مونو اتیلن گلایکول ترکیبی آلی است که در حالت خالص، مایعی بیرنگ، بی بو و سمی با مزه ای شیرین می باشد. این ماده به عنوان ضدیخ در وسایل نقلیه و پیش ماده برای پلیمرها مورد استفاده قرار می گیرد. اتیلن گلیکول با دی اتیلن گلیکول (دی ال اتر سنگینتر) یا با پلی اتیلن گلیکول (پلیمر پلی اتر غیرسمی) مخلوط نمیشود.
نام صنعتی : منو اتیلن گلایکول/ MEG
فرمول شیمیایی : C۲H۶O۲
نقطه جوش و انجماد این ماده نسبت به غلظت آن متغیر است.
اتیلن گلیکول خالص ظرفیت گرمایی خاصی دارد که تقریباً نصف آن آب است؛ بنابراین، در حالی که حفاظت در برابر انجماد و نقطه جوش افزایش مییابد و ظرفیت گرمای ویژه مخلوط آب نسبت به آب خالص را کاهش میدهد.
برای اولین بار شیمیدان فرانسوی چارلز ورتز در سال ۱۸۵۹ توسط فرآیند صابونی کردن اتیلن گلیکول موفق به تولید MEG شد. پس از آن آمریکا در سال ۱۹۱۷ با استفاده از کلروهیدراسیون اتیلن، این ماده را به صورت نیمه تجاری تولید کرد و اولین واحد بزرگ تجاری برای تولید EG در سال ۱۹۲۵ در چارلستون آمریکا برپا شد. تا سال ۱۹۲۹ این ترکیب به صورت گسترده توسط تقریبا تمام تولید کنندگان دینامیت استفاده میشد که منجر به صدور مجوز برای محصول آن در سال ۱۹۵۳ شد.
این واکنش میتواند توسط هر دو اسیدها یا پایهها کاتالیز شود، یا میتواند در pH خنثی در دمای بالا رخ دهد. بالاترین میزان تولید اتیلن گلیکول در pH اسیدی یا خنثی رخ میدهد.
این ماده از اتیلن به وسیله واسطه ای به نام اتیلن اکساید تولید میشود. در این فرآیند EO و آب با هم واکنش داده و اتیلن گلیکولها تولید خواهند شد. یکی از نکات جالب در مورد این واکنش این است که واکنش را در محیط هایی با pH متفاوت می توان انجام داد.
در مرحله اول ابتدا اتیلن و اکسایدها به داخل یک راکتور چند لوله ای جهت تولید اتیلن اکساید وارد می شوند. این واکنش گرما زا در بسترهای ثابت داخل لوله های راکتور و عموما در فاز گازی اتفاق میافتد (کاتالیست مورد استفاده نقره بر روی پایه ای از آلومیناست).
از کاربردهای اتیلن گلیکول در صنعت می توان به استفاده به عنوان خنک کننده، سیال انتقال دهنده حرارت، ضد یخ و همچنین بازدارنده هیدرات در خطوط گاز اشاره کرد. همچنین به عنوان ماده خام برای مصارف صنعتی همچون ساخت الیاف پلی استر، پارچه و پلی اتیلن ترفتالات (که در تولید بطری استفاده می شود) مورد استفاده قرار می گیرد. اتیلن گلیکول در صنعت برای حذف بخار آب از گاز طبیعی قبل از پردازش استفاده میشود.
این ترکیب در لیست مواد سمی و خطر آفرین برای سلامتی انسان دسته بندی میشود و از بلع، تماس با پوست و چشم و تنفس آن باید خودداری کرد. در صورت تماس با پوست و چشم باید محل برخورد را با آب جاری فراوان شست و شو داد و اگر کسی این ماده را ببلعد باید به میزان زیاد به او آب خوراند.
خطر عمده مونو اتیلن گلیکول، تهدید محیط زیستی آن است. چرا که به دلیل ماهیت مایع داشتن به آسانی به خاک نفوذ کرده و میتواند منجر به آلودگی آبهای زیرزمینی شود.
به دلیل سمیت بالایی که این ماده دارد استفاده از آن در موارد زیر منع شده است:
• تجهیزات مربوط به آب مصرفی
• در ساخت و فرمولاسیون غذا، دارو و مواد آرایشی بهداشتی
• به عنوان ضد یخ در مخازن آب
• ضدیخ در سیستم های اطفا حریق
شیمی بازار به عنوان بورسی برای فروش و خرید مونو اتیلن گلایکول و سایر مواد شیمیایی، امیدوار است که با معرفی مختصر این ماده، توانسته باشد گامی موثر در کمک به انتخاب MEG با توجه به کاربرد آن برای خریدار بردارد.