شاهین زینعلی
✍️مناقشات مرزی، درگیری‌های قومی و تنش‌های مذهبی به‌صورت معمول جزئی جدایی‌ناپذیر از روند تحولات مربوط به فروپاشی امپراتوری‌ها، کشورهای چندقومیتی و یا دولت‌های هندسی هستند. نمونه‌های بسیاری از این قبیل مناقشات را می‌توان در سراسر جهان به خاطر آورد. جنگ‌های قومی و مذهبی دهه ۹۰ میلادی در قلب اروپا در جریان تحولات پس از فروپاشی یوگسلاوی نمونه نزدیکی از چنین مناقشاتی است.
✍️قفقاز نیز همچنان صحنه این چنین مناقشاتی است؛ اما روند طولانی و فرسایشی آن نشان می‌دهد موتور محرک را باید در جای دیگر جست: مهار روسیه به‌مثابه سیاست راهبردی آمریکا. زمانی‌که قدرتی هژمونیک خطری از جانب قدرتی نوظهور احساس کند دست به مهار آن خواهد زد. سیاست‌های ترکیه و جمهوری آذربایجان در این راستا قابل ارزیابی است؛ ایجاد نظم ترکی در دو سوی دریای خزر، در شمال ایران و جنوب روسیه. اما این بدان معنا نیست که در چنین شرایطی بازیگران کوچک‌تر اهداف خاص خود را دنبال نخواهند کرد.
✍️سیاست جمهوری آذربایجان مبنی بر الحاق‌گری و ترکی‌سازی منطقه و ترکیه مبنی بر ایجاد محور انتقال انرژی در دو سوی دریای خزر که با هویت پان‌ترکیستی پشتیبانی شود، نمونه‌ای از اهداف بازیگران خرد در این بازی بزرگ است.
✍️چندان روشن نیست آمریکا برنامه‌ای برای مهار ایران از این راه دارد یا خیر. به‌خصوص که نشانه‌های متقنی در رابطه با حمایت اروپا از بسته شدن راه ارتباطی ایران به اروپا در دست نیست، اما هر چه هست راهبرد مهار روسیه در قفقاز بر یکی از گلوگاه‌های ژئوپلیتیکی ایران در این منطقه اثرگذار خواهد بود؛ به‌خصوص که اسرائیل نیروی پشتیبان آن در منطقه است.
✍️در چنین شرایطی «بازدارندگی» باید در دستور کار سیاست منطقه‌ای ایران قرار گیرد. پوشیده نیست که الحاق قره‌باغ به جمهوری آذربایجان کلید اشغال استان سیونیک ارمنستان و از بین رفتن مرز ایران با این کشور متحد خود در قفقاز است. چنانچه نیروهای نظامی ایران بتوانند به درخواست دولت ارمنستان در استان سیونیک این کشور مستقر شوند، بازدارندگی برای دفع فشار محور آنکارا-باکو به اوج می‌رسد؛ اما در عین حال باید در نظر داشت کلید موافقت ارمنستان با چنین طرحی نه در ایروان که در مسکو است.
.
?پادکست «وقت طهران» را از لینک‌های زیر دنبال کنید
تلگرام | اینستاگرام | توییتر | کست‌باکس | اپل پادکست
