عده ای بر این باورند وحی ضمیرناخودآگاه پیامبر است که بر او متجلی می شود و یا به دلیل کمالات روحی و معنوی اوست که بر او مجسم می شود و در قالب وحی به مردم ابلاغ می کند.
در حالی که از دیدگاه اسلام وحی ارتباط با پروردگار جهان به عنوان منبع وحی است که از سه طریق انجام میگیرد:
۱-مستقیم و بدون واسطه که بر پیامبر القاء می شود.
۲-غیرمستقیم که با واسطه انجام می شود و واسطه عنوان رسالت ندارد مانند سخن گفتن درخت به هنگام آغاز نبوت حضرت موسی
۳-غیرمستقیم اما واسطه (جبرئیل) عنوان رسالت از سوی خدا دارد.
علم و وحی
اگر علم نتوانسته است وحی را از نظر تجربی و قواعد علمی کشف کند دلیل بر آن نیست که آن را نفی کند چرا که هنوز نتوانسته بسیاری از مشاهدات در جهان را به ویژه در دنیای حیوانات و گیاهان کشف نماید و حتی عالم ماده را به طور کامل کشف نکرده است.
اگر بخواهیم وحی را به عنوان ارتباط با یک منبع ماوراء طبیعی رد کنیم و یا آن را با نظریات بالا تطبیق دهیم، چگونه نیروی مرموزی را که به زنبور عسل (نحل-48) و یا پروانه و سایر موجودات الهام می نماید تا در مسیر رشد و تکامل خود قرار بگیرد، توجیه نماییم.
حقانیت نبی
وحی توسط انبیاء به مردم ابلاغ می شود، چگونه مردم بتوانند حقانیت نبی را اثبات نمایند و به آن دست پیدا کنند؟
دو راه در مسیر انسان برای این منظور قرار دارد:
۱-معجزه
۲-شناخت علمی نبوت
اعجاز و معجزه در قرآن با عنوان(آیه ) بیان می شود، چرا که نشانه نبوت و ارتباط شخص پیامبر با منبع وحی که همان پروردگار جهان است، می باشد.
عده ای از جمله امام غزالی در کتاب (المنقذ من الضلال ) اصل معجزه را می پذیرد اما می گوید: معجزه یقین آور نیست و تنها راه یقین، شناخت علمی نبوت است.
باید گفت برخلاف نظریه امام غزالی معجزه یکی از اصول یقینی آور و قطعی نبوت است به ويژه برای مردمان زمان پیامبران چرا که توده مردم در جهل و نادانی بودند و سراغی از علم نداشتند بنابراین معجزه آنان را به قطعیت نبوت پیامبر می رساند.
شناخت علمی نبوت
شناخت علمی نبوت نیز در دوره حاضر می تواند به قطعیت در این زمینه ما را برساند که در این شناخت باید به محتوای دعوت، جهت گیری اجتماعی، انتقادها و اتهام ها و پژوهش درباره زندگی فردی و همچنین پیروان آن پیامبر توجه کرد تا ما را در مجموع در صدق ادعای پیامبر یاری نماید.
ویژگی های انبیاء عبارتند از :
۱-اصالت خانوادگی: تمامی انبیاء نیاکان و خاندان پاک و فاقد هر آلودگی داشته اند و این می تواند در بروز شخصیت سالم و پاک بسیار کمک کند هر چند نمی تواند سرنوشت انسان را رقم بزند.
۲-مستضعف بودن : پیامبران همه از قشر مستضعف و رنج کشیده بوده اند تا بتوانند درد و رنج مردم را بفهمند و برای آن تلاش کنند.
۳-موضع گیری در برابر مترفین و ابرقدرتها: همواره در طول تاریخ ابرقدرتها و مترفین (زیاده خواهان) در برابر توده مستضعف قرار می گرفتند و از آنها در جهت مقاصد خود سوء استفاده می کردند، پیامبران که برای برپایی حق و عدالت مبعوث می شوند در برابر این گروه قرار می گیرند تا جامعه به سمت رشد و کمال هدایت شود.
۴-نفوذ خارق العاده در بین توده های مستضعف: به دلایلی که در شماره 2 و 3 بیان شد، در بین توده های مردم همواره نفوذ داشته اند و بسیاری از پیروانشان از این گروه بوده اند.
۵-اراده قوی و پولادین: یکی از مهم ترین ویژگی های پیامبران اراده قوی آنها بوده است چرا که رویارویی با نظام سلطه نیازمند آن می باشد همچنین اگر بخواهند نظام فکری گروهی را تغییر دهند باید استقامت کنند.
تاریخ وحی
وحی و انبیاء به اندازه قدمت انسان عمر دارد. خداوند با خلقت آدم علیه السلام به عنوان نخستین انسان، نبوت و وحی را با او همراه کرد و تا خاتم پیامبران این سلسله ادامه داشت.
در نتیجه تاریخ، یک جریان پیوسته ای است که در نهایت به پیروزی حق بر باطل ختم خواهد شد و همه انبیاء و اوصیاء به پیروزی نهایی خواهند رسید.
شاید در ظاهر امر انبیاء به موفقیت در دوران خود نرسیده اند اما دلیل بر شکست نبوت نخواهد بود، چرا که سیر تکاملی تاریخ به سمت پیروزی حق بر باطل است.
بر این اساس نمی توان گفت سیر تاریخ جبری است چرا که انسان عامل اصلی در حرکت تاریخ است که گاه آن را به سمت رشد و تکامل می برد و گاه نیز به شکست و انحطاط.
و به دلیل آنکه انسان موجودی آزاد و مختار است در نتیجه مسیر تاریخ نیز بر مبنای آزادی و اختیار است.
چرا به همه پیامبران باید اعتقاد داشت؟
تاریخ و جامعه یک موجود زنده ای است که سلولهای آن را افراد جامعه شکل می دهند، در نتیجه راز تأکید قرآن در اعتقاد به پیامبران و تاریخ مبارزاتی آنها کشف می شود.
چرا که عقیده به همه پیامبران، عقیده به جریان پیوسته تاریخ است و در نتیجه با این عقیده انسان می تواند گذشته را به آینده وصل کند و با تقویت جناح حق، پیروزی نهایی را نزدیک کند و احساس مسئولیت بیشتری در این راستا نماید.
همچنین تجربه ای آموزنده و سازنده برای آیندگانی باشد که در این مسیر خواهند بود.
