در این مقاله از وکیل‌باشی قصد داریم به بررسی نسب، دعوای نفی نسب و نکات مهم آن بپردازیم:
نسب، رابطه‌ای خونی و طبیعی است که بین دو نفر به‌واسطه تولد شکل می‌گیرد. این رابطه می‌تواند بین پدر و فرزند، مادر و فرزند، خواهر و برادر، نوه و پدربزرگ و مادربزرگ باشد. در واقع، نفی نسب به معنای انکار رابطه نسبی و خویشاوندی است.
در ادامه این مقاله قصد داریم موضوع نسب که یکی از موضوعات بسیار مهم در حقوق ما است را به طور کامل شرح دهیم، ازاین‌رو ما در این مطلب به بررسی ۰ تا ۱۰۰ موضوع نفی نسب خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: شرایط دعوای اثبات نسب
دعوای نفی نسب چیست؟ از جمله سؤالات رایجی است که ممکن است برای اکثر افراد جامعه پیش آید. در این دعوا، خواهان رابطه خویشاوندی خود را با خوانده، انکار می‌کند. انواع دعوای نفی نسب عبارت‌اند از:
نسب مشروع از رایج‌ترین انواع نسب می‌باشد. وقتی پدر مدعی است که فرزندی که به او نسبت‌داده‌شده، فرزند واقعی او نیست، باوجوداینکه بین او و مادر فرزند رابطه زناشویی صحیح و قانونی وجود داشته است.
در صورتی مردی با زنی نزدیکی کند، به تصور اینکه بین آنان رابطه زوجیت وجود دارد، حال‌آنکه چنین رابطه‌ای در واقع وجود نداشته باشد. اگر فرزندی از آنان به دنیا آید، آن فرزند را ولد شبهه و نسب او را نسب ناشی از شبهه می‌نامند.
خوانده دعوای نفی نسب، تنها یکی از پدر یا مادر وی است. همچنین این دعوا زمانی مطرح می‌شود که در نتیجه رابطه نامشروع زن و مرد، طفلی به دنیا آید.
همان‌طور که می‌دانید فرزندخواندگان از اموال پدر و مادرخوانده خود مالی به ارث نمی‌برند و در این شرایط اگر سایر ورثه بتوانند فرزندخواندگی و نفی نسب را طی مراحل قانونی اثبات کنند، فرزندخوانده از اموال ارث نخواهد برد.
یکی از روش‌های کمک باروری است، در قانون مدنی ایران هنوز در خصوص نسب ناشی از تلقیح مصنوعی مقررات خاصی وجود ندارد.
از شرایط اقامه دعوای نفی نسب عبارت‌اند از:
قابل به ذکر است که برای درک نفی نسب بهتر است، از تفاوت نفی ولد و نفی نسب باخبر شوید.
در زمینه اثبات یا نفی نسب تفاوت دو دعوای حقوقی، فی ولد و نفی نسب مطرح است.
نفی ولد، دعوایی است که در آن پدر مدعی است که فرزندی که به او نسبت‌داده‌شده، فرزند واقعی او نیست. درصورتی‌که نفی نسب، دعوایی است که در آن هر شخص اعم از پدر، مادر، فرزند یا هر شخص دیگری مدعی است که با شخص دیگری رابطه نسبی ندارد.
دعوای اثبات و نفی نسب، از جمله دعاوی مهم در حقوق خانواده است و رسیدگی به این نوع دعواها، در صلاحیت دادگاه خانواده است. این دعاوی، در خصوص رابطه نسبی بین دو نفر مطرح می‌شوند. در اثبات نسب خواهان مدعی است که با شخص دیگری رابطه نسبی دارد؛ اما در دعوای نفی نسب خواهان مدعی است که با شخص دیگری رابطه نسبی ندارد.
در ادامه، به بررسی برخی از نکات مهم در خصوص دعوای اثبات و نفی نسب در رویه دادگاه‌ها می‌پردازیم:
دلایل اثبات نسب، در قانون مدنی ایران، به شرح زیر تعیین شده است:
اقرار عبارت از بیان صریحی است که شخص در مقام دعوی یا دفاع، نسبت به امری که مورد ادعای دیگری است، به‌صراحت به آن اقرار می‌کند.
شهادت عادل، عبارت از بیان یک یا چند نفر عادل در مورد وقوع یا عدم وقوع امری است.
اسناد رسمی، نیز می‌تواند دلیل اثبات نسب باشد. اسناد رسمی، عبارت از نوشته‌هایی است که در اداره‌های دولتی یا محضر رسمی تنظیم می‌شوند و دارای اعتبار قانونی هستند.
آزمایش دی‌ان‌ای، نیز می‌تواند دلیل نفی نسب باشد. آزمایش دی‌ان‌ای، عبارت از آزمایشی است که بر اساس علم ژنتیک و با استفاده از اطلاعات ژنتیکی موجود در سلول‌های انسان انجام می‌شود.
