بانک‌ها به منظور جذب و جمع‌آوری وجوه نقد اشخاص حقیقی و حقوقی؛ اقدام به دریافت این وجوه از طرق مختلف می‌نمایند. انواع سپرده‌گذاری در بانک‌ها با همین هدف انجام می‌شود. در کنار چنین فعالیتی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری جهت جذب سرمایه و تشکیل سبدی از دارایی‌ها توسط بانک‌ها و برخی مؤسسات مالی افتتاح می‌شود تا حداکثر بازدهی را برای سرمایه‌گذاران تضمین نماید.
سرمایه‌گذاری یکی از روش‌های حفظ و هدفمندسازی وجوه مالی است. در سرمایه‌گذاری، اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند با شناسایی شرکت‌ها، بانک‌ها، کارخانجات و کارگاه‌های معتبر، ضمن مشارکت در امور خرد و کلان تولیدی و صنعتی کشور و علاوه بر برخورداری از بهره معنوی، بهره مادی خود را نیز تضمین نمایند. هدف عمده از این کار، برخورداری سرمایه‌گذاران از بالاترین بازدهی ممکن است. یکی از راه‌های مهم پیشرفت در امور مادی، آشنایی با راه و روش‌های سرمایه‌گذاری مناسب است؛ چنانچه سرمایه‌گذاری در مسیر درست خود انجام شود، سرمایه مالی اشخاص در برابر فشارهای ناشی از تورم و بی‌ارزش شدن پول حفظ خواهد شد. همچنین با سرمایه‌گذاری صحیح می‌توان علاوه بر حفظ ارزش دارایی فعلی، ارزش آن را افزایش داد. سرمایه‌گذاری اصطلاحی عام‌تر نسبت به پس‌انداز است؛ در پس‌انداز، پول افراد صرفا در جایی انباشته می‌گردد؛ اما با سرمایه‌گذاری، به ثروت افراد افزوده خواهد شد. اشخاص حقیقی می‌توانند شخصا نسبت به شناسایی پروژه‌های سودآور اقدام نموده و پس‌انداز خود را در این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری نمایند؛ طبیعتا این کار، سخت و گاهی غیرممکن است. برای تسهیل در امر سرمایه‌گذاری، اشخاص حقوقی اقدام به تشکیل دپارتمان‌هایی مختص این امور نموده‌اند. یکی از این دپارتمان‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری؛ واسطه سرمایه‌گذاران و سازمان‌های خرید و فروش سهام و اوراق بهادار (مانند بورس) است. اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مربوطه، به صورت غیرمستقیم در سازمان بورس مشارکت نمایند. این صندوق‌ها فرصت مناسبی را برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلفی که از این امکان برخوردارند را پیش روی سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند؛ یکی از این بخش‌ها، بازار سرمایه است. این در حالی است که اغلب افراد تصور می‌کنند تنها راه حفظ و حراست از سرمایه، مراجعه به بانک و افتتاح حساب‌های سپرده کوتاه‌مدت و بلندمدت و بهره‌مندی از سودهای این سپرده‌هاست. در صورتی که تجربه مشارکت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دلیل انباشت شدن پول‌های مختلف از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی و تشکیل یک سبد انبوه از دارایی، باعث افزایش قدرت انتخاب صندوق در تهیه و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار می‌شود؛ به همان میزان، بازدهی سود این تعاملات نیز افزایش یافته و ضمن حفظ سرمایه اولیه سرمایه‌گذاران، سود آنها نیز مضاعف خواهد شد.
