هنگام حمله سگ چه کنیم؟ + نحوه برخورد و مقابله با سگ ولگرد و روش های فراری دادن سگ

مواجهه با یک سگ مهاجم می‌تواند ترسناک و خطرناک باشد. دانستن شیوه برخورد صحیح با سگ‌های پرخاشگر یا وحشی می‌تواند از آسیب‌های جدی جلوگیری کند. در این مقاله که به صورت آموزشی و تخصصی تهیه شده است، گام‌ به‌ گام به شما می‌آموزیم چگونه پیش از وقوع حمله علائم هشداردهنده را بشناسید، در لحظه رویارویی چه رفتاری داشته باشید و در صورت حمله واقعی چگونه از خود و همراهانتان محافظت کنید.

همچنین به اقدامات ضروری پس از گاز گرفته شدن، راهکارهای محافظت از کودکان، استفاده از ابزارهای بازدارنده در سفر، نکات قانونی پس از حمله و آموزش‌های پیشگیرانه برای طبیعت‌گردان اشاره خواهیم کرد. این توصیه‌ها برگرفته از دانش علمی و تجربه‌های میدانی است و رعایت آن‌ها می‌تواند خطر را به حداقل برساند.

سگ‌ها چرا و چه زمانی حمله می‌ کنند؟

سگ‌ها به ندرت بدون دلیل به انسان حمله‌ور می‌شوند. بیشتر حملات سگ ناشی از غریزه‌ها و احساسات قابل درک در رفتار حیوان است. ترس و دفاع از خود از شایع‌ترین انگیزه‌های حمله سگ به شمار می‌آید. هنگامی که سگ احساس خطر یا تهدید کند – مثلا وقتی فردی به حریم قلمرو او نزدیک شود یا رفتاری برایش ترسناک باشد – ممکن است برای دفاع از خود یا قلمرواش حمله کند.

حفاظت از قلمرو و دارایی نیز عامل مهمی است؛ بسیاری از سگ‌ها به طور غریزی از محل زندگی، صاحب، توله‌ها یا غذای خود در برابر غریبه‌ها محافظت می‌کنند و اگر فرد ناآشنایی ناگهان به این حریم نزدیک شود، واکنش خشونت‌آمیز نشان می‌دهند. در طبیعت، سگ‌های گله به منظور محافظت از گوسفندان و دام‌ها تربیت شده‌اند و ورود کوهنوردان یا رهگذران به محدوده گله را تهدید تلقی کرده و حمله می ‌کنند.

سگ‌ها در هنگام درد یا بیماری نیز رفتار تهاجمی‌تری بروز می‌دهند. سگی که مجروح یا بیمار است ممکن است به دلیل رنج و اضطراب، آستانه تحمل پایینی داشته باشد و در واکنش به کوچک‌ترین تحریک فیزیکی یا حتی حضور شما در نزدیکی‌اش حمله کند. برخی مواقع غافلگیری یا تحریک ناگهانی موجب حمله می‌شود؛ مثلا اگر سگ در حال چرت زدن باشد و ناگهان کسی او را بترساند، در لحظه نخست ممکن است گاز بگیرد.

غریزه شکار نیز به ‌ویژه در مواجهه با کودکان کوچک یا دویدن افراد می‌تواند تحریک شود. دویدن سریع یا جیغ کشیدن، غریزه تعقیب و شکار را در سگ‌ها برمی‌انگیزد و ممکن است به تعقیب و حمله منجر شود. در مجموع، اکثر حملات سگ نتیجه یک محرک مشخص یا خطای رفتاری از جانب انسان است و با درک موقعیت‌های خطرساز می‌توان از بسیاری از این حملات جلوگیری کرد.

قبل از حمله سگ، چه علائمی در رفتار آن ظاهر می‌شود؟

سگ‌ها پیش از حمله معمولا با زبان بدن و صداهای هشداردهنده ناراحتی و تهاجمی بودن خود را نشان می‌دهند. توجه به این علائم می‌تواند به شما فرصت دهد تا پیش از حمله واقعی، اوضاع را آرام کنید یا فاصله بگیرید. یکی از نشانه‌های رایج، خشک و سفت شدن حالت بدن سگ است. سگی که آماده حمله باشد اندام‌های خود را منقبض و بی‌حرکت می‌کند و ممکن است اندکی به جلو خم شود.

خیره شدن مستقیم و طولانی به شما، بدون پلک زدن یا با کم‌ترین حرکت، علامت جدی دیگری از حالت تهاجمی است. در چنین حالتی مردمک‌های سگ غالبا تنگ می‌شود و سفیدی چشم (اصطلاحاً چشم‌بزرگ یا «whale eye») ممکن است دیده شود که نشان از استرس دارد. گوش‌های خوابیده به پشت یا کاملاً سیخ ایستاده نیز بسته به نژاد و حالت سگ می‌تواند نشانه‌ای از آمادگی برای حمله باشد. بسیاری از سگ‌ها هنگام احساس خطر، لب‌های خود را بالا برده و دندان‌ها را نمایان می‌کنند که به آن نشان دادن دندان یا «پوزخند تهاجمی» گفته می‌شود.

این رفتار معمولا با غرولند همراه است. بالا آمدن موی پشت گردن و کمر سگ (سیخ شدن موها یا سیخ شدن موهای پس گردن که نتیجه واکنش عصبی است) از دیگر علائم هشدار محسوب می‌شود. در کنار اینها، دم سگ نیز وضعیتش تغییر می‌کند؛ یک سگ عصبانی اغلب دمی سفت و بالا گرفته دارد که ممکن است تنها نوک آن به ‌تندی بلرزد یا حرکت‌های کوتاه و تیز داشته باشد. مجموعه این تغییرات بدنی نشان می‌دهد که حیوان می‌خواهد بگوید «نزدیک نشوید!»

علاوه بر زبان بدن، صداهای سگ اطلاعات مهمی در مورد نیت او می‌دهد. غرّش و خرناس کشیدن واضح‌ترین هشدار است که یعنی سگ به شدت ناراحت بوده و در صورت نزدیک‌تر شدن شما امکان حمله زیاد است. اگر سگی لب‌هایش را بالا کشیده و خرناس عمیق از گلو بیرون می‌دهد، باید این را زنگ خطر جدی تلقی کنید. واق واق و پارس کردن نیز می‌تواند هشداردهنده باشد، هرچند همه واق واق‌ها به معنی حمله نیست.

برخی سگ‌ها با پارس کردن صرفا می‌خواهند شما را از قلمرو خود دور کنند و اگر شما عقب بروید ممکن است به همان اکتفا کنند. با این حال تغییر تُن صدا مهم است؛ مثلا تبدیل یک پارس تند و تیز به غرولند بم نشان می‌دهد که ممکن است حمله نزدیک باشد. کوتاه و مقطع شدن صدا یا بی‌صدا شدن ناگهانی سگ نیز خطرناک است – سگی که آرام اما با نگاه خشن جلو می‌آید احتمالا تصمیم خود را برای حمله گرفته است.

