امت اسلامی برای رسیدن به ولایت قرآنی باید دو جهت را رعایت کند:
۱-ارتباطات داخلی
۲- ارتباطات خارجی
در زمینه ارتباطات داخلی، امت اسلام کمال همبستگی، اتصال، ارتباط و اتحاد صفوف و فشردگی هر چه بیشتر آحاد و جناح های مختلف را در خود تامین کند.
سوره حجرات آیه 9
وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا ۖ فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَىٰ فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّىٰ تَفِيءَ إِلَىٰ أَمْرِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا ۖ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ: و اگر دو طایفه از اهل ایمان با هم به قتال و دشمنی برخیزند البته شما مؤمنان بین آنها صلح برقرار دارید و اگر یک قوم بر دیگری ظلم کرد با آن طایفه ظالم قتال کنید تا به فرمان خدا باز آید، پس هر گاه به حکم حق برگشت با حفظ عدالت میان آنها را صلح دهید و همیشه (با هر دوست و دشمنی) عدالت کنید که خدا بسیار اهل عدل و داد را دوست می‌دارد.. این دستور خداست برای حفظ وحدت جامعه اسلامی.
در زمینه روابط خارجی عالم اسلام باید سعی کند روابط خود را با دنیای غیر اسلام طوری تنظیم کند که تحت فرمان و افکار آنها قرار نگیرد.
هم جبهگی و پیوستگی مسلمانان با آنها به کلی ممنوع است در صورتی که موجب بشود که امت مسلمان تحت تاثیر قرار بگیرد.
این به معنای انزوای سیاسی نیست، نه روابط معمولی دارد ولی ولایت و پیوستگی با آنها ندارد.
آن جوری نخواهد بود که اگر آنها خواستند بتوانند عالم اسلام را تحت تاثیر قرار بدهند.
ولایت در شیعه چگونه با ولایت قرآنی مربوط می شود؟
اگر امتی بخواهد ولایت قرآنی داشته باشد یعنی تمام نیروهای داخلی اش در یک جهت به سوی یک هدف به راه بیفتد و علیه قدرت های ضد اسلامی بسیج شوند، احتیاج به یک نقطه قدرت متمرکز در متن جامعه اسلام دارد تا تمام نیروهای داخلی به آن نقطه بپیوندد و او مثل یک دیده بان قوی هر کس را در جبهه جنگ در جای خودش بگمارد.
این قدرت متمرکز باید خیلی آگاه وخیلی باتصمیم باشد، از هیچ چیز در راه خدا نهراسد و وقتی لازم شد خودش را هم فدا کند.
اسم یک چنین موجودی را چه می گذاریم؟ امام
امام یعنی آن پیشوایی که از طرف پروردگار در جامعه معین می شود. یعنی یا خدا به نام و نشان معین می کند مثل امام علی، امام حسن و..
یک وقت هم با نشان معین می کند مثل فرمایش امام (َأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ )
هر کسی این نشان بر او تطبیق پیدا کرد او می شود امام.
پس اصل ولایت قرآنی وجود امام را ایجاب کرد.
جامعه اسلامی برای موفقیت باید ارتباط فکری و عملی مستحکم و نیرومند خود را در همه حال با امام برقرار کند.
یعنی درست از او سرمشق گرفتن، درست افکار، بینش ها و فعالیت ها و حرکت های او را پیروی کردن.
پس ولایت علی بن ابی طالب یعنی چه؟ یعنی در افکارت و افعالت پیرو علی باش.
آیات جلسه : آیات ۵۱ تا ۵۶ سوره مائده
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿۵۱﴾
اى كسانى كه ايمان آورده ايد يهود و نصارى را دوستان [خود] مگيريد [كه] بعضى از آنان دوستان بعضى ديگرند و هر كس از شما آنها را به دوستى گيرد از آنان خواهد بود آرى خدا گروه ستمگران را راه نمى نمايد
فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشَى أَنْ تُصِيبَنَا دَائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَيُصْبِحُوا عَلَى مَا أَسَرُّوا فِي أَنْفُسِهِمْ نَادِمِينَ ﴿۵۲﴾
مى بينى كسانى كه در دلهايشان بيمارى است در [دوستى] با آنان شتاب مى ورزند مى گويند مى ترسيم به ما حادثه ناگوارى برسد اميد است خدا از جانب خود فتح [منظور] يا امر ديگرى را پيش آورد تا [در نتيجه آنان] از آنچه در دل خود نهفته داشته اند پشيمان گردند (۵۲)
وَيَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا أَهَؤُلَاءِ الَّذِينَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ إِنَّهُمْ لَمَعَكُمْ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَأَصْبَحُوا خَاسِرِينَ ﴿۵۳﴾
و كسانى كه ايمان آورده اند مى گويند آيا اينان بودند كه به خداوند سوگندهاى سخت مى خوردند كه جدا با شما هستند اعمالشان تباه شد و زيانكار گرديدند (۵۳)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿۵۴﴾
اى كسانى كه ايمان آورده ايد هر كس از شما از دين خود برگردد به زودى خدا گروهى [ديگر] را مى آورد كه آنان را دوست مى دارد و آنان [نيز] او را دوست دارند [اينان] با مؤمنان فروتن [و] بر كافران سرفرازند در راه خدا جهاد مى كنند و از سرزنش هيچ ملامتگرى نمى ترسند اين فضل خداست آن را به هر كه بخواهد مى دهد و خدا گشايشگر داناست (۵۴)
إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ ﴿۵۵﴾
ولى شما تنها خدا و پيامبر اوست و كسانى كه ايمان آورده اند همان كسانى كه نماز برپا مى دارند و در حال ركوع زكات مى دهند (۵۵)
وَمَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ ﴿۵۶﴾
و هر كس خدا و پيامبر او و كسانى را كه ايمان آورده اند ولى خود بداند [پيروز است چرا كه] حزب خدا همان پيروزمندانند (۵۶)
نکته ها:
اولیا جمع ولی است یعنی یهود و نصارا را پیوستگان با خود مگیرید. هر کس قدم در وادی ولایت آنها بگذارد و پیوند بزند خودش را با آنها، بی گمان از آنان است.
تواضع و فروتنی یعنی وقتی در مقابل مردم قرار می گیرند جزو مردمند، با مردمند، در راه مردمند و خودشان را از میان مردم بیرون نمی کشند.
مومنین حصاری از فکر اسلامی دور خود پیچیده که هیچ نفوذی از دشمنان نپذیرند.
پس ولایت عبارت است از:
۱- حفظ پیوندهای داخلی
۲- قطع پیوند و وابستگی به قطبهای متضاد خارجی
۳- ارتباط دائمی و عمیق با امام و رهبر
آن کسانی که قبول ولایت کنند، پیروزمندانند و بر همه جناح ها غلبه دارند.
منبع: خلاصه بحث ولایت جلسه ۲۴ کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن
