مشکلات و موانعی که شرکتهای ساختمانی با آن روبرو هستند:
عدم وجود و یا عدم استفاده از فن آوریهای نوین در صنعت ساختمان
تغييرات زیاد در حوزه های مدیریتی ( برون سازمانی )
به روز نبودن و یا نقص در قوانین و الزامات مرتبط به حوضه HSE به خصوص در صنعت ساختمان ( عدم تطابق قوانین با واقعیت کار و امکانات موجود )
نبود بانک اطلاعاتی یکپارچه در خصوص ( نیروی انسانی متخصص ، دانش علمی و تجربی ، حوادث اتفاق افتاده و....)
در تدوين برخي فهارس بهاي پايه رديف خاصي براي هزينه هاي اتخاذ و انجام تدابير ايمني نه در متن فهرسـت بهـا و نـه در اقـلام بالاسري پيش بيني نشده است . ( در حاليكه آموزش پرسنل، استخدام متخصصـان و كاركنـان ايمنـي، ابـزار و تمهيـدات پيشـگيري و درماني امور خطرآفرين و بسياري موارد ديگر هزينه هايي را براي پيمانكاران در بر دارد)
عدم کسر نرخ بیمه های مربوطه توسط شرکتهای بیمه با توجه به سوابق ایمنی مثبت شرکتهای پیمانکاری
( شركتهاي بيمه براي بيمه كارگاهها بـه صـورت متوسـط نـرخ بيمـه را اعلام ميكنند و سابقه ايمني شركتهاي پيمانكاري در تعيين مقدار بيمه اثرگذار نيست لذا ايـن روش ناعادلانـه سـبب دلسردي شركتهاي ايمن شده و باعث انجام كارها به هر نحو ممكن ميشود.
(تعيـين حـق بيمـه می بایست بـر اساس سابقه ثبت شده شركتها در ادارات كار و مقدار خسارات پرداختي شركتهاي بيمه باشد كه نوعي سياست تشويقي و در عين حال تنبيهي براي رعايت اصول و ضوابط ايمني است).
عدم اتخاذ سياستهاي تشويقي در تفاوت قائل شدن بين پيمانكاران داراي سابقه ايمني بهتـر توسط کارفرمایان
عدم توجه به سوابق ايمني و آمار حوادث گذشته پیمانکاران در زمان ارزيابي و انتخاب پیمانکار ( بلکه بيشتر به قيمت پيشنهادي و زمانبندي پروژهها توجه می گردد )
ایمنی کارگاه های ساختمانی : نقاط ضعف، چالش های موجود و ضرورت ها
1) ايمني به خصوص در صنعت ساختمان به صورت ابتدايي و صرفاً بر پايه مديريت علاج بخش و منفعلانـه نگاه ميشود و نه پيشگيرانه. نتيجه طبيعي اين نگرش، رشد روزافزون آمار سوانح و حوادث در پروژههاي كشور ميباشد.
2) فرهنگ ايمني و بسترسازي برای انجام كارها به صورت ايمن ( ایمنی اجرایی Executive safety) در تفكـر مـديران جايگـاه چنـدان مناسبي را ندارد . (عملیاتی شدن "ایمنی اجرایی " علاوه بر افزایش ضریب ایمنی باعث سیو شدن زمان و هزینه تمام شده کار می شود )
3) ناآگاهي و كمي دانش افراد يكـي از مهمتـرين دلايـل وقوع حوادث در شغلهای خاص می باشد كه در صورت به كار گيري نيروهاي ماهر و آمـوزش ديـده طبعـاً ميزان حوادث نيز به شدت افت خواهد كرد .
