بیماری شقاق یا همان فیشر زخم ترک و یا بریدگی عمیقی است که بر روی دریچه مقعدی ایجاد می شود. انقباض و فشار شدید داخل عضله ی مقعدی از ترمیم شدن آن ممانعت به عمل می آورد. شقاق می تواند در هر بخشی از بدن ایجاد شود، اما شایع ترین نقطه ایجاد آن ناحیه مقعدی است.
بیماری شقاق یکی از رایج ترین بیماری های نشیمنگاهی است که در حدود ۵۰ درصد از افراد مشاهده می شود. همچنین این بیماری در زنان و مردان به یک نسبت شایع است. اما ممکن از زنان در دوره‌ای از زندگی مثل دوران بارداری یا زایمان بیشتر به این بیماری مبتلا شوند.
علت شقاق چیست؟
علت این بیماری با فشار و اسپاسم شدید داخل عضله در ارتباط است. در مواردی بیماری هایی که داخل روده به وجود آمده نیز می تواند خطر ابتلا به شقاق را افزایش دهند. مهمترین موارد مرتبط با این بیماری عبارتند از؛
♦ یبوست و اسهال مزمن
♦ بارداری و زایمان سخت
♦ جابجایی اشیا سنگین
♦ عادت به زور زدن برای دفع مدفوع
♦ شستشوی خشن و خشک کردن مقعد با دستمال های زبر
♦ کهولت سن
♦ رابطه جنسی مقعدی
همچنین بیماری های کرون روده، سرطان، بیماریهای مقاربتی و سل و سیفلیس می توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.
موثرترین روش قطعی درمان شقاق
علائم شقاق چیست؟
این بیماری علائم و نشانه های واضحی را ایجاد می‌کند که تشخیص آن را برای بیمار پزشک راحت‌تر کرده است.
رایج ترین نشانه ی شقاق درد شدید مقعد و خونریزی است. همانطور که اشاره شد، مقعد مملو از پایانه های عصبی و عضلاتی است که به عمل دفع کمک می کنند،هر آسیبی در این ناحیه از بدن می تواند با درد شدیدی همراه شود. از دیگر علائم می توانیم به این موارد اشاره کنیم.
♦ درد شدید ناحیه مقعد
♦ قرمزی و التهاب اطراف دریچه مقعد
♦ خونریزی قطره ای یا مشاهده خون در مدفوع، خون قرمز و روشن
♦ سوزش و خارش
♦ مشاهده زخم طولی و عمیق بر روی ناحیه مخاطی مقعد
انواع شقاق چیست؟
به طور کلی بیماری شقاق و دو نوع حاد و مزمن تقسیم میشود. انواع بیماری بر حسب پیشرفت عارضه دسته بندی شده است.
فیشر حاد: در این موارد علائم بیماری شدیدتر بوده ولی زخم در پوشش مخاطی ناحیه مقعد ایجاد شده پس عمق کمتری داشته و احتمال ترمیم آن با روش های خانگی وجود دارد.
فیشر مزمن: در این موارد علائم بیماری پیشرفت کرده و درد و خونریزی شدید تر می شود که عمق زخم به عضله مقعدی رسیده و درمان پیچیده‌تر از نوع حاد است.
پیشگیری
برای پیشگیری از درگیری با این بیماری لازم است نکات زیر را مد نظر قرار دهید:
♦ مصرف فیبر بیشتر برای جلوگیری از یبوست
♦ نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز
♦ ۳۰ دقیقه ورزش و ترجیحاً پیاده روی
♦ پرهیز از نشستن طولانی مدت
♦ رعایت بهداشت مقعد
♦ استفاده از لباسهای نخی و گشاد
♦ پرهیز از به تاخیر انداختن دفع
♦ پرهیز از زور زدن حین دفع
♦ پرهیز از جابجایی اشیا سنگین
عوارض
عوارض این بیماری وقتی ایجاد میشود که بیمار برای درمان مراجعه نکند و یا درمان با تاخیر انجام شود. یکی از مهمترین عوارض این بیماری کم خونی یا آنمی است که در نتیجه خونریزی های متعدد مقعد ایجاد میشود. در این موارد بیمار علاوه بر علائم بیماری ممکن است دچار سردرد، سرگیجه، ضعف و بی حال شود. در مواردی دیگر علائم بیماری پیشرفته تر شده و زخم شقاق عمیق تر از قبل خواهد شد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بهت است به محض مشاهده اولین علائم شقاق با پزشک متخصص جراح عمومی در مورد درمان مشورت کنید. چرا که هرچقدر دیر تر برای درمان شقاق اقدام شود، عمق زخم بیشتر شده، درمان پیچیده‌تر و طول درمان بیشتر از قبل خواهد شد.
برای درمان فیشر به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای درمان این بیماری باید از متخصص جراحی عمومی کمک بگیرید. کار این متخصص تسلط