لعان عبارت است از چهار بار قسم‌خوردن مرد به اینکه فرزندی که به او نسبت‌داده‌شده، از او نیست و چهار بار قسم‌خوردن زن به اینکه مرد، پدر فرزند است. در صورت اثبات لعان، رابطه نسبی بین مرد و فرزند، قطع می‌شود.
لازم به ذکر است که اگر یکی از طرفین (خواهان یا خوانده) بتواند مدارک محکمه‌پسندی را در دادگاه ارائه دهد، حکم به نفع ایشان صادر می‌شود.
در تاریخ ۱۷ تیرماه ۱۴۰۱ صادر شده است. در این رأی، دیوان عالی کشور، با استناد به ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی، حکم به نفی نسب فرزندی از پدر صادر کرد.
در ادامه، متن کامل رأی دیوان عالی کشور را مشاهده می‌کنید:
رأی شماره ۹۹۳۲۰۰۰۸۰۱۰۰۰۳۷۳ مورخه ۱۷/۰۷/۱۴۰۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور
در خصوص پرونده کلاسه ۹۸۰۹۹۸۲۲۲۲۲۰۰۰۲۹، موضوع دادخواست خانم م.س. به طرفیت آقای س.ر. به خواسته نفی نسب، نظر به اینکه بر اساس محتویات پرونده، خواهان با ارائه گواهی آزمایش دی‌ان‌ای که حکایت از عدم وجود رابطه نسبی بین او و خوانده دارد، ادعای خود را مبنی بر نفی نسب فرزندی که به خوانده نسبت‌داده‌شده، اثبات نموده است. همچنین، خوانده نیز در مقام دفاع، دلیلی بر رد ادعای خواهان ارائه ننموده است؛ بنابراین، دادگاه با استناد به ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی، حکم به نفی نسب فرزند از خوانده صادر و اعلام می‌نماید. این رأی قطعی است.
رأی وحدت رویه نفی نسب، در تاریخ ۱۴ تیرماه ۱۳۷۶، توسط هیئت عمومی دیوان عالی کشور صادر شده است. در این رأی، دیوان عالی کشور، با استناد به ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی، اعلام کرد که آزمایش دی‌ان‌ای، یک دلیل محکم در اثبات یا نفی نسب است.
متن کامل رأی وحدت رویه نفی نسب به شرح زیر است:
رأی شماره ۷۶/۶۱۷ مورخه ۱۴/۰۴/۱۳۷۶ هیئت عمومی دیوان عالی کشور
باتوجه‌به مقررات ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی، اثبات نسب، امری است که باید با دلایل شرعی و قانونی صورت گیرد. از جمله دلایل شرعی، اقرار و شهادت عادل است و از جمله دلایل قانونی، اسناد رسمی مانند شناسنامه، گواهی ولادت و اقرارنامه است.
در مورد آزمایش دی‌ان‌ای، نظر به اینکه این آزمایش، بر اساس علم ژنتیک و با استفاده از اطلاعات ژنتیکی موجود در سلول‌های انسان انجام می‌شود و نتایج آن، با درصد اطمینان بالا، امکان اثبات یا نفی نسب را فراهم می‌آورد، لذا این آزمایش، در کنار سایر دلایل شرعی و قانونی، می‌تواند به‌عنوان یک دلیل محکم در اثبات یا نفی نسب، مورد قبول قرار گیرد.
بنابراین، رأی شماره ۱۰۰۰/۲/۱۱۰۰ - ۱۳/۰۳/۱۳۷۶ شعبه ۲ دادگاه حقوقی تهران که دراین‌خصوص صادر شده است، صحیح و موافق با موازین قانونی تشخیص می‌گردد.
توجه داشته باشید که شما می‌توانید از وکلای متخصص وکیل‌باشی در هر ساعت از شبانه‌روز مشاوره حقوقی بگیرید و روند دادگاه را با آگاهی کامل‌تری طی کنید.
در این مقاله از وکیل‌باشی به طور واضح دعوای نفی نسب را شرح دادیم و همچنین گفتیم چه شرایط و ادله‌ای برای نفی نسب به کار برده می‌شود. امیدواریم این محتوا برای شما کاربردی و مفید واقع شده باشد. اگر پرسشی در این زمینه دارید، می‌توانید در قسمت نظرات برای ما بنویسید تا از طریق وکلا و مشاورین متخصص ما به پاسخ خود دست یابید.
منبع: https://vakilbashi.org/
نویسنده: ماهک حقیقی
وکیل باشی، سامانه هوشمند و الکترونیک حقوقی است که قراردادها، فرمها و لوایح قضایی را به همراه آموزشهای تصویری در اختیار شما قرار می‌دهد که همگی توسط وکلای متخصص و پایه یک ارائه شده است. همچنین شما می‌توانید سؤالات حقوقی خود را به صورت رایگان در سامانه چراغ بپرسید و بهترین پاسخ را دریافت کنید؛ یا با بهترین وکیل در زمینه ی موضوع خود مشاوره حقوقی آنلاین و تلفنی انجام دهید.
