در زمینه ی ساخت و طراحی ساختمان، یکی از بخش های مورد توجه، نمای ساختمان است. اهمیت این بخش به گونه ای است که امروزه شاهد ظهور انواع معماری ها و نماهای بیرونی ساختمان هستیم. انتخاب هر نمای ساختمانی به عوامل مختلفی مانند نقشه ی ساختمان، سلیقه ی طراح و نیازهای متقاضی بستگی دارد. طرح های مختلف مانند رومی، مینیمالیستی، کلاسیک، مدرن، سیمانی و... هر یک ویژگی های خاص و زیبایی خود را دارند. به کار بردن ترکیبی از این طراحی ها هم می تواند این زیبایی را تازه و دو چندان کند. یکی از نماهای جدیدی که طرفداران خاص خود را دارد و در عین حال طراحی آن ها در حال تغییر و به روز شدن است، سبک نمای رومی ساختمان است. همان طور که از نامش پیداست، پیشینه ی این سبک به روم باستان باز می گردد. هنر رومی به شدت باعث جلب توجه هنر و معماری یونان را به خود شد و پیشرفت های زیادی را در عصر خود به همراه داشت، به طوری که معماری سبک رومیان قدرت زیادی به دست آورد و بسیاری از سازه های اصلی آن ها از جمله کلیساها و قصرها را به این شیوه طراحی نمودند. قدمت طولانی این سبک و در عین حال زیبایی و شکوه آن سبب شده تا برای بسیاری از افراد جذابیت بالایی داشته باشد.
تاریخچه نمای رومی
همان طور که از نام سبک رومی پیداست، ویژگی های شاخص آن از روم باستان الهام گرفته شده است و در قرن های پنجم تا هشتم میلادی تحت تأثیر هنر و معماری یونان، به کار گرفته شد. در این دوره، هنر و معماری پیشرفت های قابل توجهی داشتند. سبک رومی در قرن نهم میلادی، با افزایش قدرت روم باستان، در اروپا فراگیر شد و بسیاری از سازه ها مانند قصرها و کلیساها به سبک رومی طراحی و ساخته شدند.
در قرن پانزدهم و با آغاز دوره رنسانس، طراحی سازه ها با الهام از معماری روم باستان رواج یافت و طرفداران خاص خود را پیدا کرد. در قرن نوزدهم، معماران با استفاده از معماری سنتی رومی، سازه هایی را بنا کردند که استحکام و قدرت را به نمایش می گذاشت. این سبک طرفداران بسیار زیادی داشت و پس از آن به آمریکا نیز منتقل شد.
نما رومی چیست؟
نمای رومی ساختمان یکی از انواع نماهای کلاسیک است که معمولا برای ساخت آن از سنگ های طبیعی استفاده می شود. اجرای این نما با استفاده از سنگ های طبیعی سبب می شود که هزینه ی آن بالا رفته و به افزایش ابهت و شکوه ساختمان کمک می کند.
یکی از مهم ترین ویژگی های نمای رومی، تقارن است که در این نما جزییات، پیچیدگی ها و المان های متعددی مانند ستون ها، سرستون، صراحی، قرنیزهای رومی، قوس های گرد و عریض، مجسمه ها و کتیبه ها استفاده می شود. ستون های سنگی معمولاً بلند و با استفاده از شیوه های دوریک، کرنتین و یونیک تزیین می شوند.
استفاده از سنگ در نمای رومی به دلیل وزن بالا ممکن است در مناطق زلزله زده آسیب زننده باشد. به همین علت، امروزه استفاده از این متریال در بیشتر شهرهای ایران ممنوع شده یا برای اجرای آن، ضوابط سخت گیرانه ای در نظر گرفته شده است.
