نکاتی در مورد دستگاه تناسلی زنان
موجودات زنده همگی قابلیت تولید مثل دارند و همین موضوع عامل بقای نسل آنهاست. دستگاه تناسلی به همین منظور در بدن موجودات زنده تعبیه شده است. دستگاه تناسلی تنها دستگاهی از بدن است که برای زندگی خود فرد حیاتی نیست امّا برای بقای نسل لازم است.
اسپرم توسط دستگاه تناسلی مردانه و تخمک توسط دستگاه تناسلی زنان تولید می شوند. اسپرم در حین فعالیت جنسی در اثر انزال از طریق آلت مردانه وارد دستگاه تناسلی زنان می شود. اسپرم در داخل واژن (یکی از اجزای دستگاه تناسلی زنان) شنا کرده و وارد رحم می شود و خود را به لوله های فالوپ یا لوله های رحمی می رساند. تخمک نیز از تخمدان زن آزاد می شود و وارد لوله های رحمی (فالوپ) می شود. اسپرم و تخمک در این محل با یکدیگر برخورد می کنند. اسپرم وارد تخمک می شود و آنرا بارور می کند و لقاح حاصل می شود که نتیجه آن تشکیل سلول تخم است که می تواند به یک نوزاد تبدیل شود. بنابراین همکاری مرد و زن برای تشکیل تخم و در نتیجه حامله شدن زن لازم است. زن با وجود اینکه سلول تخم را تا بزرگ شدن و تبدیل شدن به یک نوزاد کامل در درون رحم نگه می دارد ولی همانطور که گفته شد برای باردار شدن نیازمند اسپرم مردانه است.
دستگاه تناسلی زنان از قسمت های مختلف برای وظایفی مخصوص ساخته شده است.
این دستگاه سلول های تخمک مونثِ لازم برای تولیدمثل را تولید می کند که تخمک یا اووسیت نامیده می شوند. این دستگاه طوری طراحی شده که تخمک را به محل لقاح منتقل کند. لقاح، بارور شدن تخمک به وسیله اسپرم، معمولاً در لوله های رحم رخ می دهد. مرحله بعدی برای باروری تخمک کاشت آن در دیواره های رحم است، که آغاز مراحل اولیه بارداری است. اگر باروری و/یا کاشت تخمک رخ ندهد، این دستگاه وارد عادت ماهانه (فروریختن پوشش رحمی) می شود. به علاوه، دستگاه تناسلی زنان هورمون های جنس مونث را ایجاد می کند که چرخه تولیدمثل را کنترل می کنند.
دستگاه تناسلی خارجی
به تمام اعضای دستگاه تناسلی که از بیرون قابل مشاهده باشد دستگاه تناسلی خارجی می گویند که در زیر به توضیح هر بخش آن می پردازیم.
1.وولو
تمام ساختمان دستگاه تناسلی که از خارج قابل مشاهده است از مونس پوبیس ( ناحیه ای که رشد موها آغاز شده) تا جسم پرینه( ناحیه عضلانی و چروکیده نزدیک به مقعد) را وولو می نامند. (vulva)
2.مونس پوبیس (بالشتک تناسلی)
ناحیه ی مثلثی شکل که به صورت ایستاده قابل مشاهده است و هنگام بلوغ رشد موهای مجعد از روی آن شروع میشود. مونس پوبیس از یک بالشتک چربی و پوست تشکیل شده است . برش جراحی سزارین دقیقا از روی اولین ردیف های رویش موی این ناحیه انجام می شود.گاهی به دلیل التهاب فولیکولهای مو و حساسیت به روشهای مو زدایی ،جوشهای تک و توک و چرکی روی آن رشد می کنند.
3.لب های بزرگ (لبیا ماژور)
دو بالشتک چربی در ۲طرف وولو هستند که معمولا ۷ تا ۸ سانتی متر طول ، ۲ تا ۳ سانتی متر عمق و ۳- ۱٫۵ سانتیمتر ضخامت دارند. قسمت خارجی آن از مو پوشیده شده اما سطح داخلی آن رویش مو وجود ندارد. ظاهر این ساختار در هر شخص متفاوت است واین اندازه ها ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشد.