همچنین کوبیدن پاها یا خیزهای کوتاه به جلو و عقب (بدون تماس) از دیگر نشانه‌های تهاجمی است که گاهی سگ‌ها پیش از حمله انجام می‌دهند تا شما را بترسانند یا امتحان کنند. اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، باید وضعیت را بسیار جدی بگیرید و رفتار خود را برای پیشگیری از حمله تنظیم کنید.

چه رفتارهایی برای سگ تحریک کننده محسوب می‌شود؟

بسیاری از حملات سگ‌ها در نتیجه واکنش‌ها یا رفتارهای نادرست انسان رخ می‌دهد. آگاهی از اینکه چه کارهایی می‌تواند سگ را تحریک کند به شما کمک می‌کند از آن‌ها پرهیز نمایید. یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات، فرار کردن یا دویدن ناگهانی در برابر سگ است. غریزه طبیعی بیشتر سگ‌ها تعقیب کردن شکار در حال فرار است؛ بنابراین اگر شما پشتتان را به سگ کرده و شروع به دویدن کنید، احتمالا او را ترغیب به تعقیب و حمله خواهید کرد.

هرچقدر هم که می‌ترسید، دویدن یا حرکت شتاب‌زده بدترین واکنش ممکن است. اشتباه تحریک‌آمیز دیگر، جیغ کشیدن یا فریاد زدن با صدای بلند است. صدای جیغ و فریاد ناگهانی می‌تواند سگ را بیشتر عصبی یا هیجان‌زده کند و حالت تهاجمی او را تشدید نماید. حتی داد زدن سر سگ به قصد ترساندن او اغلب نتیجه معکوس دارد و حیوان را جسورتر یا خشمگین‌تر می‌کند. تماس چشمی مستقیم و طولانی با سگ غریبه یا عصبانی نیز اقدامی تحریک‌آمیز است؛ در دنیای حیوانات خیره شدن به چشم یکدیگر نوعی چالش و تهدید قلمداد می‌شود، بنابراین زل زدن شما به چشم‌های سگ ممکن است به او جسارت حمله بدهد.

از سوی دیگر، لبخند نشان دادن به سگ ناآشنا هرچند از دید ما انسان‌ها دوستانه است، اما سگ ممکن است نشان دادن دندان‌ها را علامت پرخاشگری بداند. پس هرگز تصور نکنید با لبخند زدن می‌توانید دل سگ عصبی را به دست آورید؛ برعکس شاید او را به حمله ترغیب کند.

در شرایط عادی نیز برخی رفتارهای ناآگاهانه انسان می‌تواند موجب تحریک سگ شود. نزدیک شدن ناگهانی به سگ غریبه و تلاش برای نوازش یا بازی کردن یک خطای رایج است. خیلی‌ها سگ‌های خیابانی یا سگ گله را با حیوانات دست‌آموز شهری اشتباه می‌گیرند و می‌خواهند با آن‌ها دوستانه رفتار کنند، در حالی که این کار می‌تواند خطرناک باشد.

اگر سگ را نمی‌شناسید یا صاحبش حضور ندارد، هرگز به او دست نزنید و مستقیم به سمتش نروید. داخل شدن به قلمرو سگ نیز به شدت تحریک‌کننده است؛ مثلا وارد شدن به حیاط یا محوطه‌ای که سگی در آن بسته شده یا محافظت می‌کند. سگ‌های نگهبان و حتی سگ‌های خانگی وقتی شما به فضای شخصی‌شان تجاوز کنید واکنش دفاعی نشان می‌دهند.

بنابراین از حصار خانه‌هایی که سگ دارند فاصله بگیرید و به سگ‌های بسته شده با زنجیر یا طناب نزدیک نشوید. بیدار کردن سگ در حال استراحت یا نزدیک شدن به سگی که در حال غذا خوردن است نیز می‌تواند خطرناک باشد. در این وضعیت‌ها سگ در حالت طبیعی خود نیست و یک حرکت ناگهانی می‌تواند منجر به گاز گرفتن شود. همچنین اذیت کردن یا تحریک عمدی سگ – مثل سنگ پرتاب کردن، دنبال کردن، سر به سر گذاشتن – به راحتی خشونت او را برمی‌انگیزد.

به طور خلاصه، باید از هر رفتاری که سگ آن را تهدید قلمداد می‌کند یا باعث ترس و استرس در او می‌شود خودداری کنید. آرام، آهسته و بدون حرکات تند عمل کردن در حضور سگ‌ها بهترین راه برای جلوگیری از تحریک ناخواسته آن‌هاست.

راهکارهای کاهش خطر در لحظه برخورد با سگ

اگر با سگی مواجه شدید که حالت تهاجمی دارد یا احتمال حمله می‌دهید، می‌توانید با رفتار مناسب در همان لحظه تا حد زیادی خطر را کاهش دهید. اصل اساسی، حفظ آرامش و خونسردی است. واکنش نشان ندادن افراطی و کنترل ترس، خود به خود وضعیت را کمتر تهدیدآمیز می‌کند. سعی کنید بی‌حرکت مانند یک درخت بایستید؛ یعنی پاها را محکم روی زمین قرار داده و دستان خود را پایین و بی‌جنبش نگه دارید. برخی متخصصان توصیه می‌کنند دست‌ها را روی سینه جمع کنید تا اندام‌های حرکتی کمتر در دسترس سگ باشند.

از نگاه کردن مستقیم به چشم‌های سگ اجتناب کنید و سر را کمی به یک سمت بچرخانید. این کار برای سگ به معنی عدم تهدید و تسلیم بودن نسبی است. بدن خود را کمی به پهلو بچرخانید به جای اینکه رو‌به‌رو و مستقیم در مقابل سگ قرار بگیرید؛ این وضعیت از دید سگ کمتر تحریک‌کننده است و همچنین اندام‌های حیاتی شما را کمی دورتر از مقابل دهان حیوان قرار می‌دهد. در این حین هیچ حرکت سریع و ناگهانی انجام ندهید.

تکان‌های سریع – حتی تکان دادن دست برای اشاره یا عقب رفتن شتاب‌زده – ممکن است سگ را به حمله ترغیب کند. چند ثانیه به همین حالت ثابت بمانید و وضعیت سگ را زیر نظر داشته باشید.

در بسیاری موارد، اگر شما تهدیدزا به نظر نرسید، سگ نیز آرام‌تر می‌شود یا دست‌کم به شما نزدیک نخواهد شد. با صدای آرام و یکنواخت نفس بکشید و تلاش کنید ترس خود را نشان ندهید (البته می‌دانیم که این کار دشوار است). از هرگونه فریاد کشیدن یا حرف زدن با لحن بلند بپرهیزید؛ در عوض، اگر لازم شد می‌توانید خیلی آهسته و ملایم با خودتان حرف بزنید یا عباراتی کوتاه با لحن آرام‌بخش مثل «آرام باش» زمزمه کنید – هرچند سگ معنی کلمات شما را نمی‌فهمد اما لحن آرام می‌تواند کمی فضای تنش را کم کند.

اگر سگ فاصله‌اش را حفظ کرده و به شما نزدیک نمی‌شود، به آرامی و بدون برگرداندن کامل پشت، شروع به عقب رفتن کنید. گام‌های کوتاه به عقب یا به صورت مورب بردارید و هر لحظه وضعیت سگ را نگاه کنید (بدون خیره شدن مستقیم). هدف این است که به سگ نشان دهید قصد دور شدن دارید نه تعرض.

هیچ ‌گاه کاملا پشت خود را به سگ نکنید تا غافلگیر نشوید. همین‌طور که آرام عقب می‌روید، اگر حیوان جلو نیامد می‌توانید اندک اندک فاصله را بیشتر کنید تا از محدوده خطر خارج شوید. در صورت وجود مانع طبیعی یا مصنوعی مثل درخت، بوته، ماشین پارک‌شده یا نرده در نزدیکی، سعی کنید خود را به سمت آن بکشید تا بین خودتان و سگ مانعی قرار دهید. داشتن مانع می‌تواند به شما امنیت بیشتری بدهد و سگ معمولا با دیدن مانع از ادامه تعقیب صرف‌نظر می‌کند.

اگر سگ همچنان حالت تهاجمی داشت و به آرامی عقب رفتن شما کمکی نکرد، می‌توانید از روش‌های حواس‌پرتی و بازدارنده ملایم استفاده کنید. یکی از تکنیک‌ها این است که شیئی را به دور از خودتان پرت کنید تا توجه سگ را منحرف سازید.

مثلا اگر همراه خود خوراکی مخصوص سگ (مانند بیسکویت سگ یا تکه نان) دارید، آن را آرام و به طرفی که سگ حضور دارد پرتاب کنید اما نه مستقیم به سمت خود سگ بلکه کمی آن‌طرف‌تر. بسیاری از سگ‌های ولگرد با دیدن و بوییدن غذا سرگرم می‌شوند و شما می‌توانید در همین حین بیشتر دور شوید.

اگر خوراکی در دسترس نیست، انداختن یک بطری آب، کلاه، بطری خالی یا هر چیز قابل جلب توجه نیز می‌تواند برای لحظاتی حواس سگ را پرت کند. دقت کنید که شیء را به سمت سگ پرت نکنید که تصور حمله کند؛ بلکه هدف این است که چیزی روی زمین بیفتد و او را کنجکاو یا مردد کند.

حرف زدن، سوت زدن یا هر اقدام تعاملی دیگری را به حداقل برسانید – هرچه برخورد شما خنثی‌تر باشد، شانس کاهش تنش بیشتر است. در مجموع، هنر شما در این لحظه باید این باشد که به سگ نشان دهید تهدیدی برای او نیستید و تمایلی به درگیری ندارید. با رعایت این اصول، در بسیاری از موارد سگ بدون حمله شما را رها می‌کند یا اجازه می‌دهد از محدوده‌اش دور شوید.

اقدامات فوری هنگام حمله سگ

اگر با وجود تمام احتیاط‌ها، سگ حمله را آغاز کرد یا ناگهان به سمت شما هجوم آورد، باید بلافاصله وارد مرحله دفاع فعال شوید. در این لحظه اولویت اصلی، حفظ جان و اندام‌های حیاتی است. اگر سگ خیز برداشته و به شما نزدیک می‌شود، سعی کنید چیزی را میان خود و او قرار دهید. به عنوان مثال کوله‌پشتی، کت، بطری آب، یا هر وسیله‌ای که در دست دارید را جلو نگه دارید تا ابتدا همان را گاز بگیرد.

بسیاری از سگ‌های آموزش‌ندیده، اشیایی که شما حمل می‌کنید را بخشی از بدن شما می‌پندارند، پس اگر کوله یا لباس به دندان سگ برود، او فکر می‌کند شما را گرفته در حالی که در واقع شیئی بی‌جان را گاز گرفته است. با تمام توان شیء را به سمت دهان سگ هل دهید تا عملا دهانش مشغول بماند و نتواند مستقیم به اندام شما صدمه بزند.

برای نمونه، اگر کوله‌پشتی بر پشت دارید و فرصت هست، سریعا آن را درآورده و جلو نگه دارید تا سپر شما باشد. حتی یک شاخه کلفت یا چوب دستی نیز می‌تواند میان شما و دهان سگ فاصله ایجاد کند. تلاش کنید روی پای خود بایستید و زمین نخورید. باقی ماندن در حالت ایستاده شانس دفاع را بالا می‌برد؛ زیرا اگر روی زمین بیفتید، سگ تسلط بیشتری بر شما خواهد داشت و نقاط حساس‌تری (سر و گردن) در دسترس او قرار می‌گیرد. بنابراین با عقب رفتن مستمر یا تکیه دادن به یک دیوار یا درخت، تعادل خود را حفظ کنید.

هنگام حمله سگ، حفاظت از سر، گردن و سینه بسیار حیاتی است. اگر حیوان به هوا پریده تا به بالاتنه شما برسد، با دست‌های خود روی سر و گردن را بپوشانید و صورت خود را به سینه بچسبانید. هرچه اندام‌های حیاتی جمع‌تر باشند، سگ کمتر به آن‌ها دسترسی پیدا می‌کند.

اگر سگ یکی از دست‌ها یا پاهای شما را گرفت و گاز گرفت، بر خلاف غریزه‌ طبیعی، از کشیدن و عقب کشیدن سریع عضو خودداری کنید. بیرون کشیدن ناگهانی دست یا پا باعث می‌شود دندان‌های سگ گوشت را بدرد و آسیب را چند برابر کند. در این وضعیت به جای عقب کشیدن، تلاش کنید دست یا پای خود را حتی‌المقدور به داخل دهان سگ فشار دهید؛ این کار برای حیوان ناخوشایند است و به احتمال زیاد مجبور می‌شود فک خود را باز کند تا شیء مزاحم (دست یا پا) را مجددا بگیرد یا جابه‌جا کند.