راه کار: ( تقویت شرکتهای ارایه دهنده آموزش و ارایه تسهیلات برای این شرکتها ، اصلاح ساختار آموزشی مبتنی بر ایمنی اجرایی ( کاربردی)
4) ارجاء فعالیتهای پر ریسک به صورت کنترات به پیمانکاران ( مانند تخریب ، قالب بندی و ... ) بدون هماهنگی با واحد HSE
5) استفاده از نیروهای کار غیر ماهر ، فصلی و تغییرات زیاد تعداد نفرات کارگاه به صورت روزانه یا هفتگی
( تداوم حضور نفرات در یک کارگاه ساختمانی زیاد نمی باشد و اغلب مشاهده می شود یک کارگر پس از ورود ، آموزش و تحویل لوازم پس از یک یا چند روز درخواست تسویه داده و از کارگاه خارج می شود . این آمار تا 40درصد نفرات را گاهی شامل می شود در نتیجه برای پیمانکاران بار مالی و تاخیر زمانی دارد )
6) نوع و وضعيت خاص كارگاههاي عمراني در مقايسه با ساير فرآيندهاي صنعتي خـود عامـل بـروز بسـياري از مخاطرات و مسائل ايمني است.
(در كارخانجات كارها به صورت دائم و تكراري در خطوط توليد انجام ميشود لذا به مديريت فرصت ميدهد تا به صورت مستمر در بهبود وضعيت و ارتقاي ايمني تلاش كنـد ، در حاليكـه در فعاليتهـاي انجـام شـده در كارگاه هاي عمراني به ندرت تكرار ديده ميشود. اين موضوع در ساختمانهاي تجهيز كارگاه به خوبي ديده مي شود كه به دليل موقتي بودن و تخريب آنها در پايان پروژه بسياري از نكات و موارد در آنها ناديده گرفته مي شود. نـوع نگرش موقتی به فعاليتها در كارگاههاي عمراني باعث ميشود تا مباحث ايمني از سوي مديران و كارگران جدي گرفته نشود.)
7) بسيــاري از پيــمانكاران بـه هزينه هاي مستقیم و غیر مستقیم ناشی از حوادث اهمیت نميدهند چون از دید آنان حسابداري قيمت تمام شده (كه به طور متداول بوسيله شركتهاي سـاختماني بـراي اطـلاع داشـتن از هزينـه هـاي پـروژه اسـتفاده ميشوند) هزينه هاي حوادث پنهان بوده و وقوع آن را احتمال می دانند .
راه کار : استفاده از نرم افزار های نوین مرتبط با HSE ( اپلیکشن ها و داشبوردهای مدیریتی مربوطه)
8) ارجاء کار یدی خارج از توان و ضوابط ایمنی به نیروی انسانی به جای استفاده از ابزار و ماشین آلات جهت انجام فعالیتهای با ریسک بالا
9) پایین بودن میزان مشارکت سایر واحدهای سازمانی با واحدهای HSE
10) عدم تعهد بخش اعظمی از مدیران ارشد و میانی به خط مشی HSE ( HSE Policy )
پیشنهادها :
ایجاد یک سیستم متحد بازرسی ایمنی و بهداشت حرفه ای مقتدر برای نظارت عالیه بر کلیه کارگاه ها و واحدهای شغلی با حمایت (غیر مالی )کامل دولت به صورت انجیو ( سازمان نظام مهندسی ایمنی ) همانند سازمان نظام مهندسی
- تشکیل یافته از کلیه پیشکسوتان ،بزرگان و دانش آموختگانی که در سه موضوع بهداشت ، ایمنی و محیط زیست تحصیل و فعالیت می کنند (بدون بودجه دولتی )
- از جمله خدماتی که این سازمان می تواند انجام دهد انجام رایگان بازرسی و آموزش کارگران فعال در پروژه های کوچک شهری که به دلیل اقتصادی و حجم کوچک از این گونه خدمات دور مانده و بیشترین آمار حوادث مربوط به این نوع کارگاه ها می باشد .