4.لبهای کوچک (لبیا مینور)
از چین نازک بافتی و مخاطی است که در موقعیت داخلی تری نسبت به لبهای بزرگ قرار دارند . اندازه و رنگ لبهای کوچک در افراد بسیار متفاوت بوده و گاهی نیز نا متقارن می باشد . در این موارد جای نگرانی وجود ندارد . زیرا رنگ تیره تر از پوست و عدم تقارن لبهای کوچک وولو ، کاملا طبیعی است. این ناحیه دارای اعصاب فراوانی می باشد و جراحی های مربوط به آن ، مثل لابیوپلاستی ، معمولا دردناک هستند.
5. کلیتوریس :
عضو شهوانی اصلی در زنان است که بالای مجرای ادرار قرار دارد. در دوطرف شاخه های کلیتوریس ادامه میابد و دوسر آزاد آن تا به مدخل واژن امتداد می یابد. طول آن بندرت از ۲ سانتی متر سانتیمتر تجاوز میکند، هنگام تحریکات جنسی طول آن افزایش پیدا می کند اما بعد از آرامش جنسی به سایز اولیه خود باز میگردد.این ناحیه گاهی در لمس ، دردناک و حساس است .
بخش خارجی کلیتوریس
گلنس نام قسمتی است که اغلب آن را به نام کلیتوریس(خروسک زن) می شناسند. این قسمت بخش خارجی است و به اندازه ی یک نخود می باشد و بطور دقیق بالای مجرای ادراری قرار دارد و از آنجایی که بیشترین بخش را به خود اختصاص داده است، به لمس کردن بسیار حساس است. عملکرد گلنس تشخیص حس و تحریک است.
بر خلاف بقیه موارد، گلنس در طول پاسخ جنسی زنانه رشد نمی کند، زیرا بافت نعوظ (قابل رشد) ندارد. فقط در بالای گلنس، کلاهک کلیتوریس قرار دارد که از دو لبه تشکیل شده است. این کلاهک ها می توانند در اندازه و میزان پوشش از فرد به فرد متفاوت باشند.
بخش داخلی کلیتوریس
این بخش به طور معمول هنگام مشاهده آلت تناسلی بانوان قابل مشاهده نیستند. چیزی که به گلنس متصل است، بدنه آن نامیده می شود. این بدنه به سمت لگن شما حرکت کرده و از طریق رباط به استخوان آلت تناسلی شما متصل است.
از بدنه (واقع در مقابل مجاری مثانه)، کلیتوریس تقریبا به دو بخش تقسیم می شود، یک جفت ساق که شبیه پاهای آن هستند و غده های وستیبولار. این غده ها در پشت لبه ها گسترده شدند و از مجرای ادراری و کانال واژن عبور می کنند و به سمت مقعد می روند.
غده ها و لبه ها حاوی بافت نعوظ هستند که در طول تحریک جنسی زن به وجود می آیند. با تورم در هر دو طرف کانال واژن، باعث افزایش روانکاری در واژن می شوند و همچنین موجب تحریک جنسی و افزایش احساس می شوند. این گسترش بافت همچنین می تواند باعث ایجاد فشار در کانال واژن نیز شود.
6.وستیبول :
ناحیه بادامی شکل که از خارج به پرده بکارت ( هایمن) و از داخل به واژن میرسد.دو مجرای بزرگ غدد اسکن در دو طرف آن قرار دارد و ترشحات سفید بدون رنگی از خود ترشح میکنند که نواحی مخاطی دستگاه تناسلی مونث را مرطوب نگه دارد . هنگامی که به تخمک گذاری نزدیک می شوید به دلیل افزایش هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون ترشحات این ناحیه افزایش میابد ومیل جنسی فرد نیز بالا میرود.
7.مجرای ادرار( منفذ پیشابراه )
دوسوم تحتانی پیشابراه درست در بالای دیواره قدامی واژن واقع است. منفذ پیشابراه یا مئاتوس در خط وسط وستیبول قرار دارد.گاهی غدد اسکن در ابتدای مجرای ادرار قرار دارند.
