مجموعه‌ای از کتاب‌های قدیمی و جدید با دانلود مجانی؛ به نظر شما چطور است؟
تازگی نشانیِ یک سایت دانلود کتاب به دستم رسید. خوش‌ساخت و چشم‌نواز، کتاب‌ها دسته‌بندی‌شده، با قابلیت جستجو، اسکن خوب، کتاب‌های متنوع، قدیمی و جدید، فارسی و غیر فارسی، همه پی‌دی‌اف و رایگان!
اول خیلی هیجان‌زده شدم. بعد که داشتم سایت را زیر و رو می‌کردم، از خودم پرسیدم این سایت قانونی است؟ البته در صفحهٔ معرفی‌اش توضیحاتی در این باره داده است. از جمله می‌گوید همهٔ این کتاب‌ها در اینترنت هست؛ ما فقط آن‌ها را گردآوری کرده‌ایم. هرچند به نظر نمی‌رسد مدافعان حقوق نشر دلایلش را بپذیرند.
فکر کردم گیرم سایت غیرقانونی باشد؛ این به مجریِ قانون مربوط است. استفاده‌اش چطور؟ غیراخلاقی نیست؟ اعتراف می‌کنم که پیش‌تر ممکن بود به‌دنبال پی‌دی‌اف کتاب بگردم و هرجا که پیدا کردم بگیرم. ولی آن یکی‌دو تا بود؛ این کتابخانهٔ نسبتا بزرگی است با کتاب‌های جدیدی که مدت‌ها است می‌خواهم چاپی‌شان را بخرم ولی پولم نمی‌رسد.
این بار به فکر افتادم و به این نتیجه رسیدم که نباید اخلاقی باشد. از نظر برخی دیگر هم چنین است؛ هرچند بعضی موافق نیستند.
من این‌طور حلّاجی کردم که فرض کنید کسی مال دزدی را آورده و انداخته کنار خیابان. می‌گوید هرکس خواست بردارد ببَرد؛ پول نمی‌خواهم. من هم می‌دانم که این دزدی است؛ ولی بگویم «به من چه! من که ندزدیده‌ام». ضمنا بروم به دیگران هم بگویم «بیایید اینجا چیزهای به‌دردبخوری هست؛ مفت است بردارید ببرید».
به نظر می‌رسد این مسئله مشکلی دارد که مربوط به هنجار اجتماعی است. اینکه کتاب به‌ویژه که فایل باشد، «چیز» به نظر نمی‌رسد که صاحبی داشته باشد با حق و حقوقی. این همان مشکلی است که هر کس در کشور ما کاری از جنس فرهنگی یا پژوهشی می‌کند دارد. کارش به نظر دیگران «کار» نیست که دستمزد بخواهد. محصولش «چیز» نیست که مالک آن باشد تا دیگران برای استفاده، پولی مثل اجاره بپردازند.
به این امرِ بدیهی توجه نمی‌شود که برای نوشتن یا گفتن یا ساختن آن چیزی که «چیز» به نظر نمی‌رسد، وقت و تخصص و تجربه صرف شده و کسی که این کار را کرده برای گذران زندگی پول لازم دارد. برای بازماندگانِ کسی هم که چنین شغلی داشته است، میراثِ او همین آثار اوست. مانند میراث‌بَران دیگر می‌خواهند از نتیجهٔ عمر آن مرحوم بهره داشته باشند.
از طرفی فکر کردم کسی که چنین سایتی را با این ساختِ خوب، این‌همه کتاب، این کیفیت مناسب برای مطالعه درست کرده، نترسیده گرفتار شکایت و دادگاه بشود؟ با این خطری که نتیجهٔ کارش را تهدید می‌کند، وقت و انرژی و پولش را چطور برای ساخت و راه‌اندازی آن داده است؟ یعنی هیچ پروای مشکلات بعد از آن را نداشته؟ این‌ها بوی خوبی ندارد.
همهٔ این فکرها و حرف‌ها را با گرایش به پذیرفتن حق صاحبان اثر گفتم. بسیاری هم موافق نیستند. درک می‌کنم؛ صرف ندارد. عجیب اینکه دوستی دارم مترجمِ حرفه‌ای، با همین گروه دوم موافق است.
حیف شد! خیلی سایت خوبی بود. ولی چرا سایت‌هایی که ایراد قانونی یا اخلاقی ندارند، اغلب این‌قدر خوب و کارآمد نیستند؟ نمی‌دانم شاید چون امکانات یا تخصص یا پول ندارند.
