دلیل شهرت فرش‌های ایرانی در جهان چیست؟
فرش‌های ایرانی چه مزیتی دارند که طرفدارهای زیادی را از سراسر جهان به خود جذب می‌کنند؟ همان‌طور که پیداست فرش‌های ایرانی از لحاظ بافت و هنر درونی مخصوصی که دارند و همچنین نقش و نگارهای زیبا و پر از حس و رنگ و لعابشان نقش مهمی در جذب مشتری ایفا می‌کنند.
در این مقاله به تاریخچه اهمیت فرش‌های ایرانی و مزیت آن‌ها می‌پردازیم تا بتوانیم در نهایت به پاسخ درستی برای اهمیت فرش‌های ایرانی در کشور خودمان و جهان دست یابیم.
از قدیم فرش‌های ایرانی یکی از پرطرفدارترین فرش‌های جهان هستند. هنر دست هنرمندهای ایرانی و نقش و نگارهای شرقی و ایرانی و رنگ و لعاب نخ به‌کاررفته در فرش‌ها مشتری‌های زیادی را از سراسر جهان جذب می‌کند.
دلایل شهرت فرش‌های ایرانی در جهان:
۱ – تاریخچه فرش ایرانی
دوره پیش از اسلام
در سال ۱۹۴۹ میلادی قدیمی‌ترین قطعه فرش گره‌دار که به‌عنوان پوشش اسب مورد استفاده قرار می‌گرفت در منطقه‌ای مرزی در مغولستان کشف شده و پازیریک نامیده شد که تصاویر حاشیه و زمینه مرکزی آن مشابه با طرح‌ها و نقوش دوره هخامنشیان و اشیاء کشف شده در لرستان است .
از این‌رو پژوهشگران مبدأ پیدایش این فرش را از ایران می‌دانند. سالنامه چینی سوئی سو پیش از انقراض ساسانیان در میان کالاها به قالی ایرانی اشاره کرده که خود نشان‌دهنده آن است که تاریخچه فرش ایرانی در زمان ساسانیان رونق داشته است.
بهار خسرو یکی از قالی‌های معروف این دوره بوده که در کتاب تاریخ طبری به آن اشاره شده است. شهرت آن به دلیل نقش و نگار منحصربه‌فردش با باغی زیبا و گل‌ها و پرندگان و جوی‌های آب روان نام برده شده است. همچنین مطالبی در کتاب حدود العالم آمده که قالی‌بافی در منطقه فارس در قرن سوم قمری را تأیید می‌کند.
دوره بعد از اسلام
با تسلط اعراب بر ایران هنر قالی‌بافی دچار رکود شد؛ اما این رکود تنها تا زمان خلفای تجمل‌پرست اموی و عباسی برای تزئین کاخ‌های باشکوه خود با فرش‌های نفیس و گران‌بهای ایرانی به طول انجامید و هنر قالی‌بافی بار دیگر رونق یافت.
در سال ۴۱۶ هجری شمسی ترکان سلجوقی بخشی از خاک ایران را به تصرف خود درآورده و در برخی از نواحی ایران مستقر شدند. با ورود زبان و فرهنگ سلجوقی به ایران، هنر ایرانی نیز از طرح‌های سلجوقی تأثیر گرفت.
دوباره در زمان تسلط تیمور لنگ بر سرزمین ایران، فرهنگ ایرانی دچار تغییرات اساسی شده بود و در نقش قالی، طرح‌های هندسی جایگزین طرح‌هایی با خطوط دوار و منحنی شدند و موتیف‌هایی مانند پیچک و گل‌ها، حیوانات و پرندگان در طرح و نقش ایرانی جای می‌گیرند و هنر قالی‌بافی در اواخر این حکومت به اوج رشد و کمال خود می‌رسد.
در ابتدای دوره صفویه هنر قالی‌بافی به اوج شکوفایی و نوآوری هنرمندان آن زمان دست می‌یابد. همین امر موجب گردید پس از گذشت چند صدسال هنوز این هنر مورد تقلید باشد. قالی‌بافان صفوی حدود هزار و پانصد تخته قالی از خود به یادگار گذاشته‌اند که برخی از آن‌ها در موزه‌های ایران و جهان قرار دارند.
در این دوره بود که قالی‌بافی به‌صورت حرفه‌ای ادامه پیدا کرد و تجارت و صادرات آن به کشورهای اروپایی آغاز گردید؛ اما به‌مرور با ظهور فتنه افغان که موجب انقراض صفویان شده بود هنر قالی‌بافی وارد دوران افول خود گردید.