علاوه بر تقارن که در بالا به آن اشاره شد، از دیگر ویژگی های بارز نمای کلاسیک رومی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده گسترده از ستون های تزیینی یا باربر با سرستون های رومی
- به کار بردن انواع سنگ های طبیعی مانند تراورتن، مرمر یا گرانیت
- نقش های برجسته اطراف پنجره یا و اجرای قوس های گرد و عریض
- به کار بردن اشکال هندسی مختلف به صورت برجسته یا فرورفته
- سقف ها و پنجره های بلند
چرا نمای رومی مورد توجه قرار می گیرد؟
بسیاری از افراد ممکن است به دنبال اجرای نمای کلاسیک رومی برای ساختمان خود باشند، اما ممکن است این سوال پیش آید دلیل این محبوبیت چیست و چرا در سال های اخیر در ایران استفاده ی بیشتری از آن شاهدیم؟ در ادامه به مهمترین دلایل استقبال از این نما خواهیم پرداخت:
۱. ارزانی مصالح ساخت نمای کلاسیک رومی:
در اجرای این سبک نما، بیشتر از مصالحی مانند تراورتن و مرمر استفاده می شود. دسترسی آسان به تراورتن در کشور سبب شده که با کمترین هزینه، این نما قابل اجرا باشد. این ویژگی مهم، باعث شده تا بسیاری از صاحبان خانه و پیمانکاران با هزینه کمتری به زیبایی خاصی برای نمای ساختمان خود دست یابند.
۲. برجسته کردن نمای ساختمان:
صاحبان املاک که تمایل دارند تا توجه خریداران را به سمت ملک خود جلب کنند و حس رضایت را در مشتریان القا نمایند، در زیبایی نمای ساختمان سرمایه گذاری بیشتری می کنند. نمای رومی، به دلیل القای حس استحکام و نقش بهتری که سبک و متریال رومی در آن ایفا می کند، انتخاب شایسته ای برای صاحبان املاک است.
۳. تناسب با فرهنگ و سنت:
یکی دیگر از دلایلی که نمای رومی دارای محبوبیت می باشد، سازگاری آن با فرهنگ و سنت مردم ایران است. المان های معماری استفاده شده در نمای رومی، از جمله دوره های هخامنشیان و آثاری مانند تخت جمشید، بیشترین تطابق را با ارزش ها و سنت های فرهنگی جامعه دارد. به دلیل وجود این تطابق فرهنگی، صاحبان املاک تمایل دارند که از نمای رومی در ساختمان های امروزی خود استفاده کنند.
نما کلاسیک یا نمای رومی برای چه بناهایی مناسب است؟
نما و ظاهر هر بنایی نشانگر هویت و کاربری آن است. به عنوان مثال، یک ساختمان اداری یا مجموعه فرهنگی اداری قطعاً ظاهری متفاوتتری نسبت به یک ساختمان مسکونی خواهد داشت. این تفاوت باید به طور واضح در نمای هر ساختمان مشخص باشد تا شخصیت آن را به درستی منعکس کند.
همچنین در نمای ساختمان مسکونی انتظار بر این است که ظاهری متفاوت نسبت به سایر نماهای تجاری اداری داشته باشد. در طراحی نمای مسکونی باید از مصالح و متریال هایی استفاده شود که حس گرمی و صمیمیت را به افراد القا کند. مصالحی همچون چوب طبیعی، ترمووود یا محصولات چوب پلاست در کنار سنگ و سیمان گزینه های مناسبی برای ایجاد نمایی جذاب و زیبا هستند.
نمای رومی بیشتر برای ساختمان های مسکونی مناسب است و این سبک برای دیگر مکان ها و بناها کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. البته استفاده از متریال های مورد استفاده در نمای رومی به طور جداگانه برای دیگر بناها نیز رایج است، اما این سبک عمدتاً برای ساختمان های ویلایی، یک طبقه، دوبلکس و چندطبقه با کاربری مسکونی مناسب می باشد.
استفاده مداوم از سبک نمای رومی می تواند تاثیر منفی در زیبایی فضای شهری داشته باشد و بیش از پیش فاصله طبقاتی را در سطح شهر نمایان کند، زیرا نمای کلاسیک یا رومی یادآور دوران سلطنتی روم باستان و نظامی بودن آن است. به همین دلیل، این سبک بیشتر برای بناهایی با فعالیت حکومتی یا قضایی مناسب است، چرا که در باطن آن خشونت و جدیت وجود دارد. همچنین، این سبک از نما بیشتر مختص طبقه مرفه نشین جامعه بوده و اجرای آن می تواند به طور مستقیم فاصله طبقاتی جامعه را نمایان کند.
