وکالت بلاعزل و راه های عزل وکیل در اینگونه وکالت ها:
• تعریف عقد وکالت :
عقد وکالت از جمله عقود جایز است که بموجب آن شخصی به شخص یا اشخاص دیگر نمایندگی میدهد تا کاری را از سوی او انجام دهند.
عقد جایز با فوت و جنون یکی از طرفین از بین میرود. همچنین هر یک از طرفین (وکیل یا موکل) حق دارد هر زمان بخواهد عقد را فسخ نماید.
اما در جامعه اغلب اشخاص وکالتی تحت عنوان بلا عزل به دیگران میدهند. بیشتر وکالت های بلاعزل بدنبال عقد بیع مانند خرید اتومبیل یا خانه صورت میگیرد که خریدار بتواند با مراجعه به مراکز مربوطه، نسبت به انتقال سند بنام خود اقدام نماید. قانون مدنی نیز در ماده 679 خود اینگونه تصریح نموده : «موکل هر وقت بخواهد میتواند وکیل را عزل نماید مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.»
• وکالت بلاعزل چیست؟
همانگونه که گفته شد وکالت جز عقود جائز میباشد. اما در مواردی، آثار عقود لازم بر آن حاکم میشود و موکل حق عزل وکیل را از خود سلب مینماید.
1- عقد وکالت بعنوان بخشی از عقد لازم باشد که در اینصورت لزوم را از آن عقد کسب میکند و تا زمانیکه آن عقد لازم پابرجاست وکالت نیز باقی بوده و قابلیت برهم زدن یکطرفه آن از سوی موکل، وجود ندارد.
2- عقد وکالت بعنوان عقد مستقل جائزی ایجاد میشود ولی عدم عزل وکیل بعنوان یک شرط در عقد لازم دیگری که اصطلاحا «عقد لازم خارج» گفته میشود قید میگردد. در اینگونه موارد نیز موکل حق عزل وکیل را از خود سلب نموده و اصطلاحا به وکیل، وکالت بلاعزل اعطا میشود.
• چگونه در عقود وکالت بلاعزل، موکل میتواند وکیل خود را عزل نماید:
در برخی موارد موکل یعنی شخصی که برای امور خود به دیگری وکالت داده تمایل به عزل وکیل و برهم زدن عقد وکالت دارد و سوال اینست که اینگونه وکالت های بلاعزل چگونه قابل عزل است؟
در مورد اول یعنی وقتی وکالت بلاعزل بعنوان بخشی از یک عقد لازم میباشد همواره تا عقد مذکور باقی باشد وکالت نیز بعنوان بخشی از عقد لازم مذکور باقی بوده و با انحلال آن عقد، وکالت نیز منحل میگردد.
در مورد دوم یعنی زمانیکه وکالت بعنوان عقد مستقل بوده و شرط عدم عزل وکیل بعنوان شرطی در یک عقد لازم خارج قید میشود، با انحلال آن عقد لازم، شرط عدم عزل وکیل نیز باطل میشود ولی عقد وکالت مستقل بقوت خود باقی مانده اما قابلیت عزل وکیل، باز میگردد
بنا براین موکل برای دستیابی به حق عزل وکیل، باید انحلال عقد لازم مذکور را در محکمه ثابت نماید.
• راه های دیگر انحلال وکالت بلاعزل :
عقد وکالت بهرحال عقدی جائز است و با عنوان بلاعزل نیز ماهیت آن تغییر نکرده و وارد عقود لازم نمیشود بنابراین با فوت و جنون طرفین منحل میشود حتی اگر وکالت بلاعزل باشد.
نکته بسیار مهم اینست که وقتی شخصی به دیگری وکالت میدهد هر چند به وکیل اجازه انجام امری را تحت عنوان موضوع وکالت داده اما خود بعنوان اصیل همواره اختیار انجام موضوع وکالت را دارد و لذا با انجام مورد وکالت و از بین رفتن آن، خودبخود عقد وکالت از بین میرود.
اما آنچه حائز اهمیت است آنکه اگر وکالت بلاعزل بعد از عقد بیع به وکیل اعطا شده باشد، موکل حق ندارد موضوع وکالت را خود انجام دهد و در صورت انتقال مال به اشخاص دیگر میتواند جنبه کیفری فروش مال غیر را داشته باشد. البته این جنبه کیفری بخاطر مبایعه نامه بوده و نه صرفا بخاطر وکالت بلاعزل.
استعفای وکیل راه دیگر انحلال وکالت است در هر وکالت چه با حق عزل وکیل و چه بدون آن
اقاله یا توافق طرفین مبنی بر انحلال وکالت نیز راه دیگر برهم زدن عقد وکالت است.
انقضای مدت : اگر در عقد وکالت مدتی برای انجام موضوع تعیین شده باشد با اتمام مهلت، وکالت خودبخود از بین میرود.
عدم رعایت غبطه موکل: در عقد وکالت وکیل، کاری را بنمایندگی از موکل انجام میدهد بنابراین اگر در انجام این کار رعایت مصلحت موکل خود را نکرده و بگونه ای خارج از حدود اختیارات خود، اقدام نماید، معامله مذکور از جمله عقود فضولی محسوب شده و موکل میتواند ابطال آنرا از محکمه بخواهد.
نکته مهم در مورد وکالت های بلاعزلی که در مقام خرید و فروش انجام میشود آنست که اعطای وکالت بلاعزل، برخلاف تصور عامه، به معنای انتقال قطعی نبوده و در صور پیشگفته قابلیت انحلال دارد، لذا سعی نمایید در صورت انجام هر معامله ای، اقدام به ثبت رسمی یا حداقل عادی آن نموده و حتما از مشاوره وکلای امین خود بهره مند شوید تا از تضرر بعدی جلوگیری بعمل آورید.
منبع : سایت وب وکیل