در دوران پایانی قاجاریه قالی‌بافی وارد مرحله تازه‌ای شد. تقاضای زیادی برای تجارت قالی ایران وجود داشت.
تعداد زیادی از شرکت‌های خارجی در انگلیس، آمریکا، سوئیس، یونان و… به سرمایه‌گذاری و تولید انبوه قالی ایرانی راغب گشتند.
از این روست که فرش ایرانی چه از لحاظ ظرافت بافت و زیبایی و چه از لحاظ مرغوبیت از گذشته تا اکنون مورد توجه مردم در سراسر کشورهای جهان بوده‌اند.
۲ – محبوبیت فرش ایرانی
از دلایل مهم مورد توجه بودن فرش‌های ایرانی می‌توان این موارد را نام برد:
- تنوع رنگ‌هایی که در آن‌ها به کار رفته
- مرغوب بودن به دلیل کیفیت مواد و مصالح به کار رفته در آن‌ها
- هنر و ظرافت خاص به کار رفته در آن‌ها
- به کار رفتن رنگ‌های زنده و طبیعی در آن‌ها
- نقش و نگارهای جذاب و گیرا
این‌ها موارد مهمی هستند که هنگام خرید فرش موجب چشم‌نوازی و جلب نظر مشتری می‌گردند. تمام موارد نام‌برده دست به دست هم داده‌اند تا فرش‌های ایرانی محبوبیت و شهرت ویژه خود را در سراسر جهان حفظ کنند.
۳ – ویژگی‌های فرش ایرانی
برای تهیه یک فرش با کیفیت مرغوب و مناسب باید نسبت به شناخت ویژگی‌های اساسی آن آشنایی داشته باشیم.
برای یک فرش مرغوب باید به ویژگی‌های زیر دقت کرد:
- دوازده رج گره در یک گره ذرع داشته باشد.
- گوسفند در منطقه کوهستانی و سبز و خرم چریده باشد.
- پشم از پشت گوسفند چیده شده باشد نه اینکه با آهک جدا شود.
- رنگ مورد استفاده باید با درجه ثبات بالایی باشد.
برای خرید فرش نیز باید به موارد زیر توجه کرد:
- تفاوت در نقشه‌های فرش
- تفاوت در اندازه
- بهره بردن از رنگ‌های طبیعی
- ایجاد هماهنگی در رنگ‌های فرش
کارخانه فرش ماشینی در اکثر شهرهای ایران وجود دارد؛ اما برخی شهرها از جمله کاشان و سپس آران و بیدگل پایتخت فرش ماشینی ایران هستند. از دیگر شهرهای تولیدکننده فرش عبارت‌اند از: یزد، مشهد، دلیجان، اصفهان و چند شهر دیگر.
فرش ایرانی از دیرباز مورد استقبال مردم در ایران و جهان بوده به همین دلیل کشورمان از صادرکنندگان عمده این صنعت است. در حال حاضر چهل درصد از صادرات فرش کشورمان توسط استان آذربایجان شرقی تأمین می‌شود.
فرش مناطق مختلف ایران با یکدیگر فرق می‌کنند. کار هر هنرمند با هنرمند دیگر از نظر ظرافت و اجرای کار متفاوت است.
جغرافیا و نقش و نگار رایج هر منطقه با دیگری فرق دارد. فرش هر نقطه ایران با توجه به شرایط اقلیمی، جغرافیایی و فرهنگ آن نقطه با نقطه دیگر متفاوت است. برای مثال فرش تبریز از نظر نقشه، کیفیت، مواد و مصالح با فرش شهرهای دیگر مانند اصفهان و کرمان تفاوت عمده‌ای دارد.
سخن پایانی
از دیرباز هنر قالی‌بافی و اصالت آن در ایران ریشه دوانده و در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته بود. پس از پیشرفت این صنعت در ایران و مرغوبیت و کیفیت والای فرش‌های ایرانی به همراه ظرافت و دقت هنرمندان آن، طرفداران زیادی از سراسر جهان به خود جذب کرده است که می‌توانند با انواع فرش‌های ایرانی از نقاط مختلف کشورمان آشنا شده و بهترین‌ها را برای خود برگزینند.
فروشگاه صنایع‌دستی یزد ممنتو راهنمای شما در انتخاب انواع فرش‌های دستی و ماشینی با طرح‌های متنوع و کیفیت عالی‌ست.
منبع: یزد ممنتو
