در سخنرانی باعنوان «آسیب‌شناسی سیاست پاداش‌دهی (تشویق و تنبیه) در نظام علم و فناوری کشور» [1] به نقد سازوکارهایی پرداختم که دانشگاهیان (اعضای هیئت علمی و کارمندان) را مجبور می‌کند برای دریافت گواهی و امتیاز در برنامه‌های فرهنگی شرکت کنند.
فضای متّکی بر اجبار و تحمیل، برنامه‌های فرهنگی را لوث، علائق، اثرگذاری و مشارکت داوطلبانه را کم‌رنگ و کرامت و عزت نفس دانشگاهیان را خدشه‌دار کرده است.
در این نشست که به‌صورت مجازی برگزار می‌شد، پس از بیان مبانی علمی این ادّعا و گزارش برخی نظرسنجی‌های پیشین در این رابطه، دو پرسش زیر را نیز مطرح کردم و از حاضران خواستم نظرشان را اعلام کنند:
از 178 شرکت‌کننده در این نشست مجازی، 21 نفر (معادل 12%) به پرسش اوّل پاسخ دادند.
به پرسش دوّم 27 نفر (معادل 15% از شرکت‌کنندگان) پاسخ دادند.
پاسخ‌های ارائه‌شده به پرسش دوّم و تعداد تکرار هر عدد توسّط پاسخ‌دهندگان (تعداد افرادی که یک عدد خاص را درج کرده‌اند) در جدول و نمودار زیر نمایش داده شده است [2].
میانگین پاسخ‌های ارائه‌شده به پرسش دوّم 31 است.
نتایج حاکی از آن است که عموم پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی نیز هم‌راستا با مطالب علمی بیان‌شده در سخنرانی، معتقدند برنامه‌های فرهنگی دانشگاهی که در جوّی متّکی بر اجبار و تحمیل برگزار می‌شوند بازدهی اندک و غیرقابل قبولی دارند.
مهم‌تر از چیستی پاسخ‌ها، تعداد کسانی است که در نظرسنجی شرکت کردند.
از مجموع 178 نفر شرکت‌کننده در نشست، مجموعاً 31 نفر (معادل 17 درصد) در این نظرسنجی ساده شرکت کردند و لااقل به یکی از دو پرسش پاسخ دادند، یعنی تنها 17 درصد از شرکت‌کنندگان در این نشست به مطالب گوش می‌دادند و توجه می‌کردند و سایرین صرفاً درنتیجۀ نظام پاداش‌دهی (تشویق و تنبیه) ای که آنها را مجبور می‌کند گواهی و امتیاز فرهنگی جمع‌آوری کنند حاضر شده بودند.
اگر همین نشست خاص و تعداد مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی را ملاک قرار دهیم، پاسخ‌های کسانی که در پاسخ به پرسش دوّم عددهای 15 و 20 را انتخاب کردند دقیق‌ترین و واقع‌بینانه‌ترین پاسخ‌ها بود.
به همین ترتیب، شاید بهتر باشد کسانی که پاسخ‌هایی بسیار دور از واقع داده بودند (80 درصد، 60 درصد و ...) در درک خود از واقعیت تجدیدنظر کنند.
[1] یازدهمین پیش‌نشست همایش الگوی حکمرانی تمدنی علم و فناوری، آذر ۱۴۰۳، دانشگاه رازی، فایل‌های صوتی و تصویری سخنرانی از طریق کانال تلگرامم در دسترس هستند.
[2] پاسخ کسی که نوشته بود «بیش از 50 درصد» به «55 درصد» تبدیل شد و به همین ترتیب در مورد یکی دو مورد دیگر.
سایر یادداشت‌هایم را می‌توانید از طریق پیوند‌های زیر ببینید:
صفحه‌ام در اینستاگرام (فعّال نیست)
صفحه‌ام در ریسرچ‌گیت (مقاله‌های علمی)