طراحی نمای رومی یا کلاسیک با مصالح مختلف
در طراحی نمای رومی یا کلاسیک، استفاده از مصالح خاصی که جلوه ای منحصر به فرد به ساختمان می بخشند، حائز اهمیت است. در این سبک، استفاده از مصالح سنگی، به ویژه سنگ های روشن، مرسوم است تا شکوه و عظمت ساختمان را نمایان تر کند. سنگ های تراورتن با رنگ های روشن، به ویژه کرم، از جمله مصالح محبوب در نمای رومی هستند و جلوه ای سلطنتی و باشکوه به نمای ساختمان می بخشد.
آنچه که باعث تمایز نمای رومی و کلاسیک از یکدیگر می شود، استفاده از ستون های سنگی بزرگ با ارتفاع بلند، سرستون های تزیینی، کتیبه ها، تابلوهای سنگی، طاق ها و سایر جزئیات معماری است که به نما جلوه ای خاص و جذاب می بخشد. علاوه بر این، نورپردازی های ویژه ای نیز به منظور افزایش شکوه و جذابیت ساختمان در این سبک نما به کار می رود.
امروزه،در برخی از نماهای رومی، برای کاهش هزینه ها، در کنار سنگ تراورتن از سنگ های طبیعی دیگر نیز استفاده می شود. این تغییرات باعث شده تا نمای رومی با هزینه های کمتر نیز قابل اجرا باشد، بدون اینکه از زیبایی و جذابیت آن کم شود.
Ø استفاده از سنگ تراورتن در طراحی نمای رومی
همانطور که گفته شد، در طراحی نمای رومی ساختمان بیشتر از سنگ تراورتن استفاده می شود. این سنگ به دلیل داشتن بافت متخلخل نسبت به سایر سنگ ها وزن کمتری داشته و استانداردهای لازم برای استفاده در فضای باز را داراست.
با این حال، برخی از طراحان و کارشناسان به جهت کاهش هزینه ساخت نمای رومی یا کلاسیک، از سیمان سفید به جای سنگ استفاده می کنند. دلیل این امر را می توان قیمت بالای سنگ تراورتن دانست. نمای رومی سفید، گران ترین و زیباترین نوع نمای رومی محسوب شده و برای اجرای آن سنگ تراورتن و چینی سفید به کار می رود.
Ø استفاده از سنگ مرمریت در طراحی نمای رومی
استفاده از طرح های پیچیده، زیبا و چشمگیر در سبک نمای رومی بسیار رایج است. استفاده از سنگ های مرمریت و مرمر به عنوان مصالح اصلی در این نماها، باعث شده است که نمای رومی محبوبیت ویژه ای پیدا کند، زیرا این نماها بیانگر یک زندگی لوکس و مرفه می باشند
این مدل سنگ ها معمولا بیشتر برای نمای داخلی، سنگفرش، پله و کف استفاده می شوند. این سنگ ها چون نسبت به تراورتن چگالی بیشتری داشته و منافذ کمتری دارند، در نتیجه دارای کاربری متفاوتی در داخل و خارج ساختمان هستند. به طور کلی، استفاده از مرمریت با ساب براق برای نمای بیرونی با توجه به معیارهای استاندارد ساختمان سازی، مطلوب نمی باشد. با این حال، برای به کار بردن سنگ مرمریت در نمای خارجی ساختمان، باید به نوع مرمریت، ساب، ضخامت و دیگر ویژگی های این سنگ توجه نمود.
از آنجا که در ایران و جهان معادن بسیار زیادی از سنگ تراورتن موجود است، در نمای رومی استفاده از این نوع سنگ متداول تر است. با این حال، با استفاده از سنگ مرمریت در نمای خارجی ساختمان می تواند مقاومت و استحکام سازه را افزایش داد. همچنین سنگ مرمریت رنگ های منحصر به فردی دارد که سبب شده افراد بسیاری طرفدار این سنگ باشند.