مدخل واژن و پرده بکارت :
پرده بکارت یا بقایای آن در قسمت خارجی واژن قرار دارد. ضخامت آن در افراد مختلف متفاوت است جنس آن از بافت همبند والاستیک و کلاژنی است و مدخل واژن را میپوشاند. قطر سوراخ هایمن از حد سر سوزن تا ابعادی که ورود یک یا دو انگشت را امکان پذیر میکند متغیر است. پرده بکارت بدون منفذ اختلال نادری است که هیچ گونه نفوذی به داخل واژن وجود ندارد و باعث احتباس ( عدم خروج ) خون قاعدگی می شود و با برش جراحی باید در هایمن منفذ ایجاد کرد.بافت پرده بکارت تقریبا بدون عصب و مویرگ است و اگر هنگام نزدیکی هردو پارتنر( شریک جنسی ) آرامش کامل جسمی وروحی داشته باشند ممکن است بدون درد وخونریزی پارگی صورت گیرد.
دستگاه تناسلی “داخلی”
واژن :
مجرایی کاملا انعطاف پذیر و عضلانی ست که طول ان از هشت تا دوازده سانتیمتر فرق میکند و پهنای ان حدود دو و نیم سانت میباشد. واژن ، ظرفیت رشد طولی تا چندین سانتیمتر و پهنا تا دو برابر در هنگام تحریکات جنسی را داراست.دیواره واژن ، چین هایی دارد که در صورت نیاز (نزدیکی یا زایمان ) این چین ها باز شده و واژن را فراخ کرده و سپس دوباره به حالت اول بر میگردد.
وقتی یک زن ایستاده است واژن وی بصورت عمودی در راستای بدنش قرار ندارد بلکه قسمت فوقانی ان به سمت پایین متمایل است.
دیواره واژن با لایه هایی پوشیده شده و دارای غدد مترشحه نیست.
لایه داخلی واژن فوق العاده به هورمونهای تخمدان حساس میباشد و سلولهای سطحی ان خیلی ناپایدار هستند. با توجه به سن و دوره ماهیانه ساختار مخاطی غشاء داخلی تغییر میکند. این مخاط در یک زن بالغ به صورت مایعی سفید و لزج است که شامل باکتریهاست و البته سبب رطوبت و لزاجت مهبل میشود. این مایع با اسیدی نگه داشتن این محل در حفظ و نگهداری مهبل از میکروبها نقشی عمده دارد و دلیل این امر نیز اسید لاکتیک از خانوادهء همان اسیدی که در ماست نیز هست موجود در ان است.
رحم :
یک عضو ماهیچه ای به شکل گلابی می باشد که درون لگن در بالای مثانه و جلوی راست روده واقع شده است.اندازه طبیعی آن حدود ۸در۵ سانتیمتر است. ارتفاع ان شش تا هشت سانتیمتر و پهنای ان سه تا چهار سانتیمتر است .وزن آن از ۷۰ تا ۱۱۰ گرم متفاوت است.
در طی حاملگی رحم تغییرات زیادی را متحمل میشود مثلا در نه ماهگی ارتفاع ان به بیش از سی سانتیمتر میرسد و وزنش تا ۱۱۰۰ گرم می رسد!
در طول عادت-ماهیانه نیز رحم محل خود را به راحتی تغییر میدهد. ”رباطهای نرم“ تا حدی به رحم انعطاف پذیری میدهند و در همان حال ان را معلق نگه میدارند.
گردن رحم (سرویکس یا دهانه رحم)
رحم توسط دهانه ی سفت و محکمی (با طول حدودا سه چهار سانت) بسته میشود. شما میتوانید این قسمت را با انگشت خود در انتهای مهبل حس کنید.دهانه رحم در انتهای وازن دیده و لمس می شود. مجرایی ظریف از داخل دهانه رحم می گذرد و بدین ترتیب رحم را به به واژن متصل می کند. از طریق همین مجراست که خون قاعدگی بیرون می آید یا اسپرمها وارد رحم می شوند.
لوله های فالوپ ( لوله های تخمک بر)
لوله هایی انعطاف پذیرند با درازای تقریبی ده تا چهارده سانتیمتر که قطر داخلی انها کمی بیشتر از قطر یک تار موست. این لوله ها از انتهای بالایی رحم شروع و تا تخمدانها که به صورت منگوله های متحرکی هستند ادامه میابند.
لوله های فالوپ تخمک را از تخمدان تا رحم در برمیگیرند. همچنین این لوله ها مسیری مناسب برای عبور اسپرم به محل باروری تحصیل اطمینان از صلابت و قدرت باروری اسپرم و بالاخره حمل نطفه به سمت رحم هستند.
