۱-دشمنان خارجی: منظور از دشمنان خارجی، افراد خارج از نظام است که حتی می توانند در داخل آن جامعه زندگی کنند ولی با نظام بیگانه و دشمن باشند.
۲- اضمحلال داخلی: بعد از ایجاد هر نظامی برخی از خودی های آن دچار خستگی، فهم اشتباه از مسیر و یا دچار دنیازدگی و شهوت زدگی می شوند و در نتیجه برای آن نظام مشکلاتی را فراهم می کنند که آسیب این گروه بسیار بیشتر از دشمنان خارجی است.
در دوران خلفای سه گانه نیز این تغییر به تدریج مشاهده شد. در دوران عمر قانونی وضع شد تا کسانی که سابقه جنگ و دفاع از دین را داشتند از بیت المال حقوق و مزایای بیشتری دریافت می کردند و حق تساوی از بین رفت.
سهم خواهی بیشتر
در دوران عثمان این امر شدت بیشتری یافت و مسلمانان سابقه دار و کسانی که پیامبر را در دفاع از اسلام یاری می کردند طبقه جدیدی به نام اشراف را در جامعه اسلامی ایجاد کردند و یکی از دلایل عمده برای برپایی جنگ ها علیه امام علی همین سهم خواهی بیشتر از بیت المال مسلمین بود.
به هنگام خلافت یزید اکثریت مردم دچار دنیازدگی و شهوت بودند و میل و حوصله ای برای جنگ با یک حاکم جائر و فاسق نداشتند بنابراین قیام امام در این دوران و شرایط بسیار مهم است و به همین علت این قیام بسیاری از وجدان های خفته را بیدار کرد.
هدف از قیام در کلام امام
امام حسین به هنگام تصمیم برای خروج از مدینه به زیارت قبر جدش رفت و در آنجا هدف خود را اینگونه بیان فرمود:
خداوندا این قبر پیامبرت محمد است و من پسر دختر پیامبرت هستم و .... خداوندا همانا من معروف را دوست دارم و از منکر بیزارم.
اقدام بعدی ایشان وصیت به برادرش محمد بن حنفیه در مکه که باز هم به بیان علت در این رابطه می پردازد:
همانا من می خواهم برای اصلاح در امت جدم خروج(قیام)کنم وامر به معروف و نهی از منکر کنم و مطابق سیره جدم رفتار نمایم.
امام در منزل بیضه می فرماید: ای مردم رسول خدا فرمود:اگر کسی ببیند که حاکمی جائر بر سرکار است که حرام را حلال می شمارد و حلال را حرام، به حکم الهی رفتار نمی کند در میان مردم با گناه، دشمنی و ظلم عمل می کند و با زبان و عمل علیه او اقدام نکند، خدای متعال در قیامت او را به همان سرنوشتی دچار می کند که آن ظالم را دچار کرده است.
بر اساس سخنان امام می توان هدف اصلی قیام را بازگرداندن جامعه اسلامی به خط صحیح عنوان کرد که یا منجر به شهادت و یا تشکیل حکومت می شود.