به محض اینکه سگ اندکی دهان را شل کرد، سریعا عضو را آزاد کنید. توجه داشته باشید که سگ‌ها هنگام گاز گرفتن معمولا در گام بعدی سر خود را به شدت تکان می‌دهند تا گوشت را پاره کنند؛ پس نباید هیچ فرصتی برای این تکان دادن به او بدهید. به محض گیر افتادن عضو، یا با فشار به گلو و بینی سگ، یا ضربه به نقاط حساس که در ادامه ذکر می‌شود، او را وادار به رها کردن کنید.

در صورتی که سگ رها نمی‌کند و چاره‌ای جز مقابله فیزیکی مستقیم ندارید، باید به نقاط حساس و ضعف حیوان ضربه بزنید. نقطه ضعف اصلی سگ، پوزه (بینی و ناحیه دهان) و چشم‌هاست. ضربه‌ای محکم و مستقیم با مشت، آرنج یا پا به بینی سگ می‌تواند به شدت دردناک باشد و او را موقتا گیج یا منصرف کند.

بینی سگ پر از پایانه‌های عصبی حساس است و آسیب‌ پذیرترین بخش در برابر ضربه‌ی سریع محسوب می‌شود. اگر شیئی در دست دارید (مثلا چوب، سنگ، یا حتی خود بطری آب) با تمام نیرو به قسمت پوزه یا بین چشم‌های حیوان بکوبید. چشم‌ها نیز نقطه‌ای بسیار آسیب‌پذیرند؛ در گرماگرم درگیری حتی فرو کردن انگشت شست در چشم سگ مهاجم می‌تواند جان شما را نجات دهد. البته انجام این کارها به شجاعت و تصمیم آنی نیاز دارد، اما به هر حال اگر پای جان در میان است باید از هر فرصتی بهره ببرید.

گلو و ناحیه زیر گردن سگ نیز نسبتا حساس است؛ ضربه محکم یا فشار آوردن به زیر گلوی سگ (مثلا با لبه دست) می‌تواند موجب خفگی موقت او و عقب‌نشینی شود. برخی کارشناسان توصیه می‌کنند اگر سگ به پای شما آویزان شده، می‌توانید با پای دیگر به گلویش ضربه بزنید یا زانو را به پهلو و شکم او بکوبید. استفاده از وزن بدن هم راهی موثر است؛ اگر فرصتی دست داد، با تمام وزن روی سگ بیفتید و زانوهای خود را محکم روی قفسه سینه و گردن حیوان فشار دهید.

وارد کردن فشار ناگهانی به این نقاط می‌تواند حتی به شکستگی دنده‌ها بینجامد و سگ را ناتوان کند. البته واضح است که این روش‌ها تنها در شرایط بسیار حاد برای دفاع از جان توصیه می‌شود.

اگر در جریان حمله به زمین افتادید یا سگ شما را سرنگون کرد، آخرین شانس محافظت، جمع شدن روی زمین به حالت جنینی است. سریع روی زمین توپُر شوید: زانوها را به شکم جمع کنید، دو دست را پشت گردن و سرتان قلاب کنید و از پهلو گرد شوید.

در این وضعیت، پشت شما به سمت سگ خواهد بود و از صورت و گردن که نقاط حیاتی هستند محافظت می‌شود. سعی کنید بی‌حرکت بمانید و جیغ نکشید، چون حرکت و صدا ممکن است حملات بیشتر سگ را تحریک کند. هرچند غریزی است که در این لحظه تقلا کنید، ولی مقاومت بی‌هدف و دست و پا زدن، جز اینکه انرژی شما را بگیرد و سگ را عصبی‌تر کند فایده‌ای ندارد.

تمام تلاش خود را کنید که گردن، سر و صورت شما آسیب نبیند؛ حتی اگر دست و پای شما جراحت بردارد مهم‌تر آن است که عضو حیاتی درگیر نشود. خوشبختانه بسیاری از سگ‌ها وقتی فردی را بی‌حرکت روی زمین ببینند، پس از مدتی کوتاه دست از حمله می‌کشند چون دیگر تهدیدی حس نمی‌کنند.

در این لحظه می‌توانید به محض دور شدن سگ، آرام از جا بلند شوید و به محل امن بروید. اگر فرد دیگری شاهد صحنه است، می‌تواند در فرصت مناسب از پشت به سگ نزدیک شده و با یک چوب یا سنگ محکم ضربه‌ای به گردن یا کمر سگ بزند تا حمله متوقف شود.

البته فرد نجات‌دهنده باید دقت کند که ضربه به سر سگ (بخصوص نژادهای بزرگ) ممکن است بی‌اثر باشد یا حتی حیوان را خشمگین‌تر کند، پس بهتر است ضربه دقیقا به پشت گردن یا ستون فقرات وارد شود. در حمله چند سگ به طور همزمان، اگر امکان دفاع دارید سعی کنید قوی‌ترین و بزرگ‌ترین سگ گله را هدف قرار دهید چرا که با عقب رفتن او معمولا بقیه هم دچار تردید می‌شوند.

همچنین سگ‌های ماده که توله دارند خطرناک‌ترین عضو گروه هستند و اگر چنین سگی میان حمله‌کنندگان بود باید بیش از همه محتاط باشید. به هر شکل، در حمله گروهی سگ‌ها بدون کمک بیرونی نجات بسیار دشوار است و بهتر است فورا فریاد کمک بکشید و درخواست یاری کنید.

مراقبت‌های اولیه پس از گاز گرفتن سگ

اگر در جریان حمله، سگ شما یا همراهتان را گاز گرفت و زخمی کرد، اقدامات اولیه‌ی درمانی و بهداشتی اهمیت زیادی دارد. نخستین گام، کنترل خون‌ریزی است. محل زخم را بررسی کنید؛ در صورت خونریزی شدید، با یک پارچه تمیز یا گاز استریل مستقیما روی زخم فشار ملایم اما مداوم وارد کنید تا خون بند بیاید.

بهتر است عضو مجروح را کمی بالاتر از سطح قلب نگه دارید تا خون‌ریزی کاهش یابد. پس از اینکه خونریزی مهار شد یا اگر از ابتدا زخم سطحی و کم‌خون‌ریزی بود، باید فورا زخم را با آب و صابون به‌طور کامل بشویید. شست‌وشوی سریع و دقیق، بسیاری از میکروب‌ها و آلودگی‌های احتمالی را از زخم می ‌زداید و خطر عفونت را کم می‌کند.

طبق توصیه مراکز بهداشتی، محل گازگرفتگی را حداقل به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه زیر جریان آب (ترجیحا آب ولرم) با صابون بشویید. دقت کنید که عمق زخم را نیز تا حد ممکن پاکسازی نمایید؛ اگر زخم سوراخ‌شده‌است (مثلا جای دندان نیش) اجازه دهید آب به داخل آن نفوذ کند. هرگز از مواد تحریک‌ کننده شدید (مثل الکل صنعتی یا بتادین غلیظ) به طور مستقیم روی زخم عمیق استفاده نکنید، زیرا علاوه بر سوزش شدید ممکن است به بافت آسیب بزند – شستشو با آب و صابون کفایت می‌کند.

