گزارش دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران با همکاری خبرگزاری جمهوری اسلامی
ویرایش اول ، مجری: دکتر علی داوری ، ناظر: دکتر غلامحسین حسینی نیا ، همکاران: دکتر مهدی جعفرزاده و دکتر احسان چیت‌ساز
بخش اول
بدون شک تصمیم‌گیران اصلی شرکت ها یعنی اعضای هئیت مدیره و مدیران ارشد در مواجهه با بحران اقتصادی ویروس‌کرونا در سال ۹۹ با چالش‌های فراوانی روبرو خواهند شد.
شیوه کرونا ویروس ( کوئید-۱۹) تاکنون بیشتر از ۱۸۰ کشور جهان را با بحران مواجه ساخته است این پاندمی از جنگ جهانی دوم تاکنون بی‌سابقه است. در ایران با شیوع این بیماری، طرح های پیشگیرانه قطع زنجیره شیوع کرونا شامل قرنطینه خانگی، فاصله‌گذاری اجتماعی،کاهش ساعات کار و فعالیت اصناف، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها اجرا شده است. این اقدامات در بخش اقتصادی عرضه و تولید و تقاضا را تحت تاثیر قرار داده است و ممکن است تعطیلی کامل برخی کسب و کارها و مشاغل منجر گردد. دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران در راستای رسالت آموزشی و مسئولیت اجتماعی خویش اقدام به انتشار سلسله گزارش‌هایی نموده است تا بتواند کمکی هر چند کوچک به جامعه‌ی کسب‌وکار کشور برای مقابله با این تهدید جهانی نماید. بر این اساس گزارش پیش رو در سه بخش تدوین شده است. در بخش اول ریسک‌های موجود شامل ریسک‌های سطوح جهانی، ملی و صنعت معرفی شده‌اند. در بخش دوم وضعیت کسب و کارها بر اساس آمارهای رسمی تحلیل می‌گردند. در این بخش با استفاده از گزارش‌های رسمی شاپرک و یا شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت(وابسته به بانک مرکزی) و مسیریاب بلد نیمرخی از وضعیت موجود تشریح شده است. در بخش سوم برای پاسخ به ریسک ها و چالش ها، مفهوم استراتژی های تاب‌آوری در مدیریت بحران کرونا معرفی می گردد. در این بخش ابعاد پنج گانه استراتژی های تاب‌آوری شامل ۱)سرمایه انسانی، ۲)بازاریابی و فروش، ۳)زنجیره تامین، ۴)مدیریت مالی و ۵)تفکر استراتژیک و کارآفرینانه معرفی شده است. همچنین در این بخش، نتایج پرسشنامه ای که با هدف ارزیابی ابعاد استراتژی های تاب‌آوری در سطج کشور توزیع شده است در قالب نمودار معرفی می گردد. در ادامه اقدامات ابتکاری شرکت‌های داخلی و بین المللی در مدیریت بحران کرونا معرفی خواهد شد. در خاتمه منابع گزارش، نمودارهای جمعیت شناختی و روش شناسی آمده است.
بخش اول: ریسک‌های پیش روی کسب و کارها
در این بخش ریسک فاکتورهای پیش روی کسب و کارها در مواجه با بحران کرونا ویروس در سه سطح تشریح می‌گردد. این ریسک‌ها در قالب شکل زیر طبقه بندی شده‌اند.
1 - ریسک سطح بین‌المللی
کاهش تولید در جهان به دلیل شیوع کرونا ویروس ریسک‌های منفی قابل توجهی به همراه دارد. بحران کرونا، زنجیره تامین جهان شامل چین و کشورهای صنعتی را به شدت دچار چالش نموده است و تقاضای نهایی برای کالاها و خدمات کاهش یافته است ( شوک‌های کوتاه مدت عرضه و تقاضا ). ارزش سهام در اکثر کشورهای جهان در حال افول است، عرضه و تقاضای بازار نفت در حال تغییر است. همچنین کشورهای مختلف در مراحل مختلف بیماری کرونا هستند، بنابراین ریسک بازگشت بیماری هم وجود دارد و زمان پایان کامل بیماری در جهان نامشخص است.
2 - سطح ملی / اقتصادی
کاهش صادرات به سایر کشورها بر کم شدن درآمدهای کشور تاثیرگذار است. کاهش درآمدهای مالیات از کسب و کارها بر محدود شدن منابع درآمدی اصلی دولت هم موثر است. از طرفی هزینه‌های دولت به واسطه تخصیص بودجه‌های بهداشتی و درمانی افزایش یافته است. در نتیجه این ریسک وجود دارد که به دلیل کسری شدید بودجه دولت، کمّیت و کیفیت کمک های دولتی برای رفع موانع پیش روی کسب و کارها به شدت تحت تاثیر قرار گیرد. همچنین زمان عادی سازی فعالیت تمام اصناف نامشخص است، عدم فعالیت بخشی از صنایع و کسب و کارها بر حجم کلی فعالیت های اقتصادی تاثیر دارد.
3 - سطح صنعت/کسب و کار
شرکت‌ها با مشکلات فراوانی در زنجیره تامین مواد اولیه و لجستیک، کاهش فروش و بهره‌وری مواجه هستند (بخش عرضه). همچنین نگرش و انتظار مشتریان در حال تغییر است (بخش تقاضا) که پیامد آن افزایش ریسک‌های کسب وکارها است. کسب‌وکارهای فروش آنلاین، تولیدکنندگان محصولات غذایی و بهداشتی و شرکت‌هایی که قابلیت دورکاری دارند ریسک پایین‌تری را تجربه می‌کنند. سایر کسب و کارها ریسک متوسط تا زیادی خواهند داشت. همچنین احتمال ورشکستگی کسب و کارها را افزایش یافته است.
