مادهی اولیه، یکی از مهمترین مواردی است که روی کیفیت محصول تولیدشده، تاثیر زیادی دارد. انتخاب این عامل، بر اساس نیازی است که از محصول داریم. ویژگیهایی که برای محصول تعیین شده است، دیگر عاملی است که میتواند روی انتخاب مادهی اولیه تاثیر داشته باشد. با در نظر گرفتن همهی این مسائل، برخی مواد هستند که به علت ویژگیهای خاصی که دارند، در طول تاریخ، همواره در صنایع مختلف، طرفداران زیادی داشتهاند. فولاد یکی از این مواد است. این مادهی فلزی، در عین حال که سختی قابل قبولی دارد، میتواند شکل هم بپذیرد و در تولید محصولات گوناگونی مورد استفاده قرار میگیرد.
کمتر صنعتی میتوان پیدا کرد که استفاده از فولاد، در آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم دیده نشود. رسانایی این ماده، سبب شده تا استفاده از آن در صنایع برقی هم دیده شود. سختی ذاتی فولاد، که آن را از آهن به ارث برده و با افزودن کربن به آن، تقویت هم میشود، باعث شده تا فولاد، جای خود را در بسیاری از صنایع مختلف از تولید محصولات نظامی گرفته تا صنعت عمران و تولید لوازم خانگی، پیدا کند. سختی فولاد، در عین قابلیت شکل دادن به آن، ویژگی است که در خیلی از مواد دیگر، نمیتوان آن را پیدا کرد.
دیگر ویژگی که فولاد را تبدیل به یکی از انتخابهای اول در تولید محصولات مختلف نموده است، قابلیت تحمل بالای آن، در برابر دماهای مختلف است. فولاد میتواند در دماهای بسیار بالا هم شکل خود را حفظ کند. چنین قابلیتی، تاثیر مستقیمی روی سهولت شکلدهی به آن دارد. البته برخی از فولادها میتوانند در دماهای بالای ۳۱۶ درجه شکل خود را حفظ کنند. این دسته از فولادها را، در بازار، با نام فولاد گرمکار میشناسند. خود فولادهای گرمکار، شامل آلیاژهای مختلف فولادی است که هر کدام از عناصر و ترکیبهای مختلفی تشکیل شده است.
عناصر رایج در آلیاژهای فولادی
علاوه بر کربن و آهن، استفاده از عناصر دیگری هم در آلیاژهای فولادی رایج است. افزودن هر عنصری به ترکیب، باعث میشود تا ویژگیهای خاصی به محصول نهایی اضافه شود. در برخی از شرایط، نیاز به خاصیت چقرمگی داریم و در شرایط دیگر، میخواهیم تحت هیچ شرایطی، شکل ظاهری محصول فولادی تغییر نکند. برای هر کدام از این شرایط، نیاز به استفاده از نوع خاصی فولاد داریم که بتواند پاسخگوی نیازهای ما باشد. با توجه به تنوع این نیازها در صنایع مختلف و حتی درجههای مختلف نیاز به هر کدام، آلیاژهای با ترکیبهای مختلفی در بازار دیده میشود که اتفاقا، نسبت ترکیب عناصر در آنها نیز با یکدیگر متفاوت است.
در کل، شاید امروزه نتوان صنایع و تولیدات مختلف را بدون حضور فولاد، حتی تصور کرد. این مادهی فلزی، به قدری خوب توانسته به انتظارات مختلفی که از یک مادهی اولیه وجود دارد، پاسخ بدهد که تبدیل به یک فلز غیر قابل جایگزین در صنایع شده است. اما با این همه، هنوز هم میتوانید نوآوریهای زیادی در عرصهی تولید فولاد ببینید که هر کدام، میتواند به تنهایی یک صنعت را دگرگون کند. این مادهی آلیاژی که سالیان طولانی است پای ثابت بسیاری از تولیدات شده، هنوز هم جا برای تغییر و خلاقیت دارد.