پس از پاکسازی، اطراف زخم را به آرامی خشک کنید و یک پماد آنتی‌بیوتیک یا ضدعفونی‌کننده موضعی روی زخم بمالید. سپس یک پانسمان استریل یا پارچه کاملا تمیز روی آن قرار دهید و ببندید. پانسمان نباید بیش از حد محکم بسته شود که جریان خون را مختل کند؛ در حدی باشد که پوشش محافظتی ایجاد شود.

پس از انجام کمک‌های اولیه، سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنید حتی اگر زخم کوچک به نظر برسد. پزشک با معاینه تشخیص می‌دهد که آیا نیاز به بخیه زدن زخم هست یا خیر و احتمال عفونت را می‌سنجد. تزریق واکسن کزاز یکی از اقدامات ضروری پس از گازگرفتگی است، به‌ویژه اگر بیش از ۵ سال از واکسیناسیون قبلی شما گذشته باشد. کزاز یک بیماری باکتریایی خطرناک است که از طریق گاز حیوانات نیز منتقل می‌شود و پیشگیری از آن با واکسن صورت می‌گیرد.

نگرانی مهم دیگر، هاری است. هاری ویروسی کشنده است که در بزاق برخی حیوانات از جمله سگ‌های آلوده وجود دارد. اگر سگ مهاجم فرار کرد یا صاحب مشخصی نداشت، حتما باید بدترین فرض (آلوده بودن به هاری) را در نظر بگیرید و پزشک را در جریان بگذارید.

در این موارد معمولا سری واکسن ضد هاری برای شما شروع می‌شود تا از بروز بیماری جلوگیری گردد. اگر سگ مهاجم صاحب دارد، حتما درباره وضعیت واکسیناسیون هاری از صاحبش سوال کنید و مدارک واکسن را ببینید. در صورت نبود اطمینان کامل، باز هم اقدام پیشگیرانه را متوقف نکنید؛ ارزش ریسک کردن ندارد.

همچنین به نشانه‌های عفونت در روزهای بعد توجه داشته باشید: قرمزی گسترده، تورم شدید، خروج ترشحات چرکی یا افزایش درد و تب از علائمی است که باید فورا به پزشک گزارش شود. پزشک ممکن است برای پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک خوراکی نیز تجویز کند زیرا گاز سگ‌ها در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد به عفونت باکتریایی منجر می‌شود.

در مدت انتظار برای مراقبت پزشکی، پانسمان را تمیز و خشک نگه دارید و در صورت لزوم آن را با گاز استریل تازه و پماد آنتی‌بیوتیک تعویض کنید.

چگونگی محافظت از کودکان در زمان حمله سگ

کودکان به دلیل جثه کوچک‌تر و نداشتن مهارت دفاع شخصی، در برابر حمله سگ آسیب‌پذیرتر هستند و نیاز به مراقبت ویژه دارند. اگر به همراه کودک یا افرادی که توان کمتری دارند (مانند سالمندان) در محیطی هستید که احتمال مواجهه با سگ وجود دارد، همیشه آن‌ها را نزدیک خود نگه دارید. اجازه ندهید کودکان در مناطق ناآشنا آزادانه بدوند یا جیغ‌کشان بازی کنند؛ چرا که همان‌طور که گفته شد دویدن و سر و صدا می‌تواند توجه سگ‌های ولگرد را جلب کرده و غریزه تعقیب آن‌ها را تحریک کند.

آموزش رفتار صحیح به کودکان بهترین راه پیشگیری است. به کودکان بیاموزید که به هیچ سگ غریبه‌ای دست نزنند و نزدیک نشوند، حتی اگر آن سگ کوچک و بامزه به نظر برسد. همچنین یادآور شوید که هرگز سگ را هنگام خوردن غذا، خوابیدن یا مراقبت از توله‌ها اذیت نکنند. این موقعیت‌ها حساس‌ترین حالت برای سگ‌هاست.

هیچ‌گاه کودک کم‌سن را با سگ – حتی سگ خانگی خانواده – تنها نگذارید زیرا واکنش حیوان قابل پیش‌بینی نیست. حضور و نظارت یک بزرگسال می‌تواند جلوی بسیاری از حوادث را بگیرد.

اگر در بیرون از خانه با کودکی با سگ مهاجم مواجه شدید، فوراً بین کودک و سگ قرار بگیرید. سگ‌ها اغلب در حضور یک بزرگسال مهاجم، در حمله به کودک مردد می‌شوند یا هدفشان را تغییر می‌دهند، بنابراین شما باید خود را سپر کودک کنید. برای کودکان خردسال، در صورت امکان آن‌ها را از زمین بلند کنید.

کردن کودک در آغوش و قرار دادن او بالاتر از ارتفاع دهان سگ، احتمال آسیب را کم می‌کند. البته این کار را باید با آرامش و بدون حرکات ناگهانی انجام دهید تا سگ بیشتر تحریک نشود. پس از بلند کردن کودک، پشت خود را تا حد ممکن به سمت سگ کنید تا کودک در پشت شما محافظت شود.

اگر بلند کردن کودک مقدور نیست (مثلا چند کودک حضور دارند یا کودک بزرگ‌تر است)، به آن‌ها دستور دهید که پشت سر شما بایستند و مانند شما بی‌حرکت و ساکت باشند. برایشان با صدای محکم توضیح دهید که دستانشان را پایین نگه دارند، فرار نکنند و چیزی پرت نکنند. حتی می‌توانید خیلی کوتاه به آن‌ها بگویید «مثل یک درخت بی‌حرکت بایست». کودکان در شرایط ترس ممکن است گریه یا جیغ کنند؛ سعی کنید با لحنی قاطع اما آرام آن‌ها را ساکت و مطمئن کنید که اوضاع را در دست دارید.

در صورت بروز حمله، تمام تلاش خود را برای دفع سگ به کار گیرید حتی اگر خودتان آسیب ببینید. هدف نخست، دور کردن خطر فوری از کودک است. اگر لازم شد بدن خود را روی کودک بیندازید تا از نیش دندان سگ در امان بماند. کودکان نمی‌توانند مانند بزرگسالان از خود دفاع کنند، پس این شما هستید که باید ضربات و گازها را متحمل شوید؛ هرچند ناخوشایند است اما قطعا آسیب شما سریع‌تر درمان می‌شود تا یک کودک خردسال.

