هنگامی که بحث شکایت از کارفرما پیش می‌آید، درصد زیادی از کارگران و کارمندان عنوان می‌کنند که برای از دست ندان شغلشان، حاضر به انجام چنین کاری نیستند. ماجرا زمانی نگران کننده‌تر می‌شود که این افراد، حتی قرارداد کار کتبی هم ندارند و این موضوع را دلیلی بر بی‌حقی خود می‌دانند. چرا که تصور عموم مردم این است که فقط در صورت داشتن قرارداد کتبی، می‌توانند به اداره کار مراجعه کرده و از کارفرمای خود شکایت کنند!
این در حالی است که چنین تفکری بر اساس مواد مختلف قانون کار، مردود شمرده شده و کارگران به چندین روش می‌توانند رابطه کاری میان خودشان و کارفرما را در اداره کار اثبات کنند. در همین راستا، در این نوشته قصد داریم درباره شکایت به اداره کار بدون قرارداد، صحبت کنیم. اگر شما هم دچار چنین معضلی هستید، تا انتها همراه وکیل‌باشی بمانید.
همین ابتدا باید بگوییم که شکایت به اداره کار مختص کارگران نبوده و برای کارفرمایان نیز چنین حقی پیش‌بینی شده است. به‌عنوان‌مثال، اگر کارگر در حین کار مرتکب جرم شود، کارفرما به‌راحتی می‌تواند علیه او اقامه دعوا کند. بااین‌حال، در این مطلب تصمیم داریم در مورد روی دیگر این سکه؛ یعنی شکایت کارپذیران از کارفرما توضیحاتی را ارائه دهیم.
در ماده 2 قانون کار، تعریف کارگر را می‌خوانیم. آنچه در این ماده توجه‌مان را جلب می‌کند این است که کارگر به درخواست کارفرما و در مقابل دریافت دستمزد، برای او کار می‌کند. در ماده 3 نیز برای تعریف کارفرما از این جمله استفاده شده که: این شخص در مقابل کارگر متعهد بوده و به خواست او است که کارگر اقدام به انجام کار می کند.
دو ماده بالا را در کنار ماده 7 قانون کار که انواع قرارداد کار را اعم از کتبی و شفاهی می‌داند، بگذارید. هر سه ماده مذکور، دلالت بر این دارند که داشتن قرارداد کتبی برای اثبات رابطه کاری، ضرورت ندارد. بنابراین، قراردادهای شفاهی میان کارفرما و کارگر کاملاً قانونی و مورد پذیرش قانون‌گذار خواهند بود.
حالا که متوجه شدیم اگر قرارداد کار نداشته باشیم باز هم می‌توانیم در اداره کار شکایت کنیم، سؤال بعدی این است که چطور ثابت کنیم ما کارگر یا کارمند فلان فرد بودیم و مدت‌ها برای او کار می‌کردیم؟
موارد زیر نشان‌دهنده وجود رابطه کاری میان کارگر و کارفرما است:
1. اقرار کارفرما
2. فیش‌های بانکی و مبالغ دریافتی از سوی کارفرما که بیانگر پرداخت دستمزد به کارگر است
3. شهادت همکاران
4. پس از شکایت به اداره کار، هیئت تشخیص این اداره موظف است بازرسین خود را جهت بررسی و بازرسی از محل کار مورد ادعای کارگر، اعزام کند. چنانچه بازرس مربوطه پس از تحقیق متوجه اطمینان درستی ادعای کارپذیر شد، مراتب را هیئت اعلام می‌کند.
مرجع صالح برای اینکه از کارفرمای خود شکایت کنید، مطابق تصریح قانون کار به ترتیب، نهادهای زیر هستند:
· شورای اسلامی کار
· هیئت تشخیص
· هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما
· دیوان عدالت اداری
اولین مرحله برای حل اختلاف میان کارپذیر و کارفرما، مراجعه به شورای اسلامی کار است. اگر در این مرحله دو طرف نتوانستند به سازش برسند، نوبت به هیئت تشخیص می‌رسد. در مرحله آخر، این هیئت حل اختلاف است که به دعوای طرفین رسیدگی می‌کند. رأی هیئت حل اختلاف، قطعی و لازم‌الاجرا است اما چنانچه کارگر و کارفرما به رأی هیئت حل اختلاف اعتراض داشته باشند، آخرین مرحله، مراجعه به دیوان عدالت اداری است.
خوشبختانه مقدمات ثبت شکایت به صورت آنلاین نیز برای افراد مهیا شده است و به این منظور می‌توانید به سایت سامانه جامع روابط کار prkar.mcls.gov.ir مراجعه کنید.
برای شکایت کردن از کارفرما، باید به این نکته توجه کنید که صرف ایجاد اختلاف با کارفرما این اجازه را به شما نمی‌دهد که از او شاکی شوید. در واقع، رایج‌ترین موارد اعلام شکایت نسبت به کارفرما عبارت‌اند از:
· پرداخت نکردن حقوق یا به تعویق انداختن آن حتی در دوران کارآموزی
· اجبار به کار بیش از ساعات قانونی
· پرداخت نکردن حقوق مالی کارگر مثل سنوات، پاداش، حق اولاد و...
· امتناع از دادن مرخصی به کارگر
· جلوگیری از ورود کارگر به محل کار بدون هیچ‌گونه دلیل موجه و قانونی
· بیمه نکردن
· ورود خسارت و آسیب به کارگر به دلیل در اختیار قرار ندادن وسایل و تجهیزات مناسب
در انتها باید خاطرنشان کنیم که مهلت شکایت از کارفرما، هیچ‌گونه محدودیت زمانی ندارد و کارگر قادر است هر زمان که اداره کند، به مرجع صالح شکایتش را اعلام کند.
یکی از موضوعاتی که در حقوق، همیشه بر آن تأکید می‌شود، افزایش دانش حقوقی عموم افراد است. چرا که تنها در این صورت می‌توان نسبت به حقوق و تکالیف خود آگاهی پیدا کرده و در زمان مناسب، مطالبه حق نمود.
حال اگر در این رابطه اطلاعات کافی نداشته باشید، بهتر است به منبعی برای کسب اطلاعات بیشتر مراجعه کنید. از این رو مجموعه وکیل‌باشی برای شما آموزش تصویری امور استخدامی را آماده نموده که حاوی اطلاعات بسیاری پیرامون استخدام و موارد مرتبط با آن است.
