آیا هوش مصنوعی در حال کاهش نرخ تبدیل حاصل از سئو است؟

از ماه مارس ۲۰۲۵ در ایالات متحده و از ماه مه در بازارهای بین‌المللی، بسیاری از وب‌سایت‌ها گزارش کاهش نرخ تبدیل ارگانیک (Organic Conversion Rate) را ارائه داده‌اند. فرض اولیه این است که AI Overviews گوگل (پاسخ‌های هوش مصنوعی در نتایج جست‌وجو) دلیل اصلی این افت باشد، اما داده‌ها نشان می‌دهد که این پدیده تنها بخشی از ماجراست.

پنج عامل کلیدی که می‌توانند باعث کاهش نرخ تبدیل سئو شوند عبارت‌اند از:

1. افت ترافیک بالای قیف بازاریابی (Top of Funnel – TOFU)

2. تغییر مسیر کاربران به پلتفرم‌های جایگزین

3. جابه‌جایی سهم ترافیک از ارگانیک به تبلیغات پولی

4. اختلال در انتساب منبع تبدیل (Attribution)

5. شرایط اقتصادی و بازار

۱. افت ترافیک TOFU (Top of Funnel)

محتوای آگاهی‌بخش اولیه، مانند مقالات «X چیست؟» یا «چگونه Y کار می‌کند؟»، نقش غیرمستقیم اما اساسی در هدایت کاربر به مراحل بعدی قیف فروش دارد.

کاهش این نوع ترافیک حتی اگر در کوتاه‌مدت اثر مستقیم بر تبدیل نگذارد، در بلندمدت باعث افت نرخ کلی تبدیل می‌شود.

تحلیل پیشنهادی:

• بررسی نرخ افت صفحات TOFU در مقایسه با MOFU (Middle of Funnel) و BOFU (Bottom of Funnel)

• ارزیابی Assisted Conversions در ابزار Google Analytics

۲. مهاجرت کاربران به پلتفرم‌های دیگر

کاربران ممکن است پاسخ‌ها یا محتوای مورد نیاز خود را به جای جست‌وجوی گوگل در TikTok، YouTube، Reddit، LinkedIn یا مستقیماً در چت‌بات‌ها و LLMها پیدا کنند. وقتی تصمیم خرید یا تعامل کاربر در همان پلتفرم انجام شود، نیازی به بازگشت به گوگل نیست و این امر کاهش تبدیل ارگانیک را رقم می‌زند.

نشانه‌ها:

• افزایش ترافیک ارجاعی (Referral Traffic) از پلتفرم‌های اجتماعی یا ویدئویی

• تغییر در سهم جست‌وجوی برند در ابزارهایی مانند Similarweb

۳. جابه‌جایی از ارگانیک به تبلیغات پولی

در محیطی که AI Overviews پاسخ را سریع می‌دهد، بسیاری از کاربران به جای کلیک بر نتایج ارگانیک، روی تبلیغات کلیکی (PPC Ads) کلیک می‌کنند. این تغییر باعث افزایش CTR تبلیغات و کاهش ترافیک ارگانیک می‌شود.

تحلیل پیشنهادی:

• مقایسه سهم جلسات (Sessions) ارگانیک و پولی در Google Analytics

• بررسی CPC (Cost per Click) و CTR کمپین‌ها در Google Ads

۴. اختلال در Attribution (انتساب منبع تبدیل)

وقتی کاربر ابتدا از طریق AI Overview اطلاعات می‌گیرد و سپس مستقیماً وارد سایت می‌شود، ابزارهای تحلیلی این را به عنوان Direct Traffic ثبت می‌کنند، نه ارگانیک. این امر باعث کم‌برآوردی تأثیر واقعی سئو می‌شود.

شاخص بررسی:

• افزایش تبدیل‌های Direct همزمان با کاهش تبدیل ارگانیک

• پایداری یا رشد جست‌وجوهای برند (Branded Search Volume)

۵. عوامل اقتصادی و کلان

شرایط اقتصادی مانند کاهش تقاضا، تورم، فشار هزینه‌ها و افت اعتماد مصرف‌کننده می‌تواند همه کانال‌های بازاریابی را تحت تأثیر قرار دهد، نه فقط سئو.

راهکار تشخیص:

• مقایسه نرخ تبدیل ارگانیک با سایر کانال‌ها (ایمیل، تبلیغات، مستقیم)

• اگر همه کانال‌ها افت مشابه دارند، مشکل اقتصادی است؛ اگر فقط ارگانیک افت دارد، AI Overviews نقش پررنگ‌تری دارد.

پیشنهادهای اجرایی برای سئوکاران ایرانی در مواجهه با کاهش نرخ تبدیل

۱. مقابله با افت ترافیک TOFU

سطح مبتدی

• تولید محتوای ساده و آموزشی که به پرسش‌های عمومی کاربران ایرانی پاسخ دهد.

• استفاده از زبان فارسی روان و مثال‌های بومی برای جذب کاربر تازه.

سطح متوسط

• ایجاد ساختار محتوای خوشه‌ای (Content Clusters) برای پوشش کامل یک موضوع.

• استفاده از پرسش‌های پرتکرار (FAQ) با هدف گرفتن Featured Snippet در جست‌وجوی فارسی.

ادامه در مقاله وبسایت جواد یاسمی