به کودک آموزش دهید در هنگام حمله سگ اگر تنها شد، سریع به شکل توپ روی زمین جمع شود (مانند آنچه در بخش‌های قبل توضیح داده شد). این کار تا حدی از اعضای حساس او محافظت می‌کند و احتمال آسیب مرگبار را کاهش می‌دهد. اگر سگ به کودک حمله کرده، با فریاد از دیگران کمک بخواهید و در عین حال طبق راهکارهای دفاعی (ضربه به نقاط حساس سگ و استفاده از اشیا) سعی کنید سگ را از کودک جدا کنید.

در چنین مواقعی استفاده از اسپری فلفل در اطراف یا روی سگ می‌تواند بسیار موثر باشد (البته مراقب باشید اسپری به چشم کودک پاشیده نشود). پس از رفع خطر، فورا به وضعیت کودک رسیدگی کنید؛ اگر زخمی شده اقدامات اولیه را آغاز کنید و سریعا به مراکز درمانی انتقال دهید. روان کودک را نیز آرام کنید؛ حمله حیوان می‌تواند به شدت او را بترساند، پس با ملایمت او را دلداری دهید و توضیح دهید که اکنون دیگر خطر رفع شده است.

ابزارهای بازدارنده کاربردی در سفر برای مقابله با حمله سگ

طبیعت‌گردان و افرادی که زیاد به فضاهای باز و روستایی سفر می‌کنند، می‌توانند با حمل ابزارهای بازدارنده، شانس درگیری با سگ‌های وحشی یا گله را کاهش دهند. یکی از متداول ‌ترین وسایل، اسپری دفاعی مخصوص سگ (اسپری فلفل) است.

این اسپری‌ها حاوی محلولی از فلفل تند هستند که در صورت پاشیده شدن به صورت سگ، باعث سوزش شدید چشم و بینی حیوان می‌شود و معمولا آن را فراری می‌کند. حجم و برد اسپری‌های سگ معمولا به ۳ تا ۴ متر می‌رسد و استفاده از آن نیاز به هدف ‌گیری خوبی دارد.

هنگام سفر در مناطقی که احتمال برخورد با سگ‌های ولگرد زیاد است، اسپری فلفل را در دسترس و آماده داشته باشید تا در صورت نزدیک شدن سگ مهاجم، سریعا استفاده کنید. توجه کنید که اسپری را در جهت باد مخالف به‌کار ببرید تا ذرات آن به سمت خودتان برنگردد.

اگر سگ هنوز حمله نکرده و در فاصله ایمن است، حتی پاشیدن اسپری در هوا و اطراف سر او ممکن است به دلیل بوی تند فلفل، حیوان را منصرف کند. بویایی سگ بسیار قوی است و از استنشاق فلفل به شدت دچار ناراحتی می‌شود.

برخی دستگاه‌های اولتراسونیک (فراصوت) دورکننده سگ نیز در بازار موجود است. این دستگاه‌های کوچک صدایی با فرکانس بالا تولید می‌کنند که گوش انسان آن را نمی‌شنود اما برای سگ‌ها آزاردهنده است. تجربه‌ها نشان داده که این دستگاه‌ها در فاصله نزدیک (چند متر) می‌توانند موثر باشند و سگ را متوقف کنند، اما در فاصله دور تاثیر چندانی ندارند.

اگر چنین وسیله‌ای همراه دارید، زمانی که سگ شروع به نزدیک شدن کرد دکمه آن را فشار دهید تا صدای شدید ایجاد شود. بسیاری از سگ‌های ولگرد با شنیدن صدا عقب می‌کشند، هرچند برخی سگ‌های آموزش‌دیده ممکن است بی‌اعتنا باشند. سوت‌های مخصوص سگ نیز که فرکانس بسیار بالا دارند می‌توانند نقش مشابهی ایفا کنند.

ابزار صوتی دیگری که برای ترساندن حیوانات استفاده می‌شود، آژیرهای جیبی یا اسپری‌های گاز فشار قوی همراه با صدا (مثل اسپری‌های بوق‌دار) هستند. این وسایل یک صدای ناگهانی بلند شبیه بوق یا آژیر تولید می‌کنند که می‌تواند سگ را بترساند و دور کند. همراه داشتن یک بوق هوای فشرده یا سوت با صدای خیلی بلند در کوله‌پشتی می‌تواند در لحظه مواجهه با چند سگ یا سگ‌های سمج مفید باشد – یک صدای بلند ناگهانی گاهی اوقات آن‌ها را فراری می‌دهد.

از ابزارهای ساده و در دسترس نیز غافل نشوید. یک چوب‌دست یا باتوم محکم یکی از بهترین همراهان طبیعت‌گرد است. داشتن یک چوب‌دستی نه تنها در راهپیمایی کمک می‌کند، بلکه در برابر حیوانات هم بازدارندگی دارد. بیشتر سگ‌های ولگرد از دیدن یک چوب بلند در دست انسان می‌ترسند زیرا ممکن است قبلا تجربه رانده شدن با چوب یا پرت شدن سنگ را داشته باشند.

هنگامی که در نزدیکی سگ‌های ناآشنا هستید، گرفتن یک چوب به صورت افقی در مقابل خود می‌تواند آن‌ها را محتاط‌تر کند. همین‌طور حرکت تظاهر به برداشتن سنگ از زمین (خم شدن و برداشتن ژست سنگ در دست گرفتن) در فرهنگ ما به قدری تکرار شده که اکثر سگ‌های خیابانی بلافاصله عقب می‌نشینند؛ البته فقط در صورتی این کار را بکنید که سگ از شما فاصله دارد و قصد نزدیک شدن نشان می‌دهد.

چراغ قوه‌های پُرنور یا شوکرهای نوری نیز در شب کارآمدند – نور شدید در تاریکی می‌تواند سگ را موقتا گیج کند. مورد کاربردی دیگر، چتر تاشو است؛ در صورت رویارویی ناگهانی با سگ، باز کردن سریع چتر در مقابل حیوان، یک مانع بصری و فیزیکی ایجاد می‌کند و بسیاری از سگ‌ها را می‌ترساند یا دست کم لحظه‌ای متوقف می‌کند.

برای دوچرخه‌سواران یا موتورسوارانی که اغلب هدف تعقیب سگ‌ها قرار می‌گیرند، چند وسیله مفید توصیه می‌شود. یک قمقمه آب که به خوبی در دسترس باشد می‌تواند در لحظه حمله مورد استفاده قرار گیرد – پاشیدن آب یا ایستادن و پاشیدن آن به صورت سگ بسیاری مواقع او را پس می‌زند. برخی گزارش کرده‌اند مخلوط سرکه و آب در قمقمه تاثیر بیشتری دارد، اما آب خالی هم اغلب به دلیل غیرمنتظره بودنش کفایت می‌کند.