تخمدان ها :
تخمدان ها :”تخمدانها“ دو غده به اندازه دو بادام بزرگند که حدود چهار سانتیمتر بلندی و دو و نیم سانتیمتر پهنا دارند. این غدد از دو طرف توسط رباطی نازک به رحم متصل میباشند. و رباطی دیگر این غدد را به لوله های فالوپ متصل میکند.
فعالیت تخمدانها در دوره ی خاصی از زندگی است : دوران باروری (که معمولا از ۱۴ تا ۴۵ سالگی می باشد)
شروع این دوران بلوغ و پایان ان یائسگی است. تخمکها در یک نوع مجتمع سلولی محصور هستند که پس از طی یک دوره ای در اثر هورمونهایی که از غده هیپوفیز ترشح میشوند به رشد خود میرسند. نام این مجتمع ها ”فولیکول“ است که یک بار در هر ۲۸ روز بالغ و باز شده یک تخمک رها می کند.
موجودات زنده همگی قابلیت تولید مثل دارند و همین موضوع عامل بقای نسل آنهاست. دستگاه تناسلی به همین منظور در بدن موجودات زنده تعبیه شده است. دستگاه تناسلی تنها دستگاهی از بدن است که برای زندگی خود فرد حیاتی نیست امّا برای بقای نسل لازم است.
اسپرم توسط دستگاه تناسلی مردانه و تخمک توسط دستگاه تناسلی زنانه تولید میشوند. اسپرم در حین فعالیت جنسی در اثر انزال از طریق آلت مردانه وارد دستگاه تناسلی زنانه میشود. اسپرم در داخل واژن(یکی از اجزای دستگاه تناسلی زنان) شنا کرده و وارد رحم میشود و خود را به لولههای فالوپ یا لولههای رحمی می‌رساند. تخمک نیز از تخمدان زن آزاد میشود و وارد لوله های رحمی (فالوپ) می شود. اسپرم و تخمک در این محل با یکدیگر برخورد می کنند. اسپرم وارد تخمک می شود و آنرا بارور می کند و لقاح حاصل می شود که نتیجه آن تشکیل سلول تخم است که می‌تواند به یک نوزاد تبدیل شود. بنابراین همکاری مرد و زن برای تشکیل تخم و در نتیجه حامله شدن زن لازم است. زن با وجود اینکه سلول تخم را تا بزرگ شدن و تبدیل شدن به یک نوزاد کامل در درون رحم نگه می‌دارد ولی همانطور که گفته شد برای باردار شدن نیازمند اسپرم مردانه است.
اجزاء دستگاه تناسلی زنان و كاركرد هر يك
خروسک زن کجاست؟
با مطالعه مطلب زیر به طور کامل در می یابید که خروسک زن کجاست !
- در دخترانی که هنوز رابطة جنسی نداشته‌اند اکثر قسمت‌های خروجی واژن با لایه ای نازک به نام پردة بکارت پوشیده شده است. پرده بکارت به صورت یک ورقه نازک (به ضخامت ۱ یا ۲ میلی متر) درست در پشت لب های کوچک فرج قرار دارد و دهانه مهبل را می پوشاند. در پرده بکارت منافذی برای خروج خون قاعدگی وجود دارد. منفذ پرده بکارت در افراد مختلف، اندازه و شکل متفاوتی دارد و از خصوصیات و ویژگی های آن برای تشخیص باکره بودن یا نبودن شخص استفاده می گردد. در اکثر موارد با اولین ورود آلت مردانه به داخل واژن این پرده پاره میشود و برای همیشه از خروجی واژن کنار میرود.
- در پوست بالای لبه‌ها در پایین شکم ناحیة برجستگی عانه وجود دارد که در حین بلوغ با تجمع چربی زیرپوستی، حالت برجسته پیدا میکند و در روی آن و نیز در روی لبهای فرج، موهای تناسلی شروع به رویش میکنند.
دستگاه تناسلی داخلی از واژن، رحم، لولههای فالوپ (لولههای رحمی) و تخمدانها تشکیل شده است.
