شهر اصیل و گردشگر پذیر یزد، در کنار تمام جاذبه‌ها و بادگیرهای مشهور خود، به‌عنوان قطب نساجی نیز، در ایران شناخته می‌شود.
این شهر تلفیقی از قدمت و فرهنگ دیرینه خود را در هنر نساجی به‌کاربرده و همین امر سبب شده تا یزد را قطب صنعت نساجی ایران بدانند.
اما چرا شهر یزد به‌عنوان قطب این صنعت شناخته می‌شود؟
در ادامه با ما همراه باشید تا علل متعدد شهرت یزد را، برای این صنعت بررسی کنیم.
صنعت نساجی چیست؟
صنعت نساجی که همان ریسندگی تاروپود به یکدیگر است، یکی از پرطرفدارترین صنعت‌ها تا قبل از ورود ماشین‌آلات در دنیا و البته برای شهر یزد محسوب می‌شد.
تولید پارچه و تمامی مشتقات ریسندگی حاصل از نخ و الیاف طبیعی و مصنوعی عوامل صنعت نساجی را تشکیل می‌دهند.
صنعت نساجی به شاخه‌های زیر تقسیم می‌شود:
۱-تولید پارچه‌های تمام نخ.
۲-تولید انواع منسوجات با نخ یا دیگر الیاف.
۳-عملیات رنگ و چاپ طرح بر روی پارچه.
۴-تولید الیاف و نخ‌های مصنوعی .
۵-تولید پارچه و منسوجات مکمل برای دیگر صنایع خاص.
۶-تولید نخ‌های طبیعی و انجام عملیات رنگ و رساندن به مرحله بهره‌برداری از آن‌ها.
شهر یزد توانسته است در طول سال‌های فعالیت خود در صنعت نساجی، در تمامی موارد بالا مهارت و شهرت جهانی کسب نماید.
حال که با صنعت و حیطه فعالیت در این صنعت، آشنا شدید، در ادامه به مبحث موردنظر خواهیم پرداخت.
چرا یزد قطب نساجی ایران است؟
یزد ازجمله شهرهای ایران بوده که به علت دور بودن از امکانات و همچنین شهرهای مدرنیته در قدیم، صنایع‌دستی ازجمله تمامی مشتقات نساجی در آن رشد پیداکرده است.
درواقع ساکنان شهر یزد ابتدا برای رفع نیاز خود شروع به فعالیت در صنعت نساجی نمودند، اما پس از گذشت سال‌ها، هنر و فرهنگ این شهر در صنعت نساجی نمود پیدا کرد، و تبدیل به یک صنعت پرطرفدار شد.
دخیل شدن هنر و فرهنگ مردم در این صنعت، سبب جلب‌توجه افراد، در نه‌تنها ایران بلکه کل جهان شد و همین امر باعث صادرات منسوجات از شهر یزد به‌واسطه جاده ابریشم به دیگر شهرها و کشورها گشت.
در ادامه بابیان علل معروفیت یزد برای قطب نساجی با شما همراه خواهیم بود:
۱-تولید قدرتمند در حوزه روفرشی
شهر یزد توانسته است با پوشش چیزی نزدیک به ۹۰ درصد از نیاز روفرشی کشور نبض این بازار را در دست گیرد.
در استان یزد حدود ۱۶۰ واحد تولیدی اختصاصی برای روفرشی فعال است که تمامی این واحدها در طول یک سال می‌توانند رقمی نزدیک به ۱۰۰ میلیون مترمربع از روفرشی کشور را تولید کنند.
۲-دارایی بافی
تمام توریست‌هایی که به شهر یزد سفر می‌کنند حتماً از مغازه‌دارها سراغ دارایی را می‌گیرند.
دارایی بافی در شهر یزد مربوط به ۸۰۰ سال پیش می‌شود. این پارچه از جنس ابریشم بوده که بارنگ‌های طبیعی تزیین‌شده و طرح و شکلی بی‌نظیر به خود می‌گیرد. نام دیگر دارایی بافی ایکات است.
اگرچه با گران شدن هزینه‌های تهیه و تولید نخ ابریشم دیگر در بافت این نوع پارچه از ابریشم، مگر برای مواقع خاص استفاده نمی‌شود اما با جایگزین شدن نخ ویسکوز همچنان این هنر پابرجا و محبوب است.
۳-شعربافی
مردم در شهر یزد از همان ابتدا برای بافت پارچه، از دستگاه‌های سنتی استفاده می‌کردند. به بافت پارچه توسط دستگاه‌های سنتی، شعربافی گفته می‌شود.
