قصه‌ی کره‌ی شمالی داستانِ شگفت‌انگیزی‌ست که در سال‌های اخیر به ضرورت تکنولوژی تکه‌های بیش‌تری از آن آشکار می‌شود. قصه‌ی ما و کره‌ی شمالی بیش از هر زمانی به سال‌های جنگ بازمی‌گردد. کره‌ی شمالی که آن زمان از حمایت بلوک شرق برخوردار بود و هنوز قحطی وحشتناک بعد فروپاشی شوروی را تجربه نکرده بود چند بار میزبان رهبران سیاسی ایران شد. ایران از این کشور موشک‌های میان‌برد می‌خرید و تکنولوژی نظامیِ سبک. و نفت می‌داد به ازای‌اش.
آن سال‌ها کره‌ی شمالی یکی دیگر از اقمار شوروی یا چین بود و البته خاطره‌ی جام جهانی سال ۱۹۶۶ و ملقب‌شدن این تیم به «توفانِ زرد» و بازی‌های مشهور میان دو تیم فوتبال ما و آن‌ها در حافظه‌ها باقی مانده و می‌ماند. درواقع برای برخی نظریه‌پردازان کره‌ی شمالی مدلی جذاب بود. آن زمان سخن از ژاپنِ اسلامی، مالزی و بعد کره‌ی شمالی میان می‌آمد و این‌که اقتصاد ایران می‌تواند به کدام سمت برود. نسل ما چندان شناختی از این کشور نداشت و از سویی مطبوعات ایران نیز از درج اخبار انتقادی پیرامون این کشور منع شده‌بودند. در واقع بسیاری از ما بعد دوران اصلاحات و بازتر شدن فضا با عمقِ استبدادی که در این کشور حاکم است آشنا شدیم.
عکس‌ها، چند مستند تکان‌دهنده و بعد کتاب‌ها. بی‌تردید تاثیرگذارترین کتاب را اول بار بیژن اشتری ترجمه کرد، «آکواریوم‌های پیونگ یانگ». و بعد این جریان شتاب بیش‌تری گرفت. کره‌ی شمالی کشوری گوتیک بود، پر از التهاب انگار. برای مخاطب این قصه‌ها شگفت بودند و عجیب. از سویی با گریز هر چه بیش‌تر آدم‌ها از این کشور به کره‌ی جنوبی و تلاش‌شان برای انتشار خاطرات بازارهای جهانی پر شد از این ژانر تازه. نویسنده‌ی کتاب درخشانِ «فرار از اردوگاه ۱۴» توضیح می‌دهد که اغلب فراری‌ها به‌سرعت کمک‌هزینه‌ی خود را خرج کرده و پی فروختن خاطرات می‌روند. آن‌ها گاهی به خاطر عدم تطبیق با جهان مدرن افسرده‌گی حاد می‌گیرند و خودکشی می‌کنند و مواردی می‌خواهند برگردند.
این تراژدی چند چهره دارد و چنین نیست که با رسیدن به جهان آزادتر خوش‌بختی هبه شود به این مردمان. بازار فروش خاطرات باعث شده برخی از این آثار ارزشی نداشته باشند. مشکلی که در بازار کتاب ایران نیز وجود دارد در این‌باره. کره‌ی شمالی یک سوژه‌ی هولناک است که در گوشه‌ی دنیا حیاط خلوت چینِ کمونیست شده و نمادی برای دشمن‌هراسی آمریکا. انسان و تاریخ در آن‌جا دفن شده‌اند و ما فقط می‌خوانیم و سری به اندوه تکان می‌دهیم. شاید باید دوباره کتاب «افسوس نمی‌خوریم» را که یکی از بهترین‌هاست از نو بخوانم. این‌که چه‌گونه ملتی چنین اسیر ایده‌ئولوژی شدند.
