ویروس کرونا CoronaVirus نخسین بار در دی ماه سال 1398 در وهان چین دیده شد. از آن تاریخ تا به الان بیش از نیم میلیون نفر را بیمار کرده است و حدود 25 هزار نفر قربانی گرفته است. این ویروس اپیدمیک، زندگی مردم را در بیش از 190 کشور درگیر خود کرده است و دولت ها مجبور به اعلام وضعیت فوق العاده شدند و همه در قرنطینه عمومی به سر می‌برند.
یکی از سوالات اساسی که باید پاسخ داده شود این است که چه مدت مردم در قرنطینه خواهند ماند؟ بعد از چند روز شرایط به حالت عادی بازمی‌گردد و برای آن چه اقداماتی باید انجام شود؟
برای پاسخ دادن به سوالات بالا ابتدا لازم است که مفاهیم شیوع بیماری های اپیدمی را در حد خلاصه بدانیم، همچنین در مورد بیماری کرونا به بعضی سوالات پاسخ دهیم.
برای اینکه بفهمیم این ویروس چه میزان نسبت به آنفولانزا کشنده تر است، نگاهی به مقایسه زیر می‌اندازیم:
این ویروس به طرز اعجاب آوری شیوع بالا دارد و از افراد بیمار با احتمال بالایی به سالم منتقل می‌شود، همچنین دوره نهان بیماری در حدود دو هفته است. احتمال اینکه فردی از کرونا فوت شود بیش از 10 برابر احتمال بر اثر آنفولانزا است. فشار به سیستم درمانی کشورها بر اثر شیوع این بیماری بسیار بالا می رود؛ چون در حدود 1/5 مبتلایان به کرونا به بیمارستان مراجعه می‌کنند.
شرایط ایران برای مقابله با این بیماری چگونه است؟
برای تخمین اینکه چند درصد مردم در خانه خود را قرنطینه کرده اند به سراغ مصرف بنزین می‌رویم. مصرف روزانه بنزین در ایران حدود 94 میلیون لیتر است که در این ایام قرنطینه، مصرف به مقدار 46 میلیون لیتر کاهش یافته است. نتیجه گیری ما این است که در یک تخمین اولیه، 50 درصد مردم در قرنطینه خانگی هستند. همچنین ظرفیت تخت های بیمارستانی کل کشور چیزی در حدود 140 هزار تخت است، یعنی به ازای هر 500 نفر 1 تخت!
پاسخ این سوال تا حدودی بله است. برای پیش بینی یک بیماری اپیدمی نیاز به دانستن چندین پارامتر داریم؛ به عنوان مثال اینکه هر فرد بیمار با چه احتمالی یک فرد سالم را مریض می‌کند و همچنین اینکه دوران بیماری چند روز طول می‌کشد. اگر می‌خواهید به طور عمیق تر مفاهیم مدلسازی بیماری را مطالعه کنید به این پست مراجعه کنید:
سناریوهای مختلف شیوع کرونا را برای حالت های مختلف شبیه سازی می‌کنیم و نتایج را مشاهده می‌کنیم:
در این حالت انتظار داریم حدود 2/3 جامعه مبتلا شود. برای درک واضح تر مسئله، شبیه سازی زیر را تماشا کنید:
قرنطینه نشدن باعث می‌شود بیماری به سرعت گسترش پیدا کنید. از آنجا که ویروس کرونا بسیار سریع گسترش می‌یابد، در حدود 3 ماه اغلب جامعه را آلوده خواهد کرد و قطعا ظرفیت سیستم درمانی پاسخگو نخواهد بود و شاهد آمار زیاد مرگ و میر خواهیم بود.
کاهش مصرف بنزین در ایام عید نشان می‌دهد حدودا نیمی از مردم در قرنطینه هستند. پس تحلیل این مورد باید احتمالا مشابه با حالت کنونی جامعه باشد. برای درک واضح تر مسئله، شبیه سازی زیر را تماشا کنید:
طبق شبیه سازی، در این حالت چیزی کمتر از نیمی از جامعه به این بیماری مبتلا می‌شوند و پس از حدود 3 ماه، این اپیدمی فروکش کرده و تمام می‌شود. آیا میزان قرنطینه بودن مردم پس از ایام عید کمتر می‌شود یا بیشتر؟ این سوال تاثیر اساسی بر روند شیوع این بیماری خواهد داشت و هر چقدر کسر بیشتری خود را قرنطینه کنند ما شاهد مرگ و میر و خسارت کمتری خواهیم بود.
اگر بتوانیم کسر قرنطینه را تا 70 درصد افزایش دهیم، به میزان قابل توجهی به فروکش کردن این اپیدمی کمک کرده ایم. برای درک واضح تر مسئله، شبیه سازی زیر را تماشا کنید:
همان طور که شبیه سازی نشان می‌دهد، در حالتی که حدود 70 درصد جامعه قرنطینه باشند، میزان رشد این بیماری تا 5 برابر کمتر از حالتی است که هیچ سیاست قرنطینه ای نداشته باشیم.
اگر سیاست های درستی مانند قرنطینه حداکثری و فاصله گیری اجتماعی به نحو درست اجرا نشود، احتمالا شاهد ابتلای چند میلیونی مردم به کرونا در ایران، و با توجه به ظرفیت سیستم درمانی ایران (مجموعا 140 هزار تخت بیمارستانی) آمار مرگ و میر چند 100 هزار نفری باشیم.
این شبیه سازی ها شهود خوبی برای تحلیل و بررسی میزان تاثیر قرنطینه مردم در بیماری کرونا به ما داد. نکته‌ای که باید بپذیریم این است که احتمالا سال 99 بهاری نخواهد داشت و حدودا 3 ماه همه درگیر این بیماری خواهیم بود!
در پایان امیدوارم همگی توصیه های پزشکی را بیش از پیش رعایت کنیم تا بعد از بیرون آمدن از قرنطینه خوشحالی بیشتری در جامعه خود ببینیم.
مراجع:
