ازدواج می تواند دائمی یا موقت باشد. شرایط ازدواج موقت با ازدواج دائم متفاوت است و نمی توان آنها را با یکدیگر مقایسه کرد. در حقوق ایران ازدواج موقت به عنوان طلاق نیز شناخته می شود.
همچنین در اصطلاح آمیان به عبارتی گفته می شود که در جامعه ما بسیار رایج است و سالانه تعداد زیادی از آن ثبت می شود. در برخی موارد ازدواج موقت بین زن و مرد قبل از عقد دائم صورت می گیرد.
بر اساس مطالعات انجام شده ازدواج موقت در ایران طی یک دهه گذشته افزایش چشمگیری داشته است و لذا باید راهکارهای مناسبی اتخاذ شود. برخلاف تصور خیلی ها، در ازدواج موقت، حقوق قانونی زن ضایع نمی شود و همچنان پابرجاست. اکثر مردان به این فکر می کنند که زن در ازدواج موقت از حقوق مالی خود محروم می شود. اما در عمل اینطور نیست و زنان یک سری الزامات قانونی دارند.
مهریه حق قانونی زن است و قابل انکار نیست. هنگام ازدواج، این حق متعلق به زنان است و باید توسط مردان پرداخت شود.
در واقع مهریه وظیفه ای است که مرد باید توانایی پرداخت آن را داشته باشد. وقتی مرد از پرداخت مهریه امتناع می کند، در واقع از بدهی یا تعهدی که زن می تواند از طرق قانونی مطالبه کند، صرف نظر می کند.
در ازدواج موقت نیز مانند عقد دائم، مهریه به زن تعلق می گیرد. برخی تصور می کنند در ازدواج موقت با صیغه موقت مهریه وجود ندارد. مهریه برای زنان در هیچ شرایطی ساقط نمی شود مگر اینکه زن بخشی یا تمام آن را داوطلبانه بدهد.
یکی از شروط اساسی ازدواج موقت، تعیین مهریه است. بنابراین اگر مهریه معین نشده باشد، عقد باطل است و برای طرفین اثر حقوقی ندارد. در ازدواج موقت تعیین مهریه و مدت آن بسیار مهم است.
به عبارت دیگر صحت عقد موقت منوط به تعیین مهریه و مدت آن است. عقد تا زمان تعیین مهریه و مدت رابطه طرفین باطل است.
طبق ماده 1075 قانون مدنی، نکاح زمانی منفسخ یا موقت است که برای مدت معینی واقع شده باشد. همچنین مدت ازدواج موقت باید کاملا مشخص شود.
در ازدواج موقت باید مدت زمان رابطه مشخص شود. در واقع در قرارداد باید ذکر شود که زن و مرد تا چه زمانی می توانند با هم رابطه داشته باشند. در عقد موقت، طلاق مفهومی ندارد و پس از انقضای مدت یا انقضای مدت، خود به خود فسخ می شود.
همچنین در ازدواج موقت زن و مرد از یکدیگر ارث نمی برند و رابطه ارثی وجود ندارد.
مفاد مهریه عقد موقت مانند عقد دائم است و فقط در مواردی با هم تفاوت دارد. آنچه را می توان حداقل مهریه صیغه ای دانست که دارای ارزش مالی و قابل تملک باشد و تعیین آن منوط به رضایت طرفین است.
مهریه
مهریه ازدواج موقت
همانطور که گفته شد مهریه یکی از شروط اصلی صحت عقد موقت است. در واقع دو عنصر واجب و اساسی در نکاح منقطع، مهریه و تعیین مدت است. احکام مهریه در عقد موقت مانند عقد دائم است و ماهیتاً نمی توان تفاوتی قائل شد.
مهریه باید دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد وگرنه مالی که ارزش ندارد مهریه تعیین نمی شود. مهریه در عقد موقت با توافق طرفین تعیین می شود و به نوعی رضایت زن و مرد ضروری است.
قانونگذار بر تعیین مهریه نکاح موقت تاکید زیادی دارد زیرا شرایط ازدواج موقت کمی متفاوت است و برای تامین حقوق زن باید در همان ابتدا مهریه تعیین شود.
با توجه به اینکه در ازدواج موقت نفقه ای به زن تعلق نمی گرفت و قانون نیز از این جهت زن را به ارث بردن از مرد تشویق نمی کرد، باید مهریه به طور دقیق و کامل برای او در نظر گرفته شود.
در ازدواج موقت مهریه اصلی ترین حق مالی اوست و بنابراین تحت هر شرایطی طرفین باید با تراضی میزان آن را تعیین کنند. مهریه به عنوان کمک مالی زن باید به طور کامل توسط مرد پرداخت شود در غیر این صورت طبق قانون قابل مطالبه است.
الزام به تعیین مهریه در عقد موقت
وجوب تعیین مهریه عقد موقت بر خلاف مفاد عقد دائم است. در عقد دائم تعیین مهریه الزامی نیست و زوجین می توانند بعد از عقد بر سر مهریه توافق کنند. حتی در صورت عدم تعیین مهریه، باز هم زن می تواند از سایر شرایط استفاده کند.
اما تعیین مهر و مقدار آن در عقد موقت ضروری است و عدم تعیین آن موجب بطلان عقد موقت می شود.
تعیین مهریه زن در عقد موقت الزامی است و در صورت عدم امکان تعیین آن عقد باطل است. ماده 1095 در این باره می گوید: «در نکاح منقطععدم ذکر مهریه در عقد موجب بطلان آن می شود».
در ازدواج موقت، مهریه نقش تعیین کننده و اصلی دارد و صحت عقد به آن بستگی دارد. ازدواج موقت و دائم در قانون به تفکیک در نظر گرفته شده و احکام خاصی برای آنها پیش بینی شده است. اما مطابق ماده 1077 قانون مدنی، احکام مهریه در ازدواج منقطع و دائم یکسان است.
سوال اساسی که ممکن است مطرح شود این است که آیا مهریه و مهریه به زن در عقد موقت تعلق می گیرد یا خیر؟ به طور کلی مهریه و جهیزیه برای ازدواج دائم در نظر گرفته می شود و متعلق به زن در عقد موقت نیست. این دو نوع مهر در شرایط خاصی به زنان داده می شود.
در صورتی که در عقد دائم مهریه و مهریه به زوجه تعلق گیرد. در این صورت نمی توان این دو مهر را برای عقد موقت در نظر گرفت; زیرا عدم ذکر مهریه در عقد موقت موجب بطلان آن می شود.
