تفکر طراحی چیست؟

در ساده ترین تعریف می توان گفت که تفکر طراحی، فرآیند پیدا کردن راه حل ها و خدمات برای رفع مسائل پیچیده و ایجاد زندگی بهتر است. شاید تعریف ساده باشد. پس کجای این مسئله است که انقدر سختش کرده است. سختی تفکر طراحی تنها در فهم آن است. کافی است که با سازوکار این متدولوژی و روش ها و مراحل آن آشنایی داشته باشید تا شما نیز بتوانید از این راه، برای حل بسیاری از مسائل و گره ها چه در زمینه ی کاری و چه در زندگی عادی بهره مند شوید.

سازمان‌ها، اداره‌ها و شرکت‌های بزرگی درحال به کار بردن تفکر طراحی در پروسه‌ی حرفه‌ای خود هستند. برای همین اگر شما نیز می‌خواهید در کسب‌وکار خود موفق باشید، بهتر است که به تقویت این قوه‌ی خود بپردازید. Design Thinking یا همان تفکر طراحی با اهدافی چون توسعه‌ی کسب‌وکارها، ارائه‌ی خدمات جدید در سطح بزرگ، کسب رضایت مشتری‌ها و ... به کار گرفته می‌شود. همانگونه که تیم براون، رئیس و مدیرعامل IDEO میگوید، تفکر طراحی برای این است که آنچه مشاهده می‌کنیم را با بینش و قدرت خلاقیت به محصولات و خدماتی تبدیل کنیم که زندگی را بهتر کند. امروزه تمام افراد در مشاغل مختلف به یادگیری این روش نیاز دارند و اصلا مختص گروه و یا حرفه ی خاصی نیست. برای همین ما در اینجا هر آنچه نیاز است را در مورد تفکر طراحی به شما خواهیم گفت. پس تا آخر با ما همراه باشید.

چرا تفکر طراحی مهم است؟

تفکر طراحی از آنجایی بسیار اهمیت دارد که با توجه به وضع موجود، تمام تمرکز بر روی حل مسائل گذاشته می شود. دیگر اینکه شما فرض کنید برای یک مسئله ی خاص در جامعه به عنوان مثال برای رفع مشکل زباله در محلات، به دنبال راه حل هستید، کسانی که با تفکر طراحی دست به پیدا کردن راه حل ها می زنند، وضع موجود و نیاز کاربران را در اولویت های خود قرار می دهند. در اینجا دیگر سوددهی و منفعت های مالی در درجه های دوم اهمیت قرار می گیرد. همین مسئله سبب می شود که طراحی رابط کاربری صورت گیرد. بدین معنی که تفکر طراحی، مساله را حول مشتری یا همان کاربر می چرخاند. اینگونه است که شرکت های بزرگی مانند جنرال الکتریک و یا اپل در ارائه ی خدمات خود تا به این حد موفق بوده اند. در این شرکت های بزرگ تمام استراتژی های حل مسئله با روش تفکر طراحی به پیش می رود. در واقع تفکر طراحی از آنجایی مهم می شود که با در نظر گرفتن مشتری ها و نیازهای واقعی آنها، احتمال موفقیت طرح های پیشنهادی را چند برابر می کند. موضوع اصلی در بررسی مشکل ها و ایده های مختلف، میزان توان برطرف کردن نیازهای کاربران است. با به کارگیری روش تفکر طراحی می توان یک ارتباط دوطرفه میان ارائه دهندگان یک محصول یا خدمات و گیرندگان آن محصول یا خدمات ایجاد کرد. به همین راحتی!

رقابت سازمان‌های مختلف با تفکر طراحی

شاید این مساله جدید به نظر برسد، اما جدید نیست! بیش از پنجاه است که از این متد در رشته‌ها و حرفه‌های مختلف استفاده می‌شود. اولین زمان به کارگیری آن به سال 1969 برمی‌گردد. زمانی که فردی به نام رابرت‌ ای‌سیمون آن را در مهندسی طراحی به کار برد. بعدها در نظام آکادمیک و دانشگاهی توسط رولف فاست به یک نظریه تبدیل شد و از آن پس به شیوه های مختلف به تحقیق و بررسی مراحل مختلف امکان پذیر آن کار شده است. در واقع این یک روش کاملا علمی است که تنها نیاز به افرادی پیگیر و هوشمند دارد. تا در کوتاهترین زمان ممکن بتوانید نتیجه ی آن را در حل مسائل و مشکلات خود ببینید.

همانطور که گفته شد، تفکر طراحی مجموعه ای از تکنیک های کاربر محور است. همین مساله سبب می شود که از طرف دیگر اهمیت تفکر خلاقانه مشخص شود. شاید بتوان در یک کلام ساده گفت که سنگ بنای تفکر طراحی، داشتن قوه ی خلاقیت است. اما خلاقیت چیست؟

خلاقیت چیست؟

هنوز هم نتوانسته اند تعریف دقیقی از خلاقیت ارائه دهند. می توان گفت خلاقیت توان و یا استعداد پیدا کردن راههای جدید و قابل قبول و زیبا است. در اینجا باید بسیار دقت کرد، هر راه حل و ایده ی جدیدی به معنای داشتن خلاقیت نیست. این ایده های جدید باید زیبا، کاربردی و قابل قبول اهل حرفه و فن باشند. از آنجایی که در تفکر طراحی می بایست برای وضع موجود و نیازهای مشتری ها و کاربرها به حل مسئله پرداخت، پس باید ایده های جدید را پیدا کرد. تا زمانی که کاربران و مسائل با هم تفاوت داشته باشند، در تفکر طراحی به خلاقیت نیاز دارید. این بدین معناست که اگر شرکت رقیب شما برای حل مساله ای به راه حل خاصی دست یافته است، امکان استفاده از آن راه حل برای شما هیچ جای تضمین و مقبولیتی نخواهد داشت. اگر اینگونه بود که سنگ روی سنگ بند نمی شد. راههای خلاق تنها یکبار و برای یک مسئله ی خاص بروز می کنند. برای بهبود خلاقیت می توان از تکنیک هایی مانند خواندن زیاد، پیگیری کردن متدهای افراد خلاق، در نظر گرفتن تمام جوانب به صورت اصولی، فکر کردن به مراتب در مورد حل مساله و ... استفاده کرد.

چگونه می توان طراحی خلاقانه داشت؟

با یک داستان می توان اهمیت طراحی خلاقانه در تفکر طراحی را مشخص کرد. روزی در سطح شهر چاله ای بزرگ بر زمین بود و مردی داخل آن افتاد و جان خود را از دست داد. افراد مختلف برای حل این معضل به محل حادثه آمدند و به ارائه ی راهکارهای خود پرداختند. یکی می گفت که بهتر است در این نزدیکی اورژانس دسترس پذیر برای مصدومان این حوادث راه اندازی شود، دیگری می گفت بهتر است با نصب یک پوستر بزرگ افراد را از وجود چاه آگاه کنیم و فرد دیگری می گفت تنها راه چاره این است که این مسیر برای مدتی مسدود شود. در این میان پسربچه ای که غرق فکر کردن بود، گفت چرا پس چاله را پر نمی کنید؟

شاید داستان مقداری ساده و آسان باشد اما تمام مسائل دیگر در تفکر طراحی مانند این داستان است. شما تنها باید کاربر و بهترین و ساده ترین راه برای حل مساله ی او را در نظر داشته باشید. خلاقیت همیشه پرهیاهوترین راه نیست، بلکه ساده ترین و کاربردی ترین آن است. روح خلاقیت، نوآوری است. شما راه حل های جدید باید ارائه دهید تا بتوانید در سطح گسترده تری دیده شوید. برای همین توصیه ی ما این است که برای اینکه تفکر طراحی به صورت خلاقانه داشته باشید، بهتر است خارج از چارچوب فکر کنید. ذهنتان را از هر مسئله ای جدا کنید و تمام آنچه زیر نظر دارید، مشاهدات و ارتباط دادن آنها به همدیگر باشد.

برای اطلاع از مراحل و فرایندهای تفکر طراحی، وارد بلاگ وستا شده و این مقاله را از اینجا به صورت کامل بخوانید.