بیماری پریتونیت عفونی گربه سانان (FIP) یکی از بیماری های مهم در گربه های خانگی است. این بیماری در سراسر جهان در گربه‌های تمام سنین رخ می‌دهد اما در گربه‌های جوان کمتر از دو سال شایع‌تر است. اگرچه FIP کلا یک بیماری شایع نیست اما مهم است زیرا زمانی که گربه به این بیماری مبتلا شود، نتیجه آن تقریباً همیشه کشنده است.
بیماریFIP با یک عفونت ویروسی به نام کرونا ویروس گربه مرتبط است. گونه‌های مختلفی از ویروس کرونای گربه وجود دارد که توانایی متفاوتی برای ایجاد بیماری دارند. قبلاً تلاش‌هایی برای طبقه‌بندی سویه‌ها به عنوان سویه‌های ویروس پریتونیت عفونی گربه(سویه مضر ایجادکننده FIP) یا سویه‌های کروناویروس روده گربه‌ها (سویه‌های اساساً بی‌ضرر که عمدتاً در دستگاه روده یافت می‌شوند) انجام شده بود اما اکنون مشخص شده است که سویه‌های کروناویروس روده گربه‌ها هم می‌توانند به نوع خطرناک‌تر ویروس جهش پیدا کنند (تغییر کنند) و باعث ایجاد FIP شوند.
بیشتر گربه‌ها از طریق تماس دهانی با مدفوع آلوده به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند. تخمین زده می‌شود که حدود یک سوم از این گربه ها ویروس را از راه مدفوع دفع می‌کنند. بیشتر گربه‌ها ویروس را فقط برای چند ماه منتشر می‌کنند، اما درصد کمی از آنها هم ویروس را به طور مداوم منتقل می‌کنند. اگرچه ویروس کاملاً شکننده است و بیش از 24-36 ساعت در محیط عادی زنده نمی‌ماند اما اعتقاد بر این است که دمای سرد ممکن است ویروس را برای ماه‌ها حفظ کند. انتقال از روی لباس یا اشیاء دیگر تنها در عرض چند ساعت پس از تماس محتمل است.
همانطور که در بالا توضیح داده شد، بیشتر عفونت‌ها با سویه‌های نسبتاً بی‌ضرر کروناویروس گربه‌سانان به وجود می‌آیند. متأسفانه، این عفونت های خوش‌خیم اولیه ممکن است بعداً جهش یابند و در برخی از گربه ها باعث ایجاد FIP شوند. گربه‌های ظاهراً سالم ممکن است ناقل ویروس باشند و بدون نشان دادن علائم بیماری، ویروس را منتشر کنند. بسیاری از گربه‌هایی که بهFIP مبتلا می‌شوند، سابقه تماس با گربه‌هایی که علائم بالینی FIP را نشان می‌دهند، ندارند. این ویروس می‌تواند تا ماه‌ها و سال‌ها قبل از اینکه گربه در نهایت به بیماری مبتلا شود، در بدن خفته یا غیرفعال باقی بماند.
در گربه هایی که به FIP مبتلا می‌شوند، اولین نشانه‌های بیماری ممکن است بسیار مبهم باشد. ضعف، بی‌حالی، کاهش یا نداشتن اشتها، کاهش وزن و تب نوسانی معمولاً علائم بالینی گزارش شده‌اند. معمولا پس از یک دوره چند روزه تا چند هفته ای علائم دیگر شروع می‌شوند.
در این مرحله، بیشتر گربه‌ها به شکل «مرطوب» FIP که به تجمع مایع در حفره‌های بدن اشاره دارد، مبتلا می‌شوند. ممکن است مایع در شکم جمع شود و منجر به متورم شدن شکم یا در حفره قفسه سینه شود و در نتیجه تنفس دشوار شود.
برخی از گربه‌ها به FIP خشک که در آن مایعات کم جمع می‌شود یا اصلاً جمع نمی‌شود مبتلا می‌شوند. فرم خشک اغلب شامل التهاب شدید در یک یا چند عضو از جمله چشم، مغز، کبد، روده یا سایر اندام‌های بدن است که منجر به انواع علائم بالینی می‌شود. بسیاری از گربه‌های مبتلا به FIP خشک، تنها علائم چشمی دارند.
بسیاری از علائم بالینی FIP مبهم هستند و با سایر بیماری‌‌ها هم بروز می‌کنند بنابراین تشخیص FIP دشوار است. ممکن است در آنالیز معمولی خون ناهنجاری‌هایی وجود داشته باشد، اما هیچ کدام خاص FIP نیست. اشعه ایکس ممکن است برای تعیین وجود مایع در شکم یا قفسه سینه مفید باشد. در صورت وجود مایع، می‌توان مقداری از آن را از سینه یا شکم خارج کرد. تجزیه و تحلیل این مایع در یک آزمایشگاه دامپزشکی می‌تواند ارزشمند باشد، زیرا تعداد کمی از بیماری‌های دیگر همین مایع را تولید می‌کنند. با این وجود، آنالیز مایعات همیشه تشخیصی قطعی برای بیماری ارائه نمی‌دهد. گاهی اوقات FIP وقتی تشخیص داده می‌شود که انواع شرایط مشابه رد شده باشد. در کل تشخیص پیچیده است زیرا FIP ممکن است همزمان با برخی شرایط دیگر مانند بیماری ویروس لوسمی گربه وجود داشته باشد.
در حال حاضر تنها راه تشخیص مستقیم FIP، بررسی بافت‌شناسی بافت آسیب‌دیده (یا معاینه پس از مرگ) توسط پاتولوژیست در آزمایشگاه است. اگر در مورد تشخیص شک دارید، دامپزشک ممکن است توصیه کند که از گربه بیوپسی گرفته شود تا بتوان FIP را از بیماری دیگر متمایز کرد.
