این یادداشت را برای چالش کتاب خوانی طاقچه می نویسم.
کتاب «پهلوی سوم» اثر حسن بشیر و کاظم موذن است. که در 196 صفحه نوشته شده است.
کتاب، به نوعی پاسخ؟! مستند پنج قسمتی شبکه من و تو به نام «انقلاب 57» است. چرا به نوعی؟ به قول خود کتاب، این کتاب یک تحلیل گفتمان و فرامتن ارائه داده است و در کنار آن به نقد یا هر چیز دیگری پرداخته می‌شود.
بین دو کتاب شهید آوینی(حلزون های حلقه به گوش و توسعه و مبانی تمدن غرب) این کتاب را انتخاب کردم که یحتمل اشتباه کردم. البته نویسنده در مقدمه می گوید که یک «تحلیل گفتمان» انجام داده است و نتیجه را اعلام کرده است و به نظر من برای اینکه مخاطب را بیشتر کند و ارزش کتاب را بالاتر ببرد یک سری پاسخ ها هم نسبت به مستند ارائه می دهد(در ابتدای کتاب همچین توضیحی را داده است). لذا برای قسم دوم، کتاب را انتخاب کردم(البته یک بنده خدایی هم این کتاب را معرفی کرده بود) منتها قسمت اعظم کتاب همان «تحلیل گفتمان» است و پاسخ هایی که لابه لای بحث ارائه می‌شود دندان گیر نیست و سریع رد می‌شود. بنابراین کتاب را دوست نداشتم.
مستند از سال 1356 تا 22 بهمن 1357 ادامه می‌یابد. مدت زمان آن 9 ساعت و 8 دقیقه است. با توجه به مدت زمان مستند آن را ندیدم(واقعا حسش نبود). ولی یک مستند دیگر که در کتاب به آن اشاره شده است یعنی «مهمانی بزرگ شاه» را نگاه کردم که ساخته شبکه BBC فارسی است و بسیار عجیب بود. من این شبکه‌ها را نمی بینم؛ عادی است که BBC به پهلوی حمله کند؟ کتاب چند بار به این مستند که در تناقض با مستند«انقلاب 57» است اشاره می کند.
عنوان کتاب هم عجیب است در نگاه اول تصور می شود درباره ربع پهلوی یا سیروس سوم است :)))) اما ظاهرا ربطی ندارد. دلیل انتخاب این عنوان را نفهمیدم.
تحلیل گفتمان:
تعبیه ساز و کار مناسب و اعمال آن در کشف و تبیین ارتباط گفته یا متن با کارکردهای فکری و اجتماعی. تحلیل گفتمان درصدد کشف و تبیین ارتباط بین ساختار دیدگاه‌های فکری- اجتماعی و ساختارهای گفتمانی است.
قسمت جالب کتاب همان فصل اول است که برای امثال من که مستند را ندیده ایم تیتروار مباحث مطرح شده در هر قسمت مستند را می نویسد که بسیار خوب است(🎉). نویسنده می گوید تصاویر و فیلم های جالبی در مستند وجود دارد که من را کنجکاو کرد ولی خب مستند طولانی است.
بعد از اینکه هر کس مستند را دیده و یا ندیده دیدکلی و منسجم از آن پیدا کرد یک دسته بندی کلی از مطالب ارائه شده در مستند را بیان می کند و سپس یک به یک را توضیح میدهد که واقعا خسته کننده می‌شود (هشت مولفه اصلی و ۴۳ مولفه فرعی). بخش اصلی کتاب همین بخش است:
فصل آخر نیز استراتژی های مستند را بحث کرده است. واقعا کتاب جذابی نبود، یعنی چیز جذابی برای تعریف کردن برای شما ندارم. تصورم از کتاب چیز دیگری بود که انتخابش کردم. خلاصه که حال نکردم. چرا باید یک مستند را به این شیوه تحلیل کرد و به مخاطب داد؟ الان که فکر می کنم همان انسجام دادن به ذهن مخاطب کارکرد اصلی آن است. یحتمل مستند آس پهلوی چی‌ها است و تقریبا هر چیزی را که می خواستند درباره پهلوی گفته‌اند و من که می خواهم بدانم پهلوی‌ها حرف حسابشان چیست می توانم به آن مستند یا این کتاب مراجعه کنم ولی باز هم می گویم بسیار خسته کننده است. البته کتاب داستان نمی خوانیم که جذاب باشد ولی خب همان کتاب های جدی و مباحث سیاسی نیز یک کششی دارند... نمی دونم والا
