انواع فرش و قالیچه چه ویژگی‌ها و کاربردی دارند؟ برای خرید فرش یا قالی مورد نیاز خود باید نسبت به شناخت و کارایی آن آگاه باشیم. فرش‌ها انواع مختلفی دارند که باید نسبت به جنس و ویژگی آن مطلع باشیم.
در این مقاله به معرفی انواع فرش‌ها و قالیچه‌های موجود در بازار می‌پردازیم. سپس با بررسی کیفیت و اندازه آن‌ها شما را نسبت به آنچه که برای خرید مدنظر دارید آگاه می‌سازیم.
فرش از همان ابتدا به‌عنوان زیرانداز یا کف‌پوش تعریف می‌شد. با توجه به این تعریف گلیم، نمد، زیلو، فرش ماشینی و فرش دستباف را می‌توان فرش دانست. چون همگی همان ویژگی زیرانداز بودن را دارند.
اما به‌مرور زمان فرش‌ها کارایی دیگری نیز پیدا کردند و برای زیبایی و ظاهر چیدمان منزل نیز مورد استفاده قرار گرفتند. امروزه تابلو فرش‌های بی‌نظیر و زیبایی از فرش‌های ایرانی در شکل و ظاهر متفاوت عرضه می‌شود که در مزین ساختن خانه اهمیت بسیار دارند.
بشر از همان ابتدا به دنبال وسیله‌ای بود تا بتواند او را از سرما و گرمای زمین محافظت کند. آن‌ها ابتدا از برگ گیاهان یا پوست حیوانات به‌عنوان زیرانداز استفاده می‌کردند. پس از مدتی با پیشرفت جوامع و زندگی و کشف شهودات بیشتر، انسان با در هم کردن الیاف پشم و فشردن آن‌ها زیراندازی با ضخامت و تولید گرمای بیشتر تولید کرد که به آن نمد می‌گفتند.
سپس با آموختن اصول و فنون ریسندگی و بافندگی، نخ‌های پشمی تولید نمود و با ترکیب رشته نخ‌های افقی و عمودی نخ‌های پشمی، گلیم را اختراع کرد. بشر پس از گلیم به ابداع فرش و شناخت و بافت انواع آن دست یافت.
فروشگاه صنایع‌دستی یزد ممنتو شما را با انواع فرش‌ها و قالیچه‌های موجود در بازار آشنا می‌کند.
ویژگی فرش‌های دستباف:
فرش‌های دستباف از سه ویژگی مهم برخوردارند. این ویژگی‌ها عبارت‌اند از: دارای تاروپود هستند. پرز دارند و پرزها دورِ تارها گره خورده‌اند.
قالی دستباف با توجه به مواد مصرفی درون آن به پنج دسته تقسیم می‌شود:
1. فرش پشمی
فرشی که تاروپودش از جنس پنبه و پرز آن از جنس پشم است.
2. فرش تمام ابریشم
فرش‌هایی که پرز و چله‌شان از ابریشم باشد را تمام ابریشم می‌گویند.
3. فرش گل ابریشم
در نقش‌ها و دور حاشیه فرش به‌جای پرز پشم از ابریشم استفاده می‌شود. معمولاً چله این‌گونه فرش‌ها از ابریشم است.
4. فرش کف ابریشم
زمینه این‌گونه فرش‌ها به‌جای پرز پشمی، پرز ابریشمی دارند.
5. فرش سوف
زمینه این‌گونه قالی‌ها از پود ضخیم و نازک تشکیل شده و نقش گل و بوته‌های آن پرزدار است.
انواع فرش دستباف
فرش دستباف انواع مختلفی دارد که هرکدام ویژگی و کاربرد مخصوص به خود را دارند:
- قالی
- قالیچه
- کناره
- پشتی
- پادری
قالی‌ها فرش‌هایی با ابعاد کوچک هستند. قالیچه‌ها از قالی هم کوچک‌تر هستند؛ یعنی از ۴ متر هم کمتر هستند. کناره‌ها نیز فرش‌هایی هستند که اغلب در راهروها و کناره‌های خالی فرش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با توجه به تعاریفی که در بالا ذکر شده، فرش‌های دستباف را از لحاظ ابعاد و اندازه در ۷ نوع دسته‌بندی می‌کنند. این دسته‌بندی‌ها عبارت‌اند از:
1. قالی
به فرش‌هایی که به اندازه‌های ۲*۳ متر، ۵ / ۵*۳ / ۲ متر، ۳*۴ متر و ۶*۴ متر باشد گفته می‌شود.
- قالی‌ها به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- قالی‌های کوچک با ابعاد ۳*۲ متر، ۵ / ۳*۳ / ۲ متر
- قالی‌های متوسط با ابعاد ۳*۴ متر، ۸ / ۲*۸ / ۲ متر
- قالی‌های بزرگ با ابعاد ۵ / ۴*۵ / ۳ متر و ۸ / ۴*۷ / ۳ متر
- قالی‌های بسیار بزرگ با ابعاد ۴*۵ و ۴*۶ متر و بالاتر از این ابعاد.
2. قالیچه
فرش‌هایی که مساحت آن‌ها از ۴ مترمربع کمتر است. اندازه قالیچه‌های متعارف شامل ۲۰ / ۲*۴۰ / ۱ و ۵ / ۲*۵ / ۱ متر هست.
به قالیچه‌هایی با ابعاد ۲۰ / ۲*۴۰ / ۱ سجاده‌ای و یا دو ذرعی گفته می‌شود. همچنین به قالیچه‌هایی با اندازه ۵ / ۲*۵ / ۱ را که ریزبافت باشند پرده‌ای می‌گویند.
3. کلّگی
فرش‌هایی که از قالی کم عرض‌تر هستند و طول آن‌ها از ۴ متر کمتر است. درواقع در اندازه‌های ۳*۵ / ۱ متر، ۳*۷ / ۱ متر و ۷ / ۳*۲ متر بافته می‌شوند.
4. کناره
فرشی که در راهروها و راه‌پله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پهنای این نوع فرش‌ها از ۷۰ / ۱ تا ۵ / ۰ متر و طول آن‌ها از ۱۰ – ۳ متر متفاوت است و در بعضی موارد ویژه نیز تا ۱۵ متر و بیشتر هم بافته می‌شود.
5. ذرع و نیم ذرع چارک
به فرش‌هایی که ابعاد آن ۵ / ۱*۴ / ۱ و ۶۰ / ۱*۱۰ / ۱ متر باشد ذرع و نیم ذرع می‌گویند.
به فرش‌هایی که ۳۰ / ۱*۸۰ / ۰ متر باشد ذرغ و چارک می‌گویند.
6. پشتی
به قالیچه‌هایی که مساحت‌شان کمتر از یک مترمربع باشد پشتی می‌گویند. متداول‌ترین اندازه پشتی ۹۰*۶۰ سانتی‌متر است.
در مناطقی چون گرگان و بجنورد برای پشت پشتی‌ها به‌طور جداگانه نوعی گلیم می‌بافند و داخل آن‌ها را با پر مرغ و ابر پر می‌کنند که به این نوع پشتی‌ها، قارچین می‌گویند.
7. پادری
به قالیچه‌های کوچکی که به اندازه پاگرد در بافته می‌شوند، پادری می‌گویند.
به وجود آمدن فرش‌های ماشینی
پس از فرش‌های دستباف و رشد تکنولوژی و راه‌های مدرن‌تر بافتن فرش، فرش‌های ماشینی وارد بازار شدند؛ اما همچنان فرش دست‌بافت از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است. هم گران‌تر است و هم طبیعی و باارزش‌تر.
تفاوت فرش‌های دستی و فرش‌های ماشینی
جنس فرش‌های دست‌بافت از نخ ابریشم و پشم طبیعی است. این مواد چون طبیعی هستند اگر به‌خوبی از فرش‌تان نگه‌داری کنید، هیچ‌وقت وضوح رنگ خود را از دست نمی‌دهند. درواقع سالم و طبیعی هستند با هنر دست هنرمندان کشورمان.
اما فرش‌های ماشینی دارای الیاف‌های مصنوعی مانند نایلون، پلی‌استر و غیره هستند که ممکن است رنگ آن‌ها بعد از چند سال استفاده شادابی خود را از دست بدهد و همچنین به خاطر مصنوعی بودن گردوخاک بیشتری نسبت به فرش‌های دست‌بافت به خود جذب کنند.
مهم‌ترین تفاوت فرش دستباف و ماشینی در کیفیت آن‌هاست. گره‌های قوی‌تری در فرش‌های دستباف به کار می‌رود که عمرشان را طولانی‌تر می‌کند.
کلام آخر
فرش‌ها انواع و اقسام مخصوص خود را دارند که با توجه به کاربردی که برای ما دارند یا مدنظرمان است باید آن‌ها را بشناسیم.
با شناخت هرچه بهتر جنس و انواع فرش‌ها و قالی‌ها می‌توانیم به بهترین انتخاب برای زینت‌بخشی به خانه‌هایمان برسیم. هر یک از انواع فرش با کاربردی که دارد می‌تواند بخشی از خانه ما را علاوه بر زینت‌بخشی، محافظ نگه‌دارد.
فروشگاه صنایع‌دستی یزد ممنتو آماده ارائه انواع فرش‌ها و قالیچه‌های موجود در بازار به شماست.
منبع: یزد ممنتو
