از سیاهی معدن تا آبی فیروزه ای
فیروزه از سنگ های زینتی پرطرفداری است که زیبایی آن توجه بسیاری از افراد را به خود جلب می کند. اگر کنجکاو هستید درباره این سنگ بیشتر بدانید یا قصد خرید آن را دارید با ما تا آخر این متن همراه باشید.
· فیروزه چیست و کجاست؟
فیروزه نوعی سنگ آتشفشانی (آذرین) است که در دسته ی سنگ های زینتی قرارمی گیرد.
بسته به عناصری که هنگام تشکیل این سنگ در ساختار آن قرار می گیرد، رنگ آن می تواند طیفی بین آبی تیره تا سبز تیره داشته باشد؛ ضمناً این عناصر می توانند روی میزان سختی فیروزه نیز تأثیرگذار باشند.
به طورکل این سنگ زینتی در جهان کمیاب است. اما می توان آن را در کشورهای ایران، افغانستان، چین، تبت، مصر، آمریکا و هندوستان یافت. البته انواع مرغوب فیروزه در ایران و هندوستان قراردارد.
· تنوع فیروزه را از جهات مختلفی بررسی کنیم.
1. براساس ناخالصی فیروزه را عموماً به دو نوع شجری و عجمی تقسیم بندی می کنند. در نوع شجری که آن را بیشتر مشاهده می کنیم، شکستگی ها و تیرگی هایی به چشم می خورد اما در نوع عجمی (غالباً اعراب این عنوان را استفاده می کنند) سنگ، صاف و یکدست است و شکستگی و تیرگی ندارد.
اگر شکل تراش سنگ در زیورآلات برایتان مهم است باید بگوییم که بسته به جنس آن و ناخالصی ها، نحوه تراش سنگ ها با هم متفاوت است. برای مثال در نوع عجمی، سنگ به شکل کروی یا بادامی تراش می خورد. در نوع شجری، سنگ به شکل 4گوش، اشکی، کروی یا بیضوی تراش داده می شود.
2. براساس رنگ، همانطور که در ابتدای متن گفته شد، فیروزه دارای طیفی از رنگ ها در بازه ی آبی تیره تا سبز تیره است و هرچه رنگ آبی آن بر سبز بیشتر غالب باشد، سنگ مرغوب تر است.
اهمیت فیروزه ی نیشابور هم در جهان به علت رنگ خالص و زیبای آن است. در واقع بهتر است بدانید بهترین رنگ فیروزه مربوط به فیروزه ی نیشابور است.
یک ئاقعیت جالب درباره تجارت سنگ های فیروزه وجود دارد، آن هم این است که اگر رنگ سنگ فیروزه ای آبی خالص باشد، هرچند که فیروزه ی نیشابور هم نباشد، رنگ آن به Persian Blue” " شناخته می شود.
3. براساس معادن در جهان هم، میتوان فیروزه را تقسیم بندی کرد. معروف ترین معادن این سنگ، در ایران، تبت، مصر و آمریکا قراردارد.
علاوه بر این، معادن این سنگ در ایران هم متعدد است. برای مثال در نیشابور، دامغان و کرمان فیروزه استخراج می شود. کیفیت فیروزه ی استخراج شده از معادن نیشابور، بالاترین ارزش تجاری در جهان را داراست؛ اما در این میان فیروزه ی دامغان و کرمان ارزش پایین تری نسبت به فیروزه ی دیگر معادن معروف، حتی در سطح جهانی دارند.
4. بر اساس بافت، مثل سنگ های دیگر که هرچه کریستال ها به هم نزدیک تر باشد، سنگ سختی و مرغوبیت بیشتری دارد، فیروزه هم اینطور است؛ به این دلیل که هرچه کریستال ها به هم نزدیک تر باشند، مواد بیشتری به خود جذب می کنند و خاصیت و رنگ خود را راحت از دست نمی دهند.
· چطور فیروزه اصل را تشخیص دهیم؟
در بازار شهرهای مختلف کشورمان، سنگ های دیگر دست ساز را به اسم فیروزه نیشابور، به مشتریان معرفی می کنند؛ بنابراین با وجود اینکه تشخیص فیروزه اصل دشوار است، کمی آگاهی در این زمینه لازم است. با ما همراه باشید تا چند راه تشخیص فیروزه اصل را با شما بررسی کنیم.
1) شناسنامه محصول: اولین کاری که برای تشخیص اصل بودن فیروزه می توان انجام داد، بررسی شناسنامه آن است. پس در ابتدای خرید محصول، حتماً شناسنامه آن را از فروشنده بخواهید.
2) مشاهده: سطح فیروزه اصل معمولاً کمی مات است و قسمت های آبی و بدون ناخالصی آن، آبی یک دست است.
3) انجام دو آزمایش ساده:
- شما می توانید محصول خریداری شده خود را در مدت زمان کوتاهی مقابل نور آفتاب قراردهید. اگرمحصولی که در دست دارید فیروزه اصل باشد، رنگ آن به راحتی تغییر نمی کند؛ ولی اگر جنسی که خریداری کرده اید سنگی قلابی باشد، رنگ آن از بین می رود؛ چون در مدل های قلابی این سنگ، از پلاستیک فشرده، سرامیک یا شیشه ای استفاده می شود که روی آن رنگ آبی زده شده است.
