نگهداری و تکثیر گیاه کاکتوس
کاکتوس ،جایگزین دیگر گلها
امروزه کاکتوسهای به خاطر نگهداری راحت و مقاومت بالا و وقف پذیری با شرایط آب و هوایی مختلف رفته رفته جایگزین دیگر گلها شده اند و نظر بسیاری از مردم به این گیاهان جذاب جلب شده است.در این مطلب از روش تکثیر و نگهداری کاکتوسها توضیح داده شده است.و فاکتورهای مورد نیاز برای این امور را ریز کرده و بیان کرده ایم.
کاکتوس به نور فراوان نیاز دارند و قرار دادن آنها در داخل اتاق و پشت پنجره های جنوبی بسیار مناسب است. در صورت ناکافی بودن نور طبیعی، نور مصنوعی نیز میتواند به عنوان مکمل،به کار رود.
در طی فصل رشد فعال کاکتوس باید بیش از دوران استراحت آبیاری شود. برنامه خاص و تعریف شده ای برای آبیاری کاکتوس وجود ندارد و برنامه آن به گلدان، خاک، آب و هوا و عوامل مشابه بستگی دارد.
بهترین روش برای تعیین مقدار آب مورد نیاز کاکتوس،این است که گیاه را مدتی با دقت زیرنظر بگیرید.هنگام آبیاری سعی کنید تمام سطح خاک خیس نشود و مراقب خروج آب نیز باشید. دور بعدی آبیاری باید در زمانی باشد که خاک کاکتوس کاملا خشک شده باشد.ساده ترین روش حصول اطمینان از خشکی خاک این است که یک خلال دندان را با احتیاط در خاک فرو کنید، اگر خلال دندان نمناک شد، باز هم یکی دو روز صبر کنید. گیاه در فصل استراحت خود تنها چند هفته یکبار به آبیاری نیاز دارد.
کاکتوسها میتوانند در فصل رشد خود دمای 32 تا 38 درجه را تحمل کنند و بهترین دما در فصل استراحت آنها، 7 تا 12 درجه سانتیگراد است. این دمایی است که کاکتوس در محل طبیعی زندگی با آن روبرو میشود. هوای سرد در فصل استراحت، میتواند به گل دهی گیاه در فصل رشد منجر شود. برای فراهم کردن دمای مناسب جهت پرورش انواع کاکتوس در گلخانه میتوان از سیستم های گرمایشی مخصوص گلخانه (که در این سایت چندتا از بهترین نمونه ها موجود است) استفاده کرد.
کاکتوس در طی پاییز و زمستان تنها هر دو تا سه ماه یک مرتبه به کود احتیاج دارد. یک کود کم ازت برای کاکتوس مناسب است. کودهایی که به تدریج در خاک آزاد میشوند نیز برای کاکتوس مناسب هستند، اما این کودها تنها یک مرتبه در بهار به خاک افزوده میشوند.
میتوانید با مخلوط کردن یک قسمت خاک گلدان با یک قسمت ماسه و کمی شن برای عبور راحت تر آب، خاک مناسبی تهیه کنید.
گاهی در وقت جابجایی کاکتوسها مشاهده می شود که ریشه گیاه وضع مناسبی ندارد و حالت پوسیده پیدا کرده است در این حالت بهترین راه هرس کردن ریشه می باشد و باید فقط ریشه هایی را باقی گذاشت که سالم و قوی باشد،درصورتی که تمام ریشه وضع نامناسبی داشت از بریدن تمام ریشه ها نترسید.ریشه های جدید سریعا رشد خواهند کرد.معمولا پس از جابجایی گلدان و اصلاح ریشه ها تا ده روز نباید به گیاه آب داد.
بهترین زمان برای این کار بهار است ولی در دیگر فصول نیز این کار امکان پذیر است. بدست آوردن قلمه مناسب نیاز به حسن انتخاب دارد کاکتوس ها از راه قلمه زدن به راحتی تکثیر می شوند. ولی این عمل بیشتر از کاکتوس های جزء جزء صورت می گیرد. زیرا به گیاه آسیب کمتری می زند.از جوانه هایی استفاده کنید که سطح تماس کمتری با گیاه دارند. از گرفتن قلمه از پایه گیاه خودداری کنید. رطوبت این قسمت از گیاه بیشتر است و خطر گندیدگی گیاه مادر بیشتر است. اگر این کار را کردید و پایه گیاه شروع به فاسد شدن کرد سریعا قسمت گندیده را جدا کرده و گیاه مادر را یک هفته خارج از خاک قرار داده و سپس به گلدان انتقال دهید. بهترین زمان برای این کار بهار است ولی در دیگر فصول نیز این کار امکان پذیر است. برای این کار از چاقویی تیز استفاده کنید. از چاقوی اره ای استفاده نکنید.
