مشهد یکی از مراکز تولید ادویه مرغوب با قیمت ارزان است و بیشتر مسافران برای سوغات انواع آن را خریداری می‌کنند. از پرطرفدارترین ادویه‌های مخصوص مشهد ادویه هفت قلم، پلویی و انواع تکی است که استفاده از آنها طعم غذاهای اصیل ایرانی را فوق‌العاده می‌کند. در ادامه می‌خواهیم شما را با برخی این جاشنی‌های رنگارنگ، کاربردها و خواص آنها آشنا کنیم، با ما همراه باشید.
ادویه هفت قلم مشهد در بین خانم‌های خانه دار محبوبیت زیادی دارد زیرا می‌تواند به شکل شگفت آوری طعم غذا را بهتر کند. همانطور که از نام آن مشخص است از هفت ادویه زردچوبه، فلفل قرمز، فلفل سیاه، زنجبیل، دارچین، سماق و گلپر تشکیل شده است. حتماً هنگام قدم زدن در بازارهای مشهد آن را به شکل فله یا بسته بندی دیده اید. این چاشنی غذا معمولاً برای انواع خورش‌های ایرانی و آبگوشت مصرف می‌شود.
نوعی ادویه ترکیبی پرکاربرد و از سوغات مشهد است که در پخت برنج استفاده می‌شود. با توجه به سرد بودن طبع برنج این چاشنی از پنج ادویه مختلف تشکیل شده است که دارای طبیعت گرم هستند. این ترکیبات بدن را در مقابل انواع بیماری های قلبی و سرطانی ایمن می‌کند. ترکیب تشکیل دهنده آن پودر گل محمدی، دارچین، پودر زیره سبز، جوز هندی و پودر هل است.
شله یکی از غذاهای خاص مشهد است که در مراسمات ویژه‌ای تهیه می‌شود. این غذا نوعی آش با گوشت و ادویه فراوان است. برای پخت این غذا در منزل نیاز به این ادویه مخصوص است اما آن را شاید فقط در مشهد پیدا کنید. ادویه‌هایی که در این چاشنی ترکیب شده اند شامل دارچین، زنجبیل، فلفل قرمز، فلفل سیاه، جوز هندی پودر شده و هل ساییده است.
ادویه کاری ترکیبی از ادویه ها و مواد مختلف است. ترکیب آن در هر منطقه از کشور فرق می‌کند اما در مشهد با داشتن مقداری زعفران به ادویه کاری زعفرانی معروف است، به همین خاطر اغلب برای مصرف شخصی یا سوغات توسط زائران تهیه می‌شود. سایر اجزای اصلی تشکیل دهنده آن زردچوبه، دارچین، زنجبیل، گشنیز، شنبلیه، زیره و فلفل است.
زردچوبه از پرمصرف‌ترین ادویه‌های دنیاست که رنگ خوبی به انواع غذا می‌دهد و نوع با کیفیت آن را می‌توانید در بازار سوغات مشهد پیدا کنید. نوع با کیفیت آن پودر نرم و یکدستی دارد. خواص زردچوبه شامل کاهش درد و التهاب مفاصل، خاصیت ضد عفونی کننده، سلامت دستگاه گوارش، قلب و ... می‌شود.
مصرف فلفل قرمز به خاطر خواص فراوان آن توصیه می‌شود. به علاوه علت اصلی استفاده از فلفل قرمز تهیه سس و طعم دهی به غذا است که بیشتر در انواع خوراک کاربرد دارد. اما این ادویه با داشتن مجموعه ای از آنتی اکسیدان‌ها به سلامت بدن کمک می‌کند. کنترل درد، کاهش وزن، خواص ضد سرطانی، کنترل فشار خون و ... از دیگر مزایای مصرف فلفل قرمز است. اما فلفل قرمز برای افراد دارای آلرژی، طبع گرم و زنان شیرده توصیه نمی‌شود.
فلفل سیاه یکی دیگر از اجزای ادویه هفت رنگ است که در پخت غذا و در طول میل کردن روی غذا مصرف می‌شود. این ادویه هم با خاصیت آنتی اکسیدانی برای سلامت بدن مفید است و در هضم غذا، درمان سرماخوردگی، اختلالات تنفسی، سرفه، سوء هاضمه، کم خونی، عفونت لثه و ... کمک می کند. مصرف بیش از حد فلفل سیاه منجر به افزایش ترشحات معده می‌شود و حتی در موارد باعث تیرگی در دید خواهد شد.
دارچین علاوه بر اینکه در ادویه هفت قلم است به صورت جداگانه هم در مشهد خریداری می‌شود. این ادویه خوشبو و خوش عطر می‌تواند طعم غذا را چند برابر لذیذتر کند. دارچین را می‌توان در تمام غذاها، انواع دسر و شکلات هم به کار برد. استفاده از دارچین به خاطر خواص آن در درمان مشکلات گوارشی، درمان سوء هاضمه، درد و نفخ معده و اسهال است. همچنین روی کاهش سطح کلسترول، پیشگیری از بیماری‌های عفونی، بهبود درد، پیشگیری از سرطان، کنترل وزن و ... نقش دارد. از عوارض مصرف دارچین باید افزایش ضربان قلب، امکان تداخل با آنتی بیوتیک ها و افزایش احتمال زایمان زودرس را باید جدی گرفت.
دیگر جزو ادویه هفت رنگ زنجبیل است. زنجبیل به عنوان ادویه غذا، چاشنی سس و حتی دمنوش مصرف می‌شود. مصرف زنجبیل با وجود تندی مختصری که دارد عطر و طعم عالی به بعضی از غذاها می‌دهد. از جمله برای پخت مرغ، گوشت، تهیه مربا و شربت مورد پسند خانم‌ها است. زنجبیل به خاطر تقویت کنندگی معده، خواص ضد نفخ، بادشکن، ضد تهوع در پخت غذا مصرف می‌شود.
سماق برای تهیه دمنوش، طعم دهنده غذاهای گوشتی، برخی از انواع آش، طعم دهی ماست مصرف می‌شود. سماق دارای خاصیت ضد قارچی است و برای درمان انواع عفونت مثل درد سینه، درد مفاصل و تنگی نفس توصیه می‌شود. همچنین در درمان پوکی استخوان، بهبود سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می‌کند.
گلپر گیاهی معطر و تند است که از آن برای خوشمزه تر کردن عدس، باقلا و دیگر حبوبات پخته، سیب زمینی، انواع خورش ها و سوپ‌ها استفاده می‌شود. مصرف آن در آشپزی باعث تقویت دستگاه گوارش، رفع نفخ، افزایش ترشحات معده، ضد عفونی بدن، رفع کرم‌های روده می‌شود. به کار بردن بیش از دو گرم گلپر در طول سه ماه اول بارداری می‌تواند منجر به سقط شود و مجاز نیست.
در بسیاری از مغازه ها و فروشگاه‌های کوچک و بزرگ خشکبار و سوغات مشهد به خصوص در نزدیکی حرم امام رضا (ع) می‌توان انواع ادویه را تهیه کرد. اما اگر به دنبال قیمت در کنار کیفیت خوب هستید، پاساژ امین در خیابان نواب صفوی و با فاصله چند دقیقه ای از حرم و بازار بزرگ چهارراه شهدا می‌توانند انتخاب های خوبی باشند.
نویسنده: ناهید حیدری
"متن متعلق به بخش تولید محتوای سایت ویزیت مشهد"