واژن زن دقیقا کجاست؟
واژن لوله‌ای عضلانی است که از فرج در بیرون بدن تا رحم در داخل بدن امتداد دارد.طول واژن ۱۲-۸ سانتیمتر در زنان بالغ است. از آنجا که این عضو دارای دیوارة عضلانی است می‌تواند منقبض یا منبسط شود. همین خصوصیت باعث میشود که واژن بتواند یک جسم به باریکی تامپون تا یک نوزاد هنگام تولد را در درون خود جای دهد. واژن چند عملکرد مختلف دارد. واژن محل قرار گرفتن آلت مردانه در حین رابطة جنسی است و با اعصاب موجود در آن لذت جنسی در حین رابطه جنسی را برای زن بوجود می آورد. واژن همچنین راهی از رحم به بیرون برای خارج کردن نوزاد در زمان تولد است.
همچنین خونهای قاعدگی از این طریق از رحم به بیرون بدن می‌آید. لایة نازک بافتی به نام پردة بکارت که در خود یک یا چند سوراخ دارد خروجی واژن را به طور نسبی میپوشاند.
واژن در سمت داخل بدن به رحم متصل میشود. این اتصال از طریق دهانة رحم که دیواره‌ای قوی و ضخیم دارد و خروجی آن بسیار کوچک است انجام میشود. در طی زایمان خروجی دهانة رحم مقداری گشاد میشود و به نوزاد اجازه میدهد از رحم خارج شود.
رحم یکی دیگر از اجزای دستگاه تناسلی زنان- رحم مانند یک گلابی وارونه در محوطه لگن قرار دارد که کارکرد اصلی آن نگهداری و تغذیه جنین در حال رشد در طی حاملگی است. همچنین در هنگام فعالیت جنسی، اسپرم درون مایع منی مرد دستگاه تناسلی مردانه پس از ورود به واژن، شنا کرده و از طریق رحم و سپس لوله های رحمی خود را به تخمک می رساند که در صورت حضور تخمک، بارور شدن آن امکانپذیر می گردد.
رحم دیواره‌های ضخیم عضلانی دارد. در حقیقت این عضلات، قوی‌ترین عضلات بدن یک زن هستند. انقباض همین عضلات است که در هنگام زایمان بسیار شدید میشود و باعث خروج نوزاد و نیز درد زایمان میگردد. وقتیکه زنی حامله نیست رحم تنها حدود ۵/۷ سانتیمتر طول و ۵ سانتیمتر عرض دارد.سطح داخلی رحم از بافتی فعال به نام آندومتر پوشیده شده است.این بافت حساس به تغییرات هورمونی است و پس از بلوغ تا پیش از یائسگی در هر دوره قاعدگی ، ریزش می کند و خونریزی (عادت) ماهیانه را شکل می دهد. پس از پایان خونریزی، این بافت مجددا تشکیل می شود. تغییرات بافتی آندومتر، فضای رحم را برای پذیرش جنین (در صورت حاملگی) و لانه گزینی آن مهیا می کند.
لولههای فالوپ یا لولههای رحمی از اجزای دیگر دستگاه تناسلی زنان-در دو گوشة بالایی رحم لولههای فالوپ یا لولههای رحمی قرار دارند که رحم را به تخمدانها متصل میکنند. لولههای فالوپ که در دو سمت رحم هستند حدود ۱۰ سانتیمتر طول دارند و عرض آنها از عرض یک رشتة ماکارونی بیشتر نیست.در سمت دیگر، یعنی سمتی که نزدیک تخمدانهاست، لولههای فالوپ قیفی شکل هستند و دور تخمدان را میپوشاند ولی کاملاً به آن متصل نیستند. سمت قیفی شکل با حرکات خود هنگام تخمک گذاری، تخمک خارج شده از تخمدان را به داخل لولة فالوپ هدایت میکند و با حرکات دیوارة عضلانی خود تخمک را به سمت رحم می‌راند.
