کاوش ها در تپه گنج دره در 7 کیلومتری شهرستان هرسین استان کرمانشاه از کهن ترین استقرار بشر حدود 8500 سال قبل از میلاد در دوره نوسنگی خبر می دهد، نخستین کاوش در گنج دره در سال 1344 شروع و تا 1348 زیر نظر دکتر اسمیت (باستان شناس – کانادایی) انجام شد و در 5 آذر 1380 به عنوان آثار ملی در ایران به ثبت رسید. قدمت این محوطه به 11 هزار سال قبل از میلاد می رسد.
آزمایش بر روی خاک و معماری یافت شده در این محوطه نشان می دهد که حدود 8500 سال قبل از میلاد انسان در این محوطه استقرار یافته است.
در طبقات زیرین نیز شواهدی از ابزار سنگی وجود دارد، در هزاره نهم انسان در این منطقه پیشرفت کرده و سفال ها را در کوره می پختند و نقاشی می کردند، از هزاره هشتم به بعد نیز شاهد تندیس های خدا گونه و الهه های باستانی هستیم در هزاره هشتم نیز شواهدی نیز از اهلی کردن حیوان مثل بز نیز یافت شده است.
منابع:
1- وبسایت https://iranarchpedia.ir/
2-عیسی بهنام، مجله هنر و مردم، شهریور ۱۳۵۲، از صفحه ۲ تا ۷
