بی اختیاری مدفوع چیست؟ علائم و روشهای کنترل و درمان

بی اختیاری مدفوع  به ناتوانی در کنترل حرکات روده گفته میشود که باعث نشت غیر ارادی مدفوع از راست روده می شود.

علائم

بی اختیاری مدفوع ممکن است به طور موقت و در طول یک حمله گاه به گاه مثل اسهال رخ دهد. اما برای برخی افراد، بی اختیاری مدفوع مزمن یا عود کننده است. افراد مبتلا به این عارضه ممکن است نتوانند کنترل اجابت مزاج را در دست بگیرند

بی اختیاری مدفوع ممکن است با سایر مشکلات روده همراه باشد، مانند:

• اسهال
• یبوست
• گاز و نفخ

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی هر یک از علائم این بیماری را تجربه می کنید، به خصوص اگر مکرر یا شدید باشد! می بایست سریعاً  با پزشک خود در این مورد مشورت نمایید.

اغلب، افراد تمایلی به مشورت با پزشک در رابطه با بی اختیاری مدفوع ندارند. اما خوب است بدانید، درمان‌های مختلفی برای رفع این بیماری در دسترس هستند و هر چه زودتر ارزیابی شوید، ممکن است زودتر از علائم خود خلاص شوید.

علت

برای بسیاری از افراد بیش از یک علت بی اختیاری مدفوع وجود دارد. علت های بی اختیاری روده می تواند شامل موارد زیر باشد:

• آسیب عضلانی : آسیب حلقه‌های عضلانی در انتهای راست روده (اسفنکتر مقعد) ممکن است کنترل مدفوع را دشوار کند. این نوع آسیب می تواند در هنگام زایمان اتفاق بیفتد، به خصوص اگر اپیزیوتومی داشته باشید یا در هنگام زایمان از فورسپس استفاده شود.
• آسیب عصبی : آسیب به اعصابی که وجود مدفوع را در راست روده تایید می کنند یا آنهایی که اسفنکتر مقعدی را کنترل می کنند، می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع شود. آسیب عصبی می تواند ناشی از زایمان، فشار مداوم در حین حرکات روده، آسیب نخاعی یا سکته باشد. برخی از بیماری ها مانند دیابت و مولتیپل اسکلروزیس نیز می توانند بر این اعصاب تأثیر بگذارند و باعث آسیب هایی شوند که منجر به بی اختیاری مدفوع می شود.
• یبوست : یبوست مزمن ممکن است باعث شود که یک توده خشک و سفت مدفوع (مدفوع ضربه خورده) در رکتوم تشکیل شود و برای دفع بیش از حد بزرگ شود. ماهیچه‌های راست روده و روده‌ها کشیده می‌شوند و در نهایت ضعیف می‌شوند و به مدفوع آبکی این امکان را می‌دهند که از قسمت انتهایی دستگاه گوارش نشت کند. یبوست مزمن همچنین ممکن است باعث آسیب عصبی شود که منجر به بی اختیاری مدفوع می شود.
• اسهال : کنترل مدفوع جامد در مقعد راحت تر از مدفوع آبکی است، بنابراین مدفوع شل ناشی از اسهال می تواند باعث بی اختیاری مدفوع یا تشدید آن شود.
• هموروئید : هنگامی که وریدهای راست روده در اثر ابتلا به بواسیر ( هموروئید) متورم می‌شوند، دریچه مقعدی به طور کامل بسته نمیشود و این امر باعث نشت مدفوع خواهد شد.
• مشکلات عضلات راست روده : به طور معمول، راست روده برای دفع مدفوع کشیده می شود. اگر راست روده به دلایل جراحی، پرتودرمانی یا بیماری التهابی روده دچار زخم شده باشد، نمی تواند آنقدر که لازم است کشیده شود و مدفوع اضافی ممکن است به بیرون نشت کند.
• عمل جراحي : جراحی برای درمان بزرگی وریدهای راست روده یا مقعد (بواسیر)، و همچنین عمل های پیچیده تر که شامل راست روده و مقعد می شود، می تواند باعث آسیب عضلانی و عصبی شود که منجر به بی اختیاری مدفوع می شود.
• افتادگی راست روده : بی اختیاری مدفوع می تواند در نتیجه  افتادگی رکتوم به سمت مقعد ایجاد شود. کشیدگی اسفنکتر رکتوم در اثر افتادگی به اعصابی که اسفنکتر رکتوم را کنترل میکنند، آسیب می رساند. هرچه این مدت بیشتر ادامه پیدا کند، احتمال بهبودی اعصاب و عضلات کمتر می شود.
• رکتوسل : در زنان، اگر رکتوم از طریق واژن بیرون بزند، بی اختیاری مدفوع ممکن است رخ دهد.