به چند دلیل، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مربوطه نسبت به سرمایه‌گذاری در بانک یا سرمایه‌گذاری مستقیم ارجعیت دارد. این صندوق‌ها با بهره‌مندی از تیم‌های حقوقی مجرب و کارآزموده؛ ضمن تسلط به اوضاع بازار، با روال حقوقی خرید و فروش در سازمان بورس نیز آشنایی دارند. این امتیازات، اشخاصی که توان، دقت، آگاهی، زمان و تخصص لازم برای شناسایی بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری را ندارند، جهت سرمایه‌گذاری مناسب یاری می‌نماید. تحلیل دقیق داده‌ها و مدیریت حرفه‌ای بر روی دارایی موجود در صندوق، گزینه‌های مناسب جهت سرمایه‌گذاری را می‌یابد. یکی از الزامات سازمان بورس برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری؛ مجهز بودن این صندوق‌ها به سبدهای متنوعی از اوراق بهادار و دارایی‌های نقدی است. سرمایه‌گذاران می‌توانند با انتخاب و خرید سبد مناسب خود در صندوق، ریسک مشارکت مستقیم در بورس را به حداقل برسانند. از دیگر مزایای این صندوق‌ها؛ نظارت سه نهاد بر عملکرد این صندوق‌هاست. حسابرس، متولی و سازمان بورس و اوراق بهادار، سه نهادی هستند که بر عملکرد صندوق در بازه‌های زمانی از پیش تعیین‌شده نظارت نموده و فعالیت‌های این صندوق‌ها را به سرمایه‌گذاران اطلاع می‌دهند. با مشارکت در صندوق‌های نامبرده، اشخاص می‌توانند به سرعت سرمایه خود را نقدا دریافت نمایند. امکان فروش واحدهای سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران به راحتی فراهم است و ضامن نقدشوندگی صندوق این کار با انجام خواهد داد. با توجه به حجم بالای مشارکت‌کنندگان در این صندوق‌ها؛ اشخاص می‌توانند با حداقل یا حداکثر سرمایه، از حداقل هزینه‌ها جهت تحلیل و مدیریت دارایی خود بهره‌مند شوند.
با توجه به میزان ریسک‌پذیری افراد، صندوق‌های متنوعی با ریسک کم؛ متوسط و بالا وجود دارد. صندوق با درآمد ثابت یکی از انواع صندوق‌های نامبرده است؛ در این صندوق که بین ۷۰% تا ۹۰% از سرمایه‌های موجود با درآمد ثابت و از بخش‌هایی چون سپرده بانکی، اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار تأمین می‌شود و در همین بخش‌ها سرمایه‌گذاری می‌شوند. بخش دیگری از دارایی صندوق معمولا تا سقف ۱۰% بنا به اختیارات مدیر صندوق در بخش بورس مشارکت داده می‌شود. مسلما چنین صندوقی به افرادی پیشنهاد می‌شود که قدرت ریسک بالایی ندارند.
صندوقی که سرمایه خود را در سهام مشارکت می‌دهد؛ نوع دیگری از این صندوق‌هاست؛ ساز و کار این صندوق به این صورت است که دست کم ۷۰% از دارایی صندوق در سهام مشارکت داده شده و الباقی دارایی صندوق بر اساس اختیار و تشخیص مدیر صندوق، در مواردی چون سهام، سپرده بانکی، اوراق مشارکت و یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت شرکت داده می‌شود. قاعدتا ریسک مشارکت در این صندوق‌ها بیش از صندوق‌های با درآمد ثابت است و به افرادی پیشنهاد می‌شود که به دلیل نداشتن فرصت و اطلاعات کافی امکان مشارکت مستقیم در بورس را ندارند.
صندوق مختلط نوع دیگری از صندوق‌های فوق است؛ نهایتا ۶۰% از دارایی این صندوق در سهام به شراکت گذاشته شده و دست کم ۴۰% باقی‌مانده نیز در سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت شرکت داده می‌شوند. میزان ریسک مشارکت در صندوق مختلط اغلب چیزی بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سهام است.
صندوق قابل معامله؛ صندوقی است که دارایی پایه آن؛ دارایی‌های فیزیکی یا اوراق بهادار و مشارکت دارایی صندوق در این دو مورد است و عملکرد دارایی صندوق، ضامن عملکرد چنین صندوق‌هایی می‌باشد.
انواع دیگری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز وجود دارند مانند صندوق‌های بازارگردانی، صندوق‌های زمین و ساختمان، صندوق‌های نیکوکاری و …
به تازگی صندوق طلا نیز به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری اضافه شده است.
تهیه مدارک لازم و مراجعه به یکی از شعب منتخب صندوق اولین گام است. گاه یک شرکت کارگزاری، شعبه منتخب صندوق است و گاه یک بانک و گاه یک شرکت تأمین سرمایه. مدارک شناسایی و شماره حساب شخصی، از جمله مواردی است که توسط شعبه منتخب درخواست خواهد شد. جهت ادامه فرایند مشارکت لازم است معادل مبلغی که قصد شرکت در صندوق را دارید، به شماره حساب ارائه شده از سوی صندوق واریز شود. با تکمیل فرم‌ها و طی شدن تشریفات اداری، گواهی مشارکت سرمایه در واحدهای صندوق ارائه خواهد شد.