همچنین دوچرخه‌سواران باید یاد بگیرند که از دوچرخه به عنوان سپر استفاده کنند. در صورت مواجهه با سگ، به جای سرعت گرفتن (که سگ را بیشتر تحریک می‌کند) آرام بایستید، دوچرخه را میان خود و حیوان نگه دارید و آن را کمی بلند کنید تا چرخ جلو همسطح صورت سگ شود. در صورت لزوم می‌توانید از دوچرخه به عنوان سلاح استفاده کنید و با چرخ یا بخش سنگین آن ضربه بزنید.

البته مراقب باشید تعادل‌تان به هم نخورد و دوچرخه از دستتان رها نشود. به طور خلاصه، هر وسیله و تجهیزاتی که حمل می‌کنید می‌تواند در صورت خلاقیت، برای دفاع یا بازدارندگی به کار رود. نکته مهم این است که از پیش آماده استفاده از آن باشید؛ یعنی مثلا اسپری را دم دست قرار دهید، چوب را همراه داشته باشید و روش به کارگیری ابزار را تمرین کرده باشید تا در لحظه بحران دچار دستپاچگی نشوید.

نکات قانونی و گزارش ‌دهی در صورت حمله سگ

پس از وقوع حمله سگ و رفع خطر فوری، گزارش دادن حادثه به مراجع ذی‌صلاح و پیگیری قانونی نیز اهمیت پیدا می‌کند. این کار هم به جهت حفظ حقوق خودتان و هم برای جلوگیری از تکرار حادثه برای دیگران ضروری است. در درجه اول، بلافاصله با مراکز بهداشتی و پزشکی قانونی تماس بگیرید.

در ایران، هر فردی که دچار حیوان ‌گزیدگی (مانند گاز گرفتگی سگ) شود باید به نزدیک ‌ترین مرکز درمانی مراجعه کند تا علاوه بر درمان، موارد لازم برای پیشگیری از هاری انجام گیرد. مسئولان بهداشت معمولا گزارش حیوان گزیدگی را ثبت می‌کنند و اگر حیوان مربوطه قابل پیگیری باشد به اداره دامپزشکی یا مرکز مبارزه با بیماری‌های دامی اطلاع می‌دهند.

اگر سگ مهاجم صاحب مشخصی دارد، حتما مشخصات صاحب سگ را یادداشت کنید. طبق قوانین بسیاری از کشورها، صاحبان سگ‌ در برابر حمله و گاز گرفتن افراد، مسئولیت کامل دارند و موظف به جبران خسارت و صدمات وارد شده هستند. در ایران نیز بر اساس قانون، در صورتی که سگی به کسی حمله کند و آسیب بزند، صاحب آن سگ بابت جراحات وارده به پرداخت دیه یا خسارت محکوم می‌شود.

بنابراین گرفتن اطلاعات تماس صاحب سگ، مدارک شناسایی و واکسیناسیون حیوان می‌تواند بعدا در مراجع قضایی به کار آید. در اولین فرصت حادثه را به پلیس یا شهرداری گزارش دهید. حضور پلیس برای تنظیم صورت‌جلسه می‌تواند مستندسازی قانونی حادثه را تضمین کند. به خصوص اگر سگ ولگرد بوده، اطلاع دادن به شهرداری منطقه اهمیت دارد تا نسبت به به دام انداختن یا رسیدگی به آن حیوان اقدام شود.

در گزارش خود، مکان، زمان، توصیف ظاهر سگ و نحوه حمله را ذکر کنید. اگر شاهد یا شاهدانی حضور داشته‌اند، از آن‌ها بخواهید تا در صورت لزوم شهادت دهند یا اطلاعات تماسشان را در اختیار پلیس قرار دهید.

بعد از رسیدگی فوری پزشکی، برای مطالبه حقوق خود اقدامات قانونی را دنبال کنید. اگر توسط سگ ولگرد آسیب دیده‌اید، می‌توانید از نهادهای مسئول مدیریت حیوانات ولگرد (مانند شهرداری یا اداره محیط زیست بسته به کشور) شکایت کنید؛ در برخی موارد در ایران، شهرداری‌ها به دلیل کوتاهی در جمع‌آوری سگ‌های خطرناک به جبران خسارت محکوم شده‌اند.

برای این کار لازم است مدارک مستند گردآوری کنید: گزارش اورژانس یا بیمارستان، گواهی پزشکی قانونی که عمق و نوع جراحات را تعیین می‌کند، عکس‌های زخم‌ها و لباس‌های پاره شده، و گزارش پلیس یا شهرداری. این مدارک اثبات می‌کند که حمله رخ داده و میزان آسیب شما چقدر بوده است. سپس می‌توانید با مشورت یک وکیل، دادخواست مطالبه خسارت تنظیم کنید.

اگر سگ خانگی کسی به شما حمله کرده، علاوه بر مسیر کیفری (که ممکن است منجر به مجازات صاحب سگ شود)، از لحاظ حقوقی نیز می‌توانید مطالبه غرامت کنید. در قانون ایران، جراحات هر کدام درصدی از دیه کامل انسان را به خود اختصاص می‌دهد و صاحب حیوان مکلف به پرداخت آن است. حتی اگر جراحتی وارد نشده ولی لباس یا وسایل شما خسارت دیده، باز هم می‌توانید هزینه آن را مطالبه نمایید.

از جنبه قانون و نظم عمومی، حمله سگ‌های خطرناک نباید بی‌اهمیت تلقی شود. گزارش حوادث حمله سگ به مراجع مربوطه (کلانتری، شهرداری، شبکه بهداشت) سبب می‌شود که برای جلوگیری از موارد بعدی اقدام کنند.

ممکن است سگ‌های ولگرد خطرناک را زنده ‌گیری کرده و به پناهگاه منتقل کنند یا در صورت داشتن بیماری‌هایی مثل هاری، آن‌ها را معدوم سازند. همچنین صاحبانی که سگشان حمله کرده معمولا توسط پلیس اخطار دریافت می‌کنند و در صورت تکرار حوادث، امکان ضبط آن حیوان وجود دارد.

نکته دیگر اینکه دفاع شما از خود در برابر حیوان مهاجم، در اکثر کشورها مشمول حمایت قانون است. یعنی اگر سگی در حال حمله به شما بوده و شما ناچار به آسیب رساندن یا حتی کشتن آن شده‌اید، قانوناً جرمی متوجه شما نخواهد بود؛ البته باید بتوانید حالت دفاع مشروع را اثبات کنید. بنابراین بدون ترس از عواقب قانونی، در صورت خطر جانی می‌توانید از خود و همراهانتان دفاع کنید. پس از حادثه نیز حتما درباره حقوق قانونی خود تحقیق یا از افراد مطلع سوال کنید تا حقی از شما ضایع نشود.