کاکتوس ها را باید در فصول سرد، گرم نگه داشت. بهترین نقطه برای نگهداری کاکتوس در داخل خانه،کنار پنجره‌ای است که آفتاب گیر باشد. البته کاکتوس ها اصولاً با آفتاب مستقیم میانه خوشی ندارند و نباید آنها را در مقابل تابش مستقیم خورشید قرار داد البته به جز تعدادی معدود که باید حتماً جهت رشد و گلدهی در برابر اشعه مستقیم خورشید باشند.
کاکتوس ها می توانند در خاکهایی با ترکیبات متفاوت از قبیل سنگلاخی، ماسه ای، رسی و... به زندگی خود ادامه دهند ولی ایده ال ترین ترکیب برای آنها ترکیبی است که سریعاً خشک شود ولی همچنان مقداری رطوبت را در خود نگه دارد. خاک مورد نیاز برای کاکتوس ها باید دارای خلل و فرج و پر متفذ باشد تا آب به راحتی از ان خارج شود و سریعا خاک خشک شود و گیاه امکان تنفس پیدا کند.همواره برای کاکتوس ها از خاکی سنگریزه ای استفاده کنید. برای خاک کاکتوس ترکیب های مختلفی توصیه می شود. یکی از رایج ترین ترکیبات برای کاکتوس 2 قسمت خاک باغچه و یک قسمت ماسه درشت است. از خاکی که میزان زیادی خاک برگ دارد اجتناب کنید.همیشه سعی کنید که خاک گلدان بین دو آبیاری خشک باشد زیرا خیس بودن گلدان برای مدت طولانی به کاکتوس اسیب وارد می کند. بر روی سطح گلدان از سنگریزه استفاده کنید.
گلدان پلاستیکی و سرامیکی آب را نسبت به گلدان گلی بیشتر در خود نگه می دارد و بنابر این به آبیاری کمتری احتیاج دارد.همین طور میزان آبیاری به درجه حرارت محیط نیز وابسته است ، در هوای گرم کاکتوس نسبت به هوای سرد به آب بیشتر ی احتیاج دارد. یک قانون خوب برای آبیاری کاکتوس این است که پیش از اینکه خاک گلدان کاملا خشک شود به آبیاری آن بپردازیم
دو نوع روش آبیاری برای کاکتوس وجود دارد، یک نوع آن آبیاری از بالای خاک و نوع دیگر قرار دادن گلدان به مدت 10 تا 15 دقیقه در ظرفی که آب کمی در آن قرار دارد. در روش دوم کاکتوس آب مورد نیاز خود را به داخل می کشد.بهترین روش این است که به صورت متناوب از دو روش فوق استفاده کنیم برای آبیاری کاکتوس از افشان کردن آب به روی گیاه خود داری کنید. کاکتوس را فقط هنگامی که در حال رشد است به صورت منظم آبیاری کنید. در هنگامی که کاکتوس در دوره رشد خود قرار ندارد به آب بسیار کمی احتیاج دارد.
ریشه کاکتوس وقتی که گیاه خواب است برای فاسد شدن مستعد است و در صورت آب دهی بیش از اندازه کاکتوس از بین خواهد رفت. در هنگامی که کاکتوس خواب است هر 2 یا 3 هفته پس از اینکه خاک کاملاً خشک شد، آبیاری سبکی کفایت خواهد کرد. به میزانی گیاه را ابیاری کنید که ریشه آن کمی مرطوب شود.
بیشتر افراد جابجایی گلدان گیاه را بیش از اندازه انجام می دهند. این کار به ریشه های کاکتوس اسیب وارد می کند. فقط هنگامی که گیاه احتیاج به تعویض گلدان دارد باید این کار صورت بگیرد بهترین فصل برای تعویض گلدان بهار است که گیاه در حال رشد بوده و انرژی زیادی دارد.
یک کاکتوس برای سالها (5 تا 10 سال) می تواند در یک گلدان باشد بدون اینکه احتیاجی به تعویض گلدان داشته باشد.کاکتوس ها در هر گلدانی که زه کشی و تخلیه آب مناسبی داشته باشد میتوانند به خوبی رشد کند. گلدانهایی گلی با عمق کم برای کاکتوس ها بسیار مناسب است و اصولا کاکتوس ها به عمق زیادی احتیاج ندارند. برای انتخاب سایز گلدان، گلدانی با قطری کمی بیشتر از قطر کاکتوس را انتخاب کنید.گلدانهای بزرگ برای کاکتوس های کوچک مناسب نبوده، موجب از بین رفتن گیاه خواهد شد. پس از انتقال کاکتوس برای آبیاری آن عجله نکنید تا فرصت ترمیم به ریشه های گیاه داده باشید. پس از چند روز به آبیاری گیاه بپردازید. در سه هفته اول به ابیاری کم اکتفا کنید.
گرد آورنده: مهدی رضانژاد گیاهپزشک