Ø کاربرد سیمان در طراحی نمای رومی ساختمان
استفاده از سیمان در طراحی نمای رومی ساختمان بیشتر در ساختمان های ویلایی قابل مشاهده می باشد. علاوه بر سنگ و سیمان، بتن الیاف شیشه نیز در نماهای رومی یا کلاسیک قابل استفاده می باشد، زیرا این ماده شکل پذیر بوده و هزینه برش و شکل دهی آن نسبت به برش و شکل دادن به سنگ کمتر است.
اگرچه متریالی که باعث عظمت، شکوه و اصالت نمای رومی می شود، سنگ های قیمتی است، اما سیمان و بتن الیاف شیشه نیز می توانند به خلق نماهای زیبا و متمایز کمک کنند.
مزایای استفاده از نمای رومی
استفاده از نمای رومی دارای مزایای بسیاری است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. در نمای رومی از مصالح محکم مانند تراورتن در نمای ساختمان استفاده می شود در برابر شرایط آب و هوایی مختلف مقاومت خوبی دارند و طول عمر بنا را افزایش می دهند.
2. به دلیل زیبایی ظاهری این نما در برجسته کردن زیبایی یک منطقه تاثیرگذار است.
3. این نما با فرهنگ کشور ایران سازگاری بالایی دارد.
4. در دسترس بودن مصالح، که یکی از مهم ترین دلایل محبوبیت نما رومی در کشور است.
5. برخی از اجزای نمای رومی، مانند ستون ها، به صورت پیش ساخته قابل استفاده می باشند و برای اجرای نمای پیش ساخته به یک مجری با تجربه نیاز دارند.
معایب نمای رومی
هرچند که نمای رومی برخی مزایا و نقاط قوت دارد، اما نکات منفی نیز وجود دارد که باید به آن ها توجه شود. در زیر به برخی از این موارد اشاره شده است:
1. اثرات مخرب بر محیط زیست: استفاده از مصالح مانند تراورتن در نمای رومی، ممکن است نیازمند استخراج بزرگی از منابع طبیعی باشد که می تواند به آسیب های جدی به محیط زیست منجر شود.
2. ریسک نادرست اجرا: اجرای نادرست نمای رومی می تواند باعث کنده شدن قطعات مختلف آن شود و ریسک آسیب های جانی و مالی را به خصوص در مناطق زلزله خیز افزایش دهد.
3. استفاده از مصالح بی کیفیت: برخی سازندگان از مصالح پرت و کم کیفیت در ساخت نمای رومی استفاده می کنند که می تواند منجر به تغییر در رنگ و شفافیت نما و کهنگی آن شود.
4. کاهش کیفیت برای کاهش هزینه ها: برای کاهش هزینه ها، برخی از صاحبان املاک از مصالح بی کیفیت استفاده می کنند، که این موضوع می تواند به کاهش کیفیت و دوام نمای رومی منجر شود.
5. استفاده از سنگ های کم کیفیت: برخی از تولیدکنندگان قطعات پیش ساخته نمای رومی از سنگ های کم کیفیت استفاده می کنند که می تواند به تغییرات نامطلوب در ظاهر نما منجر شود.
با توجه به این نکات، انتخاب مصالح و اجرای صحیح نمای رومی بسیار اهمیت دارد تا از مشکلات ناشی از این نوع نما جلوگیری شود.
جمع بندی
در این مقاله، به بررسی نمای رومی و ویژگی های آن پرداختیم. این نوع نما در ایران بسیار محبوب و پرطرفدار است و متریال اصلی آن از سنگ است. استفاده از سنگ های مرغوب و اصیل سبب افزایش هزینه این نوع نما می شود، اما نتیجه کار شیک و جذابیت بیشتری دارد.
طراحی و اجرای نمای رومی برای ساختمان های مرتفع و ویلایی که مساحت زیادی دارند، مناسب تر است و برای ساختمان های با متراژ کمتر، نماهای کلاسیک بهتر است. علاوه بر نمای رومی، می توانید از انواع دیگری مانند نماهای مدرن، نما سیمانی، نما مینیمال و یا ترکیبی استفاده نمایید.