عوامل خطر

تعدادی از عوامل ممکن است خطر ابتلا به بی اختیاری مدفوع را افزایش دهند، از جمله:

• سن. اگرچه بی اختیاری مدفوع می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در بزرگسالان بالای 65 سال شایع تر است.
• زن بودن : بی اختیاری مدفوع می تواند از عوارض زایمان باشد. تحقیقات اخیر همچنین نشان داده است که زنانی که از درمان جایگزینی هورمونی یائسگی استفاده می کنند، بیشتر در معرض خطر بی اختیاری مدفوع قرار میگیرند.
• آسیب عصبی : افرادی که دچار دیابت طولانی مدت، مولتیپل اسکلروزیس هستند و یا  سابقه ضربه به کمر، جراحت یا جراحی دارند، ممکن است در معرض خطر بی اختیاری مدفوع باشند، زیرا این شرایط می تواند به اعصابی که به کنترل اجابت مزاج کمک می کند آسیب برساند.
• زوال عقل بی اختیاری مدفوع اغلب در مرحله آخر بیماری آلزایمر و زوال عقل وجود دارد.

عوارض

عوارض بی اختیاری مدفوع ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات عصبی : از دست دادن کنترل  مدفوع می تواند منجر به خجالت، شرم، ناامیدی و افسردگی شود. معمولاً افراد مبتلا به بی اختیاری مدفوع سعی می کنند مشکل را پنهان کنند یا از حضور در اجتماع اجتناب میکنند.
• تحریک پوست : پوست اطراف مقعد ظریف و حساس است. تماس مکرر با مدفوع می تواند منجر به درد و خارش و به طور بالقوه زخم (زخم) شود که نیاز به درمان پزشکی دارد.

درمان بی اختیاری مدفوع

بسته به علت بیماری و نیز شدت وخامت شرایط، درمان های مختلفی انجام میشود. در موارد شدیدتر انجام جراحی الزامی است. برخی از روشهای درمانی به این شرح است:

دارو و قرص بی اختیاری مدفوع

اگر اسهال علت این وضعیت باشد، مصرف داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید هیدروکلراید، دی فنوکسیلات و سولفات آتروپین (لوموتیل) توصیه میشود. اما در صورتی که یبوست مزمن باعث بی اختیاری شود، مصرف دارو و ملین های مانند متیل سلولز (سیتروسل) و پسیلیوم توصیه میشود.

درمان خانگی بی اختیاری مدفوع

یک روش درمان بی اختیاری مدفوع در طب سنتی تغییر در رژیم غذایی است. زیرا آنچه می خورید و می نوشید بر قوام مدفوع تاثیر می گذارد. اگر یبوست عامل بی اختیاری مدفوع است، پزشک نوشیدن مایعات زیاد و مصرف غذاهای سرشار از فیبر را توصیه میکند. فیبر غالباً در میوه ها، سبزیجات و نان های غلات سبوس دار و غلات وجود دارد. حداکثر 25 گرم فیبر در طول روز مصرف کنید. بیشتر از این مقدار ممکن است، باعث تجمع گاز در روده ها شود. همچنین حداقل 8 لیوان آب بنوشید.

اگر اسهال در ایجاد بی اختیاری نقش دارد، غذاهای پر فیبر می توانند حجم مدفوع را افزایش داده و آب آن را کاهش دهد. غذاهایی که می توانند باعث اسهال شده یا گاز روده را افزایش میدهند. شامل غذاهای پر ادویه، غذاهای چرب و لبنیات هستند. به علاوه نوشیدنی های حاوی کافئین، الکل و شیرین کننده های مصنوعی. می توانند به عنوان ملین عمل کنند.

ورزش درمانی

اگر آسیب عصبی علت بی اختیاری مدفوع باشد، پزشک برای بازیابی قدرت عضلات انجام یک سری تمرینات ورزشی خاص را توصیه میکند. این ورزشها می توانند قدرت کنترل اسفنکتر مقعد را افزایش دهند. برخی از این تمرینات ورزشی عبارتند از:

• بیوفیدبک : شامل تمرینات ساده ای است که توسط متخصصین فیزیوتراپی انجام میشود. این تمرینات قدرت عضلات مقعد را افزایش می دهند. در واقع به شخص آموزش داده میشود که چگونه عضلات را منقبض نماید. ممکن است این آموزش ها با کمک مانومتری مقعد و یک بالون رکتال انجام شود.
• ورزش کگل : ورزش کگل عضلات کف لگن را تقویت می کند و ممکن است به کاهش بی اختیاری کمک کند.