- روی سنگ با جسمی تیز خط بکشید. اگر روی آن خطی عمیق بیفتد، متأسفانه سنگ شما قلابی است. ضمناً سختی سنگ فیروزه اصل در حدی هست که شما می توانید با آن روی شیشه خراش ایجاد کنید.
· چطور از فیروزه ی خود مراقبت کنیم؟
پس از مدت زمان بسیار طولانی که از خرید فیروزه می گذرد، ممکن است رنگ آن به دلایل مختلف تغییر کند و سبزی آن بیشتر شود؛ در نتیجه از ارزش و زیبایی این سنگ کاسته می شود.
جالب است بدانید به فیروزه سنگ زنده گفته می شود، چون با عدم مراقبت صحیح به تدریج آسیب می بیند و می میرد. بنابراین بهتر است راه های محافظت از فیروزه ی خود را بدانید.
1) محافظت در برابر حرارت و نور: قرار گرفتن سنگ فیروزه در معرض نور به مدت طولانی و همچنین در معرض حرارت شدید، باعث از بین رفتن رنگ آن می شود و از ارزش آن کم می کند.
2) محافظت در برابر مواد شیمیایی: به مرور زمان با قرارگرفتن سنگ در معرض عطر و ادکلن، مواد شوینده قوی و اسیدی و کرم های مرطوب کننده یا آرایشی، این مواد از لابه لای کریستال های فیروزه وارد سنگ می شوند و به آن آسیب می زنند؛
در نتیجه در طولانی مدت رنگ سنگ تغییرمی کند و این تغییر قابل بازگشت نخواهد بود.
3) محافظت در برابر آسیب های فیزیکی: اگر با هرعمقی سنگ فیروزه خراش ببیند، بیشتر در معرض آلودگی ها و مواد شیمیایی قرارمی گیرد.
4) قرارندادن سنگ داخل آب: قراردادن سنگ فیروزه در آب باعث روشن تر و زیباتر شدن آن می شود؛ اما تا زمانی که آب روی آن به طور کامل خشک شود. پس از آن ممکن است یک لایه زرد رنگ در محل تجمع آب هنگام خشک شدن شکل بگیرد که قابل پاک کردن نیست و از ارزش سنگ می کاهد.
5) قراردادن سنگ در رزین: رزین مانند یک لایه محافظتی ضخیم روی فیروزه را می پوشاند و از آن در مقابل آسیب های مختلف حفاظت می کند. اما لازم است بدانید اگر این کار طبق روش های اصولی انجام نشود حتی می تواند باعث آسیب بشود.
6) روش های تمیزکردن فیروزه:
- استفاده از آب: اگر به هردلیلی سنگ در تماس با مواد شیمیایی قرار بگیرد، بهتر است آن را با آب ولرم به آرامی شست و شو دهید و سپس با یک پارچه نرم آن را به آرامی خشک کنید.
درصورت گرد و غبار گرفتن سنگ، دست خود را مرطوب کنید و به آهستگی روی سنگ بکشید.
- استفاده از پارچه چرمی: تکه ای از یک پارچه چرمی را روی فیروزه خود بکشید. این کار درخشندگی خاصی به سنگ می دهد.
- استفاده از پارچه نخی: اگر آلودگی روی سنگ شما از مواد شیمیایی نباشد، می توانید یک پارچه نخی نرم را روی فیروزه خود بکشید.
- استفاده از نمک دریایی خشک: می توانید برای مدتی سنگ خود را زیر نمک قراردهید. به این طریق نمک آلودگی ها و چربی های سنگ را به داخل می کشد و سنگ رنگ و درخشندگی خود تا حدودی باز می یابد.
· بد نیست خواص سنگ فیروزه را هم بدانید.
خواص جسمی: فیروزه از ایام قدیم برای تقویت چشماستفاده می شده است. به اعتقاد بعضی افراد نگاه کردن یا قراردادن فیروزه بر چشم باعث افزایش بینایی می شود. همچین استفاده از سرمه ی آن هم دیده می شود. از فیروزه برای درمان گلودرد و تقویت تارهای صوتی استفاده می شود. برای همین، این سنگ را روی گلو قرار می دهند. این سنگ برای درمان بیماری های تغذیه ای و گوارشی هم استفاده می شود. همچین در گذشته از مخلوط کردن پودر آن با شراب به عنوان پادزهر نیش مار و حشرات و برای درمان مسمومیت ها استفاده می شده. فیروزه باعث تقویت گردش خون و افزایش خون رسانی به بافت ها هم می شود. همچین برای بهبود عملکرد کبد نیز از آن استفاده می شود. در درمان سردردهای میگرنی و معده درد هم کاربرد دارد.
خواص روحی: گفته می شود فیروزه برای درمان افسردگی و افزایش روحیه، افزایش اعتماد به نفس، افزایش آرامش روحی، دفع نیروهای منفی و جلوگیری از دیدن خواب های پریشان استفاده می شود.
خواص معنوی: در روایات و احادیث به خواص فیروزه بسیار اشاره شده است.
برای مثال گفته شده این سنگ را برای برآورده شدن حاجات، گشایش دلها، داشتن فرزند خلف، بی نیازی و دوری از فقر، موفقیت استفاده کنید.
نویسنده: مینو ابوذری
"متن متعلق به بخش تولید محتوای سایت ویزیت مشهد"
