ماده 400 قانون مدنی: در صورتی که ابتدای مدت خیار ذکر نشده باشد شروع آن از تاریخ عقد محسوب می شود در غیر این صورت تابع قرارداد طرفین است.
ماده 401 قانون مدنی: در صورت عدم محدودیت مدت خیار، خیار و بیع هر دو باطل است.
با توجه به ماده فوق نتیجه می گیریم که در صورت عدم تعیین مدت خیار شرط، عقد اصلی فسخ می شود.
فروش مشروط
اگر فروشنده حق فسخ بیع را داشته باشد به طوری که اگر در مدت معینی ثمن را استرداد کند بتواند معامله را فسخ کند این خرید و فروش را بیع مشروط می گویند.
تشریح مشاهده و تخلف خیار
گزینه مشاهده و تخلف از توضیحات به منظور جبران ضرر شخصی که کالا را ندیده و فقط با توضیحات خرید کرده است قرار داده شده است.
بنابراین اگر محصولی را ندیده اید و فقط با توضیح آن محصول را خریداری کنید.
در صورتی که پس از مشاهده متوجه شدید که کالا دارای توضیحات ذکر شده نیست، می توانید با ذکر گزینه مشاهده و تخلف از توضیحات، فروش را انصراف دهید یا آن را همانطور که هست بپذیرید.
توجه کنید اما اگر طرفین برای فروشنده توضیحاتی را تعیین نکرده باشند، هیچ گزینه ای برای مشاهده و نقض توضیحات وجود ندارد.
ماده 412 قانون مدنی: هر گاه مشتری بعضی از مال را دیده و بعضی دیگر را به وصف یا نمونه خریده و بعضی از آنها مطابق وصف یا نمونه نباشد، می تواند تمام مبیع را رد کند یا تمام آن را قبول کند.
ماده 415 قانون مدنی: خیار رؤیت و خلاف وصف بلافاصله بعد از رؤیت است.
گزینه ضایعه
تقلب عبارت است از از بین رفتن تفاوت قیمت پرداخت شده و قیمت واقعی معامله (مال).
قانون برای جلوگیری از خسارات سنگین، گزینه تقلب را پیش بینی کرده است. با توجه به عدم تعادل ارزش فروشنده (مال فروخته شده)، زیان دیده (زیاد دیده) این حق را دارد که معامله را فسخ کند یا آن را همانطور که هست بپذیرد.
شخصی که در معامله ادعای تقلب می کند فقط حق فسخ معامله را دارد و نمی تواند مابه التفاوت قیمت را مطالبه کند.
ماده 421 قانون مدنی مقرر می دارد که اگر خیانت به طرف خود مابه التفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمی شود مگر اینکه زیان دیده به دریافت مابه التفاوت ثمن رضایت دهد.
لازم به ذکر است برای فسخ معامله توسط زیان دیده رعایت نکات زیر ضروری است:
این باید یک فریب یا ضرر بزرگ باشد.
ملاک تشخیص غنای مال عرف است و اگر اختلاف قیمت عرفا قابل تحمل نباشد تقلب فاحش است.
در صورتی که زیان دیده از قیمت واقعی حین معامله اطلاع نداشته باشد، حق فسخ برای زیان دیده به وجود می آید.
گزینه تقلب بلافاصله پس از اطلاع از تقلب است.
به این معنی که فرد متضرر پس از آگاهی از اختلاف قیمت بسیار زیاد، باید بلافاصله و در اسرع وقت آن را فسخ کند.
در صورتی که متضرر پس از اطلاع از کلاهبرداری از حق فسخ آگاهی نداشته باشد و بعداً به این حق پی برد، خیار فسخ باقی می ماند.
اگر متضرر پس از اطلاع از کلاهبرداری، به دلایل موجهی فسخ را به تاخیر انداخته باشد، خیار فسخ باقی خواهد ماند.