آزمایشگاه‌های دامپزشکی آزمایش‌هایی ارائه می‌کنند که آنتی‌بادی‌های کرونا ویروس گربه را در خون تشخیص می‌دهند، اما این آزمایش‌ها غیراختصاصی هستند و نمی‌توانند به تنهایی برای تشخیص FIP استفاده شوند. برخی از آزمایشگاه‌ها آزمایش‌هایی مانند واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) ارائه می‌کنند که می‌تواند مقادیر بسیار کمی از ویروس را شناسایی کند، اما هیچ توالی ژنتیکی منحصر به فردی مرتبط با FIP شناسایی نشده است. اگرچه برخی از این آزمایش‌ها ادعا می‌کنند که می‌توانند بین سویه‌ها تمایز قائل شوند و سویه‌هایی را که احتمالاً با FIP مرتبط هستند شناسایی کنند اما بسیاری از کارشناسان مستقل، با این ادعاها مخالف هستند. بعلاوه آزمایش مثبت در گربه سالم یک پیش بینی قوی برای بیماریFIP بعدی نیست. در واقع اگر گربه علائم بالینی مطابق با تشخیص FIP داشته باشد، آزمایش مثبت تاییدکننده تشخیص است اما قطعی نیست. به همین ترتیب، در صورتی که علائم پیشرفته وجود داشته باشد، منفی بودن آزمایش، تشخیص FIP را رد نمی‌کند.
بیشتر گربه های مبتلا، در سنین بسیار پایین، شاید در چند هفته اول زندگی، در معرض ویروس کرونا گربه ها قرار می‌گیرند. اگرچه گربه ها در هر سنی می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند اما اکثر گربه هایی که بهFIP مبتلا می‌شوند بین 3 ماه تا 2 سال سن دارند.
بسیاری از گربه‌ها (تا 50 درصد در خانواده‌های تک گربهای و تا 80 تا 90 درصد در محیط‌های چند گربهای) در دوره‌ای از زندگی خود به یک یا چند گونه از ویروس کرونا مبتلا می‌شوند. اکثر گربه های مبتلا به کروناویروس روده (حدود 90٪ یا بیشتر) سالم می‌مانند. بروز بیماری پریتونیت عفونی در گربه‌ها کم است (تنها 5 تا 10 درصد گربه های آلوده و کمتر از 1 درصد گربه هایی که در بیمارستان های دامپزشکی بستری می‌شوند).
به نظر می رسد FIP در گربه هایی که در خانه‌های چند‌گربه‌ای یا پناهگاه‌ها زندگی می‌کنند، رایج‌تر است. گربه هایی که به دلیل بازگشت به خانه استرس دارند، اخیراً جراحی شده‌اند یا عفونت های همزمان دارند (بیش از یک عفونت در یک زمان) ممکن است بیشتر مستعد ابتلا بهFIP باشند. گربه‌های نر بیشتر از ماده‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند. همچنین تصور می‌شود که عوامل ژنتیکی در توسعه FIP نقش دارند.
بیماری FIP تقریباً در همه موارد کشنده است. درمان های حمایتی ممکن است طول عمر را افزایش داده و کیفیت زندگی را بهبود بخشد، با این حال، درمان خاصی وجود ندارد. داروهای ضد التهابی در ترکیب با داروهای خاصی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند، ممکن است به طور موقت التهاب را کاهش داده و کیفیت زندگی گربه را بهبود بخشد.
یک داروی ضد ویروسی جدیدتر به نامRemdesivir در سال 2021 برای درمانFIP در بریتانیا قانونی شد. این دارو به صورت یک سری تزریق در طی چند هفته انجام می‌شود که تاکنون با موفقیت بیشتری نسبت به درمان سنتی استفاده شده است. در حال حاضر داروهای دیگری برای درمانFIP در حال توسعه هستند و می‌توانید با دامپزشک خود در مورد آخرین گزینه‌های درمان FIP صحبت کنید.
در سال‌های اخیر، برخی از تولیدکنندگان واکسن هایی را برای کمک به پیشگیری از FIP توسعه داده‌اند. اما از آنجا که روش انتقال و توالی وقایعی که منجر به بیماریFIP بالینی می‌شود به خوبی درک نشده است و عفونت ممکن است قبل از واکسیناسیون رخ داده باشد، موفقیت واکسیناسیون قطعی نیست.
اگر گربه شما FIP دارد، گربه های دیگر خانواده هم ممکن است در معرض خطر آلوده شدن به کروناویروس گربه باشند. بسیاری از دامپزشکان توصیه می‌کنند که برای به حداقل رساندن احتمال قرار گرفتن در معرض ویروس، حداقل تا حدود یک ماه پس از مرگ گربه آلوده، گربه جدیدی به خانه نیاورید. اکر در خانواده چند گربه دارید و یک گربه آلوده شده و مرده، توصیه می‌شود حداقل سه ماه صبر کنید تا ببینید آیا گربه دیگری هم به بیماری مبتلاست یا خیر. لازم به ذکر است که گربه‌هایی که قبلا در معرض این بیماری قرار گرفته‌اند می‌توانند ناقل این بیماری باشند و به طور بالقوه هر گربه جدیدی را آلوده کنند.
تمیز کردن با سفید کننده رقیق (1:32) برای از بین بردن ویروس کافی است. تعداد کافی خاک گربه نیز قرار گرفتن در معرض مدفوع گربه آلوده را به حداقل می‌رساند. اگر علائم مشکوکی در گربه مشاهده کردید فورا او را نزد دامپزشک ببرید. همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی آماده‌اند تا به هر گونه ابهام یا سئوالی که در مورد این بیماری دارید پاسخ بدهند.