پرسش‌های متداول  (FAQ)در مورد مقابله با حمله سگ

اینها سوالاتی هستند که معمولا افراد در مورد حمله سگ می پرسند.

سوال اول: بهترین راه مقابله با حمله سگ چیست؟

در درجه اول بهترین راه، پیشگیری از حمله است؛ یعنی شناختن علائم هشدار سگ و رفتار نکردن به شکلی که او را تحریک کند.

فرار نکنید، داد نکشید و به چشم‌های حیوان خیره نشوید. به جای آن، بی‌حرکت بایستید یا به آرامی عقب بروید و سعی کنید بین خود و سگ فاصله یا مانع قرار دهید (مثلا یک شیء یا درخت). در بسیاری موارد همین رویکرد باعث می‌شود سگ از حمله منصرف شود. اگر سگ حمله را آغاز کرد، بلافاصله از وسایل در دسترس برای دفاع استفاده کنید – کوله‌پشتی، چوب، سنگ یا هرچیز که می‌تواند جلوی دهان سگ را بگیرد.

تلاش کنید سگ ابتدا به آن شیء گاز بزند نه به بدن شما. در صورت درگیری نزدیک، نقاط حساس سگ را هدف بگیرید؛ ضربه محکم به بینی، چشم‌ها یا گلو موثرترین راه متوقف کردن سگ مهاجم است. همزمان اندام‌های حیاتی خود را بپوشانید و حتی‌المقدور روی پا بایستید. خلاصه اینکه: آرام‌سازی فضا در ابتدا، و دفاع قاطع در صورت حمله، بهترین راه مقابله با سگ مهاجم است. فراموش نکنید پس از رفع خطر نیز حتما اقدامات درمانی و قانونی را پیگیری کنید.

سوال دوم: علت حمله سگ به انسان چیست؟

حمله سگ به انسان معمولا دلایل مشخصی دارد و برخلاف تصور عامه، سگ‌ها بدون علت به کسی آسیب نمی‌رسانند. یکی از اصلی‌ترین علل حمله، ترس یا احساس تهدید در سگ است؛ وقتی سگ متوجه حضور فردی در قلمرو خود می‌شود یا رفتاری از انسان می‌بیند که برایش خطرناک تلقی می‌شود، ممکن است برای دفاع از خود پیش‌دستی کرده و حمله کند

. حفاظت از قلمرو، صاحب یا توله‌ها دلیل مهم دیگر است؛ سگ‌های نگهبان یا سگ‌های ماده که تازه زایمان کرده‌اند، به محض نزدیک شدن غریبه به محدوده‌شان به طور غریزی حمله‌ور می‌شوند. تجربه‌های قبلی و تربیت سگ نیز نقش دارد – سگی که در گذشته مورد آزار قرار گرفته یا برای جنگ آموزش دیده باشد، احتمال بیشتری دارد که رفتار تهاجمی نشان دهد. درد و بیماری می‌تواند خلق‌وخوی سگ را تند کند؛ سگ آسیب‌دیده از درد کلافه است و حتی ممکن است صاحب خودش را هم گاز بگیرد.

همچنین عوامل غریزی مانند شکار کردن یا رقابت می‌تواند موجب حمله شود؛ مثلا اگر کسی مقابل سگ شروع به دویدن کند، غریزه شکار در سگ فعال شده و به دنبال فرد می‌دود و احتمال گاز گرفتن هست. برخی سگ‌ها نسبت به افراد ناآشنا یا موقعیت‌های غیرمعمول (مثلا فردی با کلاه یا چتر) واکنش نشان می‌دهند چون برایشان عجیب است.

به طور کلی، ترکیبی از ترس، دفاع، قلمروطلبی و غریزه بیشترین سهم را در علت حمله‌های سگ‌ها به انسان دارد. آمارها نشان می‌دهد بسیاری از موارد گازگرفتگی زمانی رخ می‌دهد که فرد قواعد برخورد ایمن با سگ را رعایت نکرده یا علائم هشداردهنده را نادیده گرفته است.

سوال سوم: نقطه ضعف سگ چیست؟

اگر منظور از نقطه ضعف، ناحیه حساس و آسیب‌پذیر در بدن سگ به هنگام درگیری باشد، مهم‌ترین نقطه ضعف سگ، پوزه و بینی اوست. بینی سگ شامل غضروف‌ها و بافت نرمی است که اعصاب فراوانی دارد؛ ضربه به بینی یا پوزه برای سگ بسیار دردناک و گیج‌کننده است و اغلب باعث عقب‌نشینی‌اش می‌شود.

پس در صورت حمله، یکی از بهترین کارها کوبیدن مشت یا هر وسیله محکم به بینی سگ است. چشم‌های سگ هم نقطه ضعف مهمی است – نه تنها از نظر بینایی حیاتی‌اند بلکه ضربه یا فشار به چشم درد شدیدی ایجاد می‌کند و سگ غریزی سعی می‌کند از منبع درد دور شود. به همین دلیل، هدف قرار دادن چشم با انگشت یا اسپری فلفل می‌تواند موثر باشد.

ناحیه گلو و زیر گردن سگ نیز نسبت به ضربه حساس‌تر از بقیه بدنش است؛ وارد آوردن فشار یا ضربه به گلوی سگ (مثلا با لبه دست یا پا) می‌تواند حیوان را موقتا خفه کرده و عقب براند. در مورد سگ‌های بزرگ‌تر، شکم و پهلوها نسبتا آسیب‌پذیرتر از کمر و پشت هستند – اگر بتوانید ضربه‌ای کاری به پهلوی سگ (جایی که دنده‌ها حفاظت کمتری دارند) بزنید، ممکن است دنده‌هایش آسیب ببیند و متوقف شود.

اما باید توجه داشت که به جز این نقاط، سگ‌ها جمجمه و استخوان‌های بسیار قوی دارند؛ مثلا ضربه به سر (جمجمه) یا پشت سگ معمولا تاثیر زیادی ندارد. بنابراین در درگیری فیزیکی، روی همان نقاط ضعف اصلی یعنی بینی، چشم و گلو تمرکز کنید. اگر فرصت داشتید می‌توانید پاهای عقب سگ را نیز بلند کرده و بکِشید که تعادلش به هم بخورد.

در حالت کلی البته بهترین «نقطه ضعف» سگ‌ها خارج از بدنشان، حس بویایی قوی آن‌ها است – بوهای تند مثل اسپری فلفل یا مواد شیمیایی برایشان تحمل‌ناپذیر است. به همین خاطر همراه داشتن اسپری محرک یا حتی آمونیاک می‌تواند بدون درگیری نزدیک، سگ را فراری دهد. اما اگر کار به نزاع تن‌به‌تن کشید، بینی و چشم نزدیک‌ترین و موثرترین هدف‌ها هستند.