زرشک یکی از میوه‌های شناخته شده در ایران است که خواص بسیار زیادی دارد و به دلیل تولید در خراسان یکی از سوغات این استان محسوب می شود. در ادامه با انواع زرشک و خواص و مضرات آن آشنا می شویم.
زرشک چیست؟
میوه‌ای کوهستانی که دارای درختچه‌ای تیغدار به طول 1 تا 5 متر و چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد است. برگ‌های این درختچه، بیضی شکل با دندانه‌های سوزنی است و میوه‌اش قرمز رنگ و بیضوی شکل و ترش مزه است. به ریشه درخت زرشک، آئرخیس می‌گویند.
زرشک‌در گونه‌های مختلفی کشت می‌شود که عبارتند از: 1- زرشک‌بی‌هسته (زرشک‌‌قرمز پلویی) 2- زرشک‌هسته دار
زرشک‌به انگلیسی «Barberry» و به عربی «بربري» است.
پیشینه زرشک:
پیشینه‌زرشک به دوران مصر باستان برمی گردد، در آن زمان فراعنه برای درمان بیماری طاعون از زرشک‌و تخم رازیانه استفاده می کردند.
فصل رویش‌‌زرشک:
انتهای بهار و ابتدای فصل تابستان زمان شکوفه دادن بوته‌زرشک است و غنچه‌ها زرد رنگ‌زرشک در فصل پاییز، رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرند.
انواع زرشک:
1- زرشک‌پفکی، لوکس‌ترین نوع زعفران و مخصوص صادرات است.
2- زرشک دانه اناری، مخصوص گرفتن آبزرشک
3- زرشک‌کوهی، محصولی ارگانیک و درجه یک
زرشک پفکی
این نوع‌زرشک بعد از رسیدن به فصل برداشت، به صورت شاخه‌ای از درخت چیده و در روی قفسه‌ای قرار می دهند (مانند خوشه‌های انگور برای تولید کشمش) تا محصول به مرور زمان رطوبت خود را از دست بدهد.
از ویژگی‌های مهم این زرشک: درشت بودن، یکدست و قرمز خوش رنگ است. این زرشک بیشتر در خراسان جنوبی رشد و تولید می شود و 2 تا 6 ماه بعد از اولن برداشت به بازار عرضه می شود.
زرشک‌دانه اناری
این نوع‌زرشک به وسیله چوب‌های نازک و بلند از درخت جدا می سازند وبعد از جدا کردن بر روی سطحی پهن کرده تا در معرض نورخورشید قرار بگیرند و خشک شوند. برای جلوگیری از پوسیدگی زرشک‌ها و یکدست شدن آنها، زرشک ها مدام جابه جا می شوند. زرشک دانه اناری بیشتر در خراسان جنوبی تولید و در مهرماه عرضه می شود.
ویژگی‌های مهم زرشک‌دانه اناری عبارتند از: رنگی نسبتا تیره‌تر از دیگر زرشک‌ها، رطوبت بیشتر، نسبت به دیگر انواع‌زرشک ریزتر و قیمت آن ارزان‌تر است.
زرشک‌کوهی
این نوع‌زرشک برعکس انواع دیگر زرشک به صورت خود رو در مناطق شمالی و پرباران مانند بجنورد و حاشیه جنگل گلستان رشد می کند. این زرشک به هر دو صورت فوق تولید می‌شود و حجم تولیدی آن کم است به همین دلیل بسیار کم‌یاب و محدود است.
از ویژگی‌های مهم‌زرشک کوهی عبارتند از: قرمز خوش رنگ، نسبتا درشت، دارای قیمت و کیفیت خوبی است.
خواص‌زرشک
میوه‌‌زرشک، آبزرشک، برگ زرشک خواص درمانی بسیار زیادی دارند، که به اختصار آنها را نام می‌بریم.
- درمان دیابت و چاقی
- درمان سنگ کلیه
- پیشگیری از سرماخوردگی
- درمان کم خونی
- درمان اسهال
- درمان عفونت
- محافظت از کبد و کلیه
- توصیه به افرادی که نقرس و روماتیسم دارند.
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- درمان مشکلات پوستی و جوش های آکنه
- درمان سوءهاضمه
- درمان کیسه صفرا
- کمک به ترک اعتیاد
- درمان لاغری و کاهش وزن
مضرات زرشک
زرشک با وجود همه خواص مفیدی که دارد، در مصرف آن باید حداعتدال را نگه داشت.
از مضراتی که دارد موارد زیر را می توان نام برد:
- موجب نفخ می شود.
- کسانی که سرفه می کنند زرشک برای آنها مناسب نیست و باعث تشدید و مشکلات گوارشی می شود.
- مصرف زیاد زرشک و ساقه و برگ برای زنان حامله مناسب نیست و ممکن نیست باعث سقط جنین شود.
- دوز زیاد زرشک موجب شوک، خونریزی بینی، تهوع، استفراغ، کاهش فشارخون، دشواری تنفس، کاهش ضربان قلب و آسیب به کلیه می شود.
- عصاره گیاهی زرشک را بدون دستور پزشک نباید به کودکان داد.
- مصرف بلند مدت زرشک ممکن است مسمومیت ایجاد کند.
نویسنده: ساجده خزاعی
"متن متعلق به بخش تولید محتوای سایت ویزیت مشهد"
