هر روز صدها میلیون نفر از دانش آموزان، معلمان و کارمندان مدرسه در یک انقلاب آموزشی شرکت می کنند. همه گیری کرونا باعث به چالش کشیده شدن روش های سنتی یادگیری شده است. یادگیری مجازی جای خود را به حضوری فیزیکی دانش آموزان و دانشجویان داده است. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان، کلاس های حضوری درس تعطیل شده و به صورت آنلاین برگذار می شود. کامپیوترها و گوشی های تلفن همراه و اینترنت فرآیند آموزش را دگرگون کرده اند.
این تغییر روش آموزشی با سرعت بسیار بالایی رخ داده است. همین موضوع همه افراد را تحت تاثیر قرار داده است. یادگیری مجازی از کم سن و سال ترین کودکان تا جوانان دانشجو را شامل شده است. به همین علت، محققان شروع به مطالعه تاثیرات این اتفاق روی دانش آموزان ، دانشجویان و کارمندان نظام آموزشی نموده اند.
قبل از اینکه کرونا نظام مراودات روزمره را بر هم بزند، آموزش عالی کم و بیش به سمت آنلاین شدن قدم برداشته بود. اکثر دانشگاه های سراسر جهان دوره های آنلاین گسترده ای را به عنوان مکمل آموزش و یادگیری حضوری ارائه می دادند. هم اکنون با توجه به اهمیت بیشتر یادگیری مجازی در سلامتی افراد، ارزیابی دقیق تاثیر این تغییر موضوع مهمی خواهد بود.
در همین رابطه یک مقاله مفید دیگر در یادنوش بخوانید: چطور در یادگیری آنلاین موفق تر باشیم؟
ما هم اکنون می دانیم که این انقلاب آموزشی برای یادگیری مجازی ، سبب به وجود آمدن مخاطرات بزرگی شده است. قبل از شیوع کرونا، کشورها مسیر پیشرفت خوبی را در حال طی کردن بودند. آن ها می‌خواستند مطمئن شوند که تا قبل از سال 2030 همه کودکان بتوانند دوره پیش دبستانی را طی کنند. این یکی از معدود اهداف قابل دسترس سازمان ملل متحد در زمینه های آموزشی قلمداد می شد. حال با وجود کرونا و غیرحضوری شدن کلاس ها و محدودیت های زیرساختی بعضی کشورها، رسیدن به این هدف با چالش مواجه شده است. بر اساس گزارش سازمان یونسکو، در حال حاضر قریب به 850 میلیون نفر از کودکان و نوجوانان بخاطر کرونا از نعمت آموزش محروم شده اند. آیا آموزش مجازی می تواند در این کشورها نقش کمک کننده ایفا کند؟!
تعداد جمعیتی که تحت تاثیر این تعطیلی مدارس قرار گرفته اند بیشتر در نیم کره جنوبی و شامل کشورهایی با درآمد پایین هستند. این بدان معنی است که دانش آموزان این نواحی شانس کمتری برای شرکت در دوره های یادگیری مجازی دارند. ضریب نفوذ اینترنت در این نواحی بسیار پایین است. بر اساس گزارش سازمان ارتباطات بین المللی، نزدیک به 360 میلیون نفر از جوانان به اینترنت دسترسی ندارند. کشورهای زیادی از تلویزیون و رادیو ملی برای پخش دروس به عنوان یک جایگزین ارزان در مقایسه با اینترنت استفاده می کنند.
متاسفانه در کشورهای فقیر و حاشیه شهرهای بزرگ و پرجمعیت، حتی دسترسی به سیستم آموزش رادیویی و تلویزیونی هم با مشکل جدی همراه است. بنابراین شرایط ایجاد یادگیری مجازی بیش از پیش دور از دسترس به نظر می آید. همچنین به دلیل نبود بودجه کافی، امکان ایمن سازی مدارس وجود ندارد. جمعیت بسیار زیاد هم مانع از فاصله گذاری اجتماعی در این مناطق شده است. پس چه از نظر برگزاری کلاس حضوری و چه از نظر آموزش آنلاین ، محدودیت های جدی وجود دارد.
همه این ها نشان می دهند که دانش آموزان خانواده های کم درآمد، بیشتر در معرض جا ماندن از تحصیل در شرایط همه گیری کرونا هستند. این در شرایطی است که قبل از این هم این دانش آموزان از نابرابری تحصیلی رنج می برده اند. از آنجا که آموزش ارتباط مستقیمی با شغل آینده ، میزان درآمد، کیفیت زندگی و سلامت افراد دارد. این عقب ماندگی ممکن است تا آخر عمر گریبان گیر این خانواده ها باشد.
در دانشگاه ها، تغییر رویه آموزش به شیوه آنلاین، با چالش های کمتری مواجه است. در نتیجه یادگیری مجازی باکیفیت بالاتری دست یافتنی است. به دلیل فراهم بودن بهتر زیرساخت ها، امکان بهره مندی بیشتر دانشجویان با کیفیت بالا و هزینه پایین وجود دارد. اما تناقضی که وجود دارد این است که اگر کودکان این جوامع به آموزش های قبل دانشگاه امکان دسترسی نداشته باشند، کمتر قادر خواهند بود که تحصیلات دانشگاهی را تجربه کنند. شیوع فراگیر کرونا تعداد زیادی از موسسات آموزشی را به اجبار به تعطیلی کلاس های حضوری می کشاند. در این شرایط یادگیری مجازی تنها گزینه ممکن پیش روی افراد تلقی می‌شود. اما باید این نکته را باید مدنظر داشته باشیم که حتی اگر بستر اینترنت و نرم افزار و اساتید به اندازه کافی فراهم باشد، باز هم کمبودهای ذاتی وجود دارد. مثلاً نیاز به آزمایشگاه و کتابخانه برای بسیاری از رشته ها حیاتی است. یادگیری مجازی در این بخش نمی تواند پاسخ گوی کامل نیاز آموزشی باشد.
باید بپذیریم که شیوع کرونا معادلات اجتماعی و اقتصادی را تغییر داده است. در این شرایط دغدغه برابری آموزشی بیش از پیش زیر سوال رفته است. دانش آموزان کشورهای کمتر توسعه یافته و کودکان حاشیه نشین شهرهای بزرگ در خطر عقب افتادگی عمیق آموزشی هستند. گرچه زمینه یادگیری مجازی در آموزشگاه های عالی و دانشگاه بهتر فراهم است. اما لزوم انجام تمرینات عملی آزمایش و مراجعه به کتب فیزیکی همچنان یک چالش مهم آموزش آنلاین است. دولت ها باید بیش از پیش بکوشند که با فراهم سازی بستر اینترنت و نرم افزارهای مورد نیاز و رایگان کردن هزینه ها از گسترش هر چه بیشتر شکاف آموزشی بکاهند. این هزینه کمی است که اکنون باید پرداخت شود تا جلوی سیل عظیم عقب ماندگی یک نسل گرفته شود
ترجمه شده در پلتفرم آموزش آنلاین یادنوش، لذت یادگیری نوش جانتان!
