اوایل دوران نوجوانی بود که کم‌کم سوالاتی ذهنم رو مشغول کرد: «انسان چیه؟ از کجا میاد؟ هدف زندگی چیه؟ به کجا میره؟ مرگ و پس از مرگ چطوریه؟»
روزها فکر من اینست و همه شب سخنم
که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
از کجا آمده‌‌ام آمدنم بهر چه بود
به کجا می‌‌روم آخر ننمایی وطنم
مانده‌‌ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مرا
یا چه بودست مراد وی ازین ساختنم
مولانا
وقتی از این دغدغه‌های ذهنیم به دوستان و اطرافیانم می‌گفتم، معمولاً پاسخی مشابه می‌گرفتم: «به این چیزا فک نکن، جوابی ندارن و اگر خیلی هم فکر کنی دیوونه میشی.»
اما من که مصرانه دنبال جواب بودم، به همان حلال همیشگی مشکلات سر زدم: کتاب؛ دنیای سوفی، فلسفه زندگی و انسان در جستجوی معنا برخی از کتاب‌هایی بودند که در آن دوران خواندم و از طریق ژانر فلسفه بود که متوجه شدم هزاران سال قبل از من هم این سوالات وجود داشتند و انسان‌ها سعی کردند که آنها را حل کنند.
متأسفانه یا خوشبختانه بعد از مطالعه چند کتاب فلسفی، به این نتیجه رسیدم که پاسخ خاصی وجود ندارد و یا قانع‌کننده نیستند و هدف فلسفه بیشتر مطرح کردن پرسش‌های درست است تا مانند علم یک جواب منطقی و صحیح ارائه کند. اما این علاقه به فلسفه در من ایجاد شد و همچنان مشغول کنجکاوی در جهان برای یافتن جواب هستم و از هر پیشنهادی برای خواندن بیشتر در این حوزه استقبال می‌کنم تا این که متوجه شدم چالش مهر ماه طاقچه، درباره کتاب‌هاییست که از عینک فلسفه به جهان می‌نگرند.
از بین کتاب‌های معرفی شده، تاریخ فلسفه دامیز نوشته مارتین کوهن، معلم فلسفه معروف بریتانیایی چشمانم را گرفت. کتابی کوتاه که قول داده مثل بقیه کتاب‌های دامیز، به سادگی هر چه تمام‌تر تاریخ فلسفه را مرور کند. آن را از طاقچه بی‌نهایت دانلود و شروع به خواندن کردم.
در کتاب تاریخ فلسفه دامیز چه می‌خوانیم؟
از همان ابتدا متوجه می‌شویم که کلمه فلسفه از دو کلمه یونانی philia (عشق) و Sophia (حکمت، عقلانیت و فرزانگی) ایجاد شده است؛ و یونان باستان فیلسوفان متعددی داشته، اما لزوماً مبدع فلسفیدن نیستند. تاریخ فلسفه دامیز در دو بخش و شش فصل نوشته شده است:
تاریخ فلسفه: که نویسنده در سه فصل، فلاسفه غربی و شرقی را به صورت جداگانه و به ترتیب تاریخ معرفی می‌کند و درباره زندگی، کارها و تاثیراتشان در فلسفه توضیحات مختصری داده است. در این بخش از تالس که اولین فیلسوف دنیای غرب است تا فیثاغورث، سقراط، افلاطون، ارسطو تا آگوستین، دکارت، اسپینوزا، برکلی، کانت و هگل آشنا خواهیم شد. در فصل چهارم نیز خوانندگان با «ایسم‌های» مختلف آشنا می‌شوند.
بخش ده‌تایی‌ها: که در آن ده کتاب مفید دیگر در این حوزه معرفی شده‌اند و در ادامه نیز ده نکته نغز از دنیای فلسفه نیز آمده است. من نتوانستم در جستجوی کوتاهم در کتاب اصلی، فصل ده نکته نغز را پیدا کنم و ده کتاب معرفی شده نیز متفاوت هستند؛ البته مترجم توضیح داده است که آنها را متناسب نیاز مخاطبان فارس زبان انتخاب کرده است.
خیلی از خوانندگان کتاب، از منظم نبودن مباحث گله دارند. یک نکته مهم این است که این کتاب در واقع یک فصل از کتاب فلسفه دامیز است که از همین نویسنده منتشر شده، اما در ایران این بخش را جدا و تحت عنوان تاریخ فلسفه چاپ کرده‌اند و شاید بخشی از مشکل نداشتن نظم، (علاوه بر مشکلات موجود در منبع اصلی) به این مورد هم برگردد.
باید بدانیم که فلسفه خواندن کار آسانی نیست؛ چراکه زبان خاص خودش را دارد که در بیشتر اوقات پیچیده به نظر می‌رسد. نوشته‌های این کتاب هم همینطور هستند و بخشی از آنها، کمی غیرقابل فهم بود. مطمئن نیستم اشکال از متن اصلی است یا ترجمه!
خواندن تاریخ فلسفه دامیز را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنم؟
به نظر می‌آید اگر با فلسفه و اصطلاحات خاص آن آشنایی داشته باشید، این کتاب برایتان مفیدتر خواهد بود و اگر کاملاً ناآشنا هستید یا از منابع دیگر شروع کنید و یا مانند من هنگام خواندن این کتاب، مرورگر گوشی را باز و نام فیلسوف‌ها را در گوگل جستجو کنید تا اطلاعات بیشتری کسب کنید و ابهام‌های موجود رفع شوند.
اگر از قبل فلسفه بدانید و از اینترنت هم بهره ببرید، به نظرم جدا کردن تاریخ فلسفه از کتاب اصلی ایده بدی هم نبوده و می‌توانید در مدت کوتاهی، مرور کلی و سریعی روی تاریخچه فلسفه داشته باشید. البته که خواندن کتاب اصلی که حجیم بوده و در طاقچه نیز موجود است، حتماً مفیدتر خواهد بود.