بعد از سال‌ها که این هنر شعربافی به دست فراموشی سپرده‌شده بود، اکنون با تفکری جدید برای لباس‌هایی با الیاف طبیعی از این دستگاه استفاده می‌شود.
هنر شعربافی که مختص شهر یزد است پس از سال‌ها، مجدداً رونق گرفته و ما شاهد کارگاه‌هایی هستیم که پارچه‌هایی با این دستگاه‌ها تولید می‌کنند.
۴-تولید پارچه رومبلی
شهر یزد توانسته است با تولید بیش از ۷۰ درصد پارچه‌های رومبلی موردنیاز بازار، رتبه اول را در این حرفه به دست آورد.
همچنین شهر یزد با صادرات ۳۵ درصدی پارچه‌های رومبلی، جایگاه ویژه‌ای در این صنعت به خود اختصاص داده است.
۵-ترمه یزد
این هنر ۴۰۰ ساله متعلق به شهر یزد است. علت شهرت داشتن ترمه‌های شهر یزد، طرح‌ها و نوع بافت بی‌نظیر آن بوده که برای بافت تاروپود آن از ابریشم، نخ، پشم و کرک الوان استفاده می‌شد.
نام دیگر ترمه‌بافی به علت نوع بافت آن با دست و انگشت، انگشت بافی نیز می‌باشد.
در یزد اگر هنری مربوط به منسوجات ترمه باشد تمامی مشتقات آن نیز تهیه می‌شود. یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین کاربردهای هنر ترمه، بافت شاه‌نشین ترمه است.
هنرمندان یزدی با به‌کارگیری برترین نقش‌های ترمه، زیباترین طرح‌ها را برای شاه‌نشین‌های ترمه در نظر می‌گیرند.
اگر به دنبال شاه‌نشین ترمه هستید بهتر است از شاه‌نشین‌های سایت یزد ممنتو دیدن کنید.
۶-فرش یزد
شهر یزد یکی از فعال‌ترین حوزه‌های تولید فرش در ایران و حتی در جهان محسوب می‌شود.
یزد هم در تولید فرش ماشینی و هم تولید فرش دست‌بافت قدمتی دیرینه دارد.
یزد ممنتو یکی از فروشگاه‌های آنلاینی است که می‌توانید در آن انواع فرش‌های یزدی را مشاهده و خریداری کنید.
۷-شال و روسری
شال‌بافی در یزد شهرت جهانی دارد. در قدیم شال و روسری‌های یزدی از پنبه بافته می‌شدند.
که طبق اسناد قدیمی شال‌بافی جزء شغل‌های رایج برای مردم یزد محسوب می‌شد.
۸- دستمال‌یزدی
دستمال‌یزدی یا همان دستمال ابریشمی یکی از معروف‌ترین انواع منسوجات برای شهر یزد محسوب می‌شود.
امروزه با به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید اگرچه از طرح‌های نو برای دستمال‌های یزدی استفاده می‌شود اما همچنان این نوع دستمال‌ها برای کسانی که به شهر یزد سفر می‌کنند قابل‌توجه است.
نتیجه:
شهر یزد با قدمت و تجربه‌ای که در هنر نساجی دارد مطمئناً جایگاهی که برای قطب این صنعت به دست آورده کاملاً به‌حق است، اگرچه امروزه برخی دیگر از شهرها همانند کاشان برای فرش با شهر یزد رقابت می‌کنند اما همچنان این شهر توانسته است جایگاه خود را حفظ نماید.
پس از سال‌ها اگرچه هنر نساجی در شهر یزد کم‌رنگ شده است اما بااین‌حال این هنر در خون و رگ مردم آن جریان دارد و همچنان هم شاهد ظهور فعالیت‌های بی‌نظیر مردم یزد در صنعت نساجی هستیم.
مهم‌ترین شهرهای یزد که همچنان در حوزه صنعت نساجی فعالیت گسترده‌ای دارند عبارت است از:
۱-محمودآباد
۲-اربند آباد
۳-گرد فرامز
۴-مریم‌آباد
ازآنجاکه شغل اصلی مردم شهر یزد همچنان در حوزه صنعت نساجی می‌چرخد طبق آمار به‌دست‌آمده از پروانه‌های شغلی صادرشده، عددی حدود هفت درصد این پروانه‌های شغلی برای اشتغال در صنایع نساجی بوده است.
منبع: یزد ممنتو
