روزِ صفر

اولین فیلمِ سعید ملکان اثری‌ست در ژانرِ ضدجاسوسی. قصه‌ی دستگیریِ تروریستِ مشهور عبدالمالکِ ریگی در آسمانِ ایران.

«روزِ صفر» براساسِ قواعدِ ژانر ساخته شده. یک قهرمانِ محوری دارد که خودش را سیاوش معرفی می‌کند و مامورِ زبده‌ی امنیتی‌ست (با بازی درخشانِ امیر جدیدی) و یک ضدِقهرمانِ باهوش که همان عبدالمالکِ ریگی‌ست (با بازی خوبِ ساعد سهیلی) تقابلِ این دو ذهن است که کلیتِ فیلم را میسازد. اولی علیهِ دومی و دومی علیهِ منافعِ اولی که ایران باشد. فیلم ریتمی بسیار سریع دارد.

پلان‌ها کوتاه و پرشمارند و تنوعِ لوکشینها به فیلم طراوتی خاص بخشیده است. از سویی قصه با توجه به قواعدِ ژانر کم‌کم باز می‌شود و درمی‌یابیم که قهرمان چه‌گونه باید جلوی تروریست را بگیرد.

فیلم با این نگاه عملن حماسه‌ای‌ست درباره‌ی ایران از منظرِ یک مامورِ امنیتی برون‌مرزی که خود مستقیمن کارِ میدانی و عملیاتی انجام می‌دهد. مردی تنها که کسی اسمِ واقعی‌اش را نمی‌داند و نمی‌داند از کجا آمده. هرچند برخی دیالوگهای‌اش توی ذوق میزند. ملکان تمامِ هم‌وغم‌اش را بر جذابیت‌های بصری، ریتمی سریع و خُرده‌روایتهای متعدد گذاشته است تا این‌که فیلمی سیاسی بسازد.

به‌زعمِ من «روزِ صفر» را نمیتوان در حوزه‌ی سینمای سیاسی طبقه‌بندی کرد هرچند مساله‌ای که در حالِ روایت‌اش است یک قصه‌ی سیاسی مشهور به شمار می‌آید. از سویی دیگر فیلم تلاش می‌کند مانندِ نمونه‌های موفقِ مشابه بیشتر بر رفتارها و ماجراهای قهرمان و ضدِقهرمانِ خود تمرکز کند تا دغدغه‌های فکری‌شان. هرچند ریگی یک تندروی مذهبی‌ست و حداقل چنین نشان میدهد اما فیلمنامه او را در نهایت یک تروریستِ حرفه‌ای معامله‌گر معرفی می‌کند که می‌خواهد سمتِ پولدارتر را انتخاب کند. دقیقن مانندِ روابطِ نیروهای امنیتی ایران در آلمان با دلالان اطلاعاتی. از این جهات فیلم به نوعی دست به تابوشکنی می‌زند و نشان می‌دهد که قصه‌ی یک نبردِ اطلاعاتی تمام‌عیار است.

ملکان تا انتها به قواعدِ ژانر پای‌بند می‌ماند. حتا در انتهای فیلم که قهرماناش کلاهِ سویی‌شرت‌اش را روی سرش می‌اندازد و مونولوگی حماسی به گوشِ بیننده میرسد. دو نیروی متفاوت عمیقن با هم برخورد می‌کنند و می‌جنگند. برای همین فیلم را باید براساسِ این منطق دید که قرار است اثری ضدجاسوسی با سویه‌های حماسی باشد. کاری که در آن موفق ظاهر می‌شود و می‌تواند این ساختار را بنا و باورپذیر کند.

رنگ‌ها، قاب‌ها و تدوین کار بسیار درخشان و هوش‌مندانه هستند و می‌توان اذعان کرد یک اثر ژانری کامل متولد شده که می‌تواند مخاطبِ خود را هم‌راه خود کند...