دستگاه تناسلی زن
تخمدان ها از اجزای دیگر دستگاه تناسلی زنان- تخمدانها دو عدد هستند که یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ قرار می‌گیرند. تخمدانها تخم مرغی شکل هستند و حاوی هزاران تخمک هستند که بعد از بلوغ و شروع قاعدگی، هر ماه یک تخمک آزاد میکنند. این تخمک از طریق لولههای فالوپ به سمت رحم حرکت میکند. در صورتیکه در این مسیر با اسپرم مردانه برخورد کند تخم تشکیل میشود که می‌تواند باعث حاملگی و تولید جنین شود، در غیر اینصورت تخمک به همراه بافتهای رحمی در هنگام خونریزی قاعدگی از بدن خارج میشود.تخمدانها در زمان بلوغ معمولاً ۵-۴ سانتیمتر طول دارند. تخمدانها علاوه بر منبع تأمین تخمک، به عنوان غدد درون ریز بدن زن نیز عمل میکنند و استروژن و پروژسترون که هورمونهای زنانه هستند تولید می کنند.
نقش دستگاه تناسلی زنان
دستگاه تناسلی زنان این قابلیت را به یک زن میدهد که بتواند:
- تخمک تولید کند (لازمة بارداری)
- رابطة جنسی برقرار نماید
- از تخمک بارور شده محافظت کند و به آن غذا برساند تا رشد کرده و نوزاد را به وجود آورد
- زایمان کند.
تخمک گذاری: در زمان تولد یک نوزاد دختر، تخمدانهای او حاوی صدها هزار تخمک است که تا زمان بلوغ غیر فعال می‌ماند. با شروع بلوغ، هورمونهایی از غدة هیپوفیز که در پایین مغز قرار گرفته است آزاد میشود. این هورمونها که نوعی مادة شیمیایی هستند از طریق خون به تخمدانها میرسند و تخمدانها را به تولید هورمونهای جنسی زنانه مانند استروژن وادار میکنند. تولید این هورمونهای جنسی بدن یک دختر بچه را تبدیل به بدن یک دختر و زن بالغ میکند. هورمونهای هیپوفیز علاوه بر این باعث میشوند که مدتی بعد تخمک گذاری – خارج شدن تخمک از تخمدان- آغاز شود. با شروع تخمک گذاری در زمان بلوغ، ماهانه یک تخمک آزاد میشود و دورة قاعدگی دختر آغاز میشود.
هر دورة قاعدگی با حدود ۵-۳ روز خونریزی آغاز میشود و حدود ۳۵-۲۱ روز طول می‌کشد تا خونریزی بعدی اتفاق بیفتد که به این فاصلة زمانی یک دورة قاعدگی می‌گویند. در ابتدای بلوغ معمولاً دوره‌های قاعدگی نامنظمند و تعداد روزهای آن از یک دوره به دورة بعد فرق میکند ولی اکثر دختران بعد از حدود ۲ سال از شروع قاعدگی، دوره‌های منظم پیدا میکنند. تخمک گذاری معمولاً حدود وسط هر دورة قاعدگی اتفاق می‌افتد. اگر در حوالی این زمان مرد و زن با هم رابطه جنسی داشته باشند و از این طریق اسپرم مرد وارد دستگاه تناسلی زن شود، اسپرم به اصطلاح شنا میکند و خود را تا بالای رحم می‌رساند و از آنجا به داخل لولههای فالوپ (لولههای رحمی) میرود و خود را به تخمک می‌رساند و آنرا باردار میکند و در نتیجه حاملگی اتفاق می‌افتد.
تفاوت اندام تناسلی زن و دختر
اگه بخواهیم تفاوت اندام تناسلی یک زن و دختر رو با هم مقایسه کنیم ، بهتراست که شکل اندام تناسلی یک خانم را در قبل و بعد ازدواج با هم مقایسه کنیم .
قبل از ازدواج و در دوران دختر بودن :
تغییراتی که اندام تناسلی یک دختر از بدو تولد تا سن مثلا 25 سالگی می کند را میشود در اندازه ی کلی آلت ، بزرگتر شدن لبه های آلت ، تغییرات حاصل از رشد موهای زائد و شاید تغییر رنگ پوست مشاهده کرد .
بعد از ازدواج و زن شدن :
تغییری که بعد از ازدواج در شکل آلت صورت میگیرد عبارتند از ؛
بزرگتر شدن لبه ها ، شاید تیره تر شدن رنگ پوست ، باز تر شدن دهانه ی واژن به خاطر روابط زناشویی و زایمان ، شروع ایجاد چین و چروک در آلت به خاطر افزایش سن و ...
