خودداری از پرداخت نفقه چه عواقبی دارد؟
در روابط میان زن و شوهر برخی از حقوق فقط و فقط اختصاص به زن دارد؛ بنابراین در رابطه دو طرفه زن و شوهر برخی امور تکلیف مرد و حق زن است و نمیتوان خلاف آن را تصور کرد. یکی از این حقوق نفقه است؛ مرد هر چقدر که ندار و ناتوان باشد و زن هر قدر اوضاع مالی خوبی داشته باشد باز هم در اصل موضوع تغییری ایجاد نمیکند و به هر حال مرد باید نفقه همسر خود را بپردازد و نباید موضوع خودداری از پرداخت نفقه پیش آید.
بر این اساس میتوان گفت حتی اگر از آسمان سنگ هم ببارد این تکلیف شوهر نباید ترک شود. نتیجه ترک این تکلیف چه خواهد بود؟ در گفتوگو با کارشناسان شدیدترین نتیجه ترک تکلیف انفاق و خودداری از پرداخت نفقه، یعنی مجازات کیفری را بررسی میکنیم.
در هر کشور و فرهنگی، روشی خاص برای تنظیم روابط مالی زن و شوهر پیشبینی شده است؛ مثلا در کشور ژاپن، هزینه زندگی زن و شوهری، بر عهده هر دوی آنهاست، در کشور فرانسه تا حدود زیادی به قرارداد ازدواج و شرایط ضمن آن بستگی دارد و در ایتالیا، هزینههای زندگی مشترک بر عهده شوهر گذاشته شده است. در کشور ما تاکید شده است که در ازدواج دایم، نفقه زن بر عهده مرد است و مرد نباید خودداری از پرداخت نفقه را داشته باشد.
یک کارشناس حقوق خصوصی در گفتوگو با «حمایت» میگوید: با ازدواج و تشکیل خانواده، زندگی مرد و زن به هم پیوند میخورد و وحدت مییابد. این اجتماع کوچک، بر اساس مودت و دوستی و رعایت مبانی اخلاقی به راه خود ادامه میدهد و اداره آن با اعتماد متقابل و صلاحدید زن و شوهر انجام میشود؛ اما زمانی که در خانواده اختلافی پدید میآید، نیاز به اصول و قواعدی احساس میشود که بر اساس آن داوری انجام و اختلاف حل شود و قوانین و مقررات در این مرحله پا به میدان میگذارند؛ بنابراین در یک خانواده سالم و بدون مشکل، همه چیز بر پایه اخلاق حل میشود و نوبت به قوانین و مقررات نمیرسد.
این قوانین و مقررات، در خصوص هزینههای زندگی همسر، وظیفه تامین مخارج را بر عهده شوهر گذاشته است. این هزینهها نفقه نام دارد و شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن مانند هزینههای درمانی و بهداشتی، مسکن، لباس، غذا، وسایل خانه و… میشود. بر این اساس وظیفه تامین هزینههای متعارف زندگی همسر با شوهر است.
وی در ادامه به نفقه اقارب و خویشان اشاره میکند و میگوید: برخی خویشاوندان نیز حق مطالبه نفقه دارند؛ اما این نفقه با آنچه حق همسر است، تفاوت زیادی دارد. پرداخت نفقه به خویشان مشروط به این است که نفقهدهنده وضع مالی خوبی داشته باشد و بر عکس، نفقهگیرنده وضع مالی نامناسب داشته باشد و نتواند از طریق اشتغال به شغلی، درآمدی که برای گذران زندگی کافی است، کسب کند.
این وکیل دادگستری میگوید: وظیفه نفقه دادن تنها میان برخی از خویشاوندان وجود دارد و نه همه آنان. قانون مدنی وظیفه پرداخت نفقه را میان «اقارب نسبی در خط عمودی» قرار داده است؛ یعنی اینکه، کسانی که به واسطه ازدواج با کسی فامیل میشوند، به هیچ وجه حق گرفتن نفقه از او را ندارند (بجز حق نفقه زن از شوهر) و تنها میان کسانی که خویشاوندی نسبی دارند، وظیفه پرداخت نفقه وجود دارد. منظور از «خط عمودی» روابط شخص است با پدر و پدربزرگ و مادربزرگ و هر چه بالاتر برود و همچنین روابط با پسر و فرزندان او و همینطور فرزندان آنها هر چه پایین برود.