- ایجاد ساختار دبیرخانه روز جهانی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار جهت پیگیری تحقق شعار سالانه سازمان بین المللی کار و استمرار فعالیت ها و برنامه های مرتبط با آن
لزوم استاندارد سازی و رعایت الزامات ملی و بین المللی (HSE) در تولید دستگاه ها، ماشین آلات ، ابزار
حمایت بیش از پیش از تولیدات داخلی کلیه لوازم و وسایل حفاظت فردی و مرتبط با ایمنی کار با کیفیت و متناسب با استاندارد و ایجاد تسهیلات و امکانات بابت ارزیابی و تست تولیدات ارایه شده
بسترسازی برای فرهنگ سازی رعایت اصول ایمنی و بهداشت حرفهای در محیط های کاری در سطوح مدیران و عموم مردم با استفاده از توان رسانههای دولتی و خصوصی و کار بنیادی در ادارات، سازمان ها، کارکنان و مدارس، بر روی نسل کودک و نوجوان
اولویت بخشی به متخصصین و دانش آموختگان حوزه ایمنی و بهداشت حرفه ای در بحث تعین صلاحیت به عنوان مسئول ایمنی در کارگاه ها، همچنین توسعه کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار در کارگاه های کشور و تقویت جایگاه و اتوریته مسئولین بهداشت حرفه ای و ایمنی کار کمیته های مذکور موضوع ماده 93 قانون کار توسط وزارت کار،وزارت بهداشت و کارفرمایان در کلیه کارگاه ها
توجه ویژه به شیوه تربیت دانش آموختگان حوزه ایمنی و بهداشت حرفه ای توسط مراکز آموزشی ( آموزش کاربردی در طول تحصیل ) و اضافه نمودن تخصص ایمنی ساختمان و عمرانی ( پیشنهاد تخصصی نمودن حوضه HSE در صنعت و ساختمان مانند ایمنی لیفتینگ ، ایمنی برق و....
بازنگری و اصلاح دستورالعمل های مورد ابطال توسط دیوان عدالت اداری (آیین نامه مسئولین ایمنی شاغل در کارگاه های ساختمانی )
فراهم نمودن تسهیلات (مالی، بانکی، تشویقی و....) توسط متولیان امر در حمایت از کارآفرینان و کارفرمایانی که در برقراری محیطهای کاری ایمن و استقرار نظام هماهنگ ایمنی و بهداشت کار در پروژه های خود سرمایه گزاری کرده و تداوم دارند .
انتخاب صنایع برتر در زمینه ارتقای سطح ایمنی و بهداشت حرفه ای متناسب با شرایط کشور ( بومی سازی ) به عنوان صنایع ایمن و بهداشتی و اعطای نشان ایمنی و بهداشت حرفه ای در سالروز روز جهانی ایمنی و بهداشت حرفه ای .
افزایش ارتباط صنعت با دانشگاه
راهکارهای پیشنهادی :
1- اجرای سیاستهای تشویقی ( مانند معافیتها و تخفیفهای مالیاتی یا بیمه ای) برای صنایعی که با دانشگاهها تعامل دارند
2 - تشویق هیات علمی و دانشگاههایی که با تحقیقات و مطالعات خود توانسته اند مشکلی از پیش پای صنعت گران بردارند.
3- بازنگری و تغییر شیوههای تدریس و سرفصلهای آموزشی دانشگاهها متناسب با فناوریها و واقعیت های روز
4- بازنگری و تغییر در نظام اجرایی و محتوای کارآموزی دانشجویان در صنایع
5- استفاده از متخصصان مجرب شاغل در صنایع برای تدریس کاربردی بخشهایی از دروس ( به خصوص فنی ) به دانشجویان
6 –هدف مند نمودن اتنخاب موضوع پایان نامهها به نحوی که کاربردی بوده و جهت استفاده همگان منتشر گردد .
پویش قدردانی از همسایگان پروژه های در حال ساخت (ذینفعان برون سازمانی شرکت)
می توان با اهدا یک لوح سپاس یا یک یادگاری ساده از نماد شرکت به همراه یک شاخه گل از کسبه و ساکنان املاک پیرامونی پروژه های تکمیل شده شرکت قدردانی کرده و بابت مشکلاتی که در طول مدت ساخت هر پروژه متحمل شده اند، دلجویی نمود .
فراموش نکنیم پرچمداران این حرکت ما کارشناسان و فعالان حوضه HSE می باشیم .
شعار ما :
منتظر هیچ معجزه ای نیستیم ، معجزه خود ما هستیم .
پاینده باشید .
وحید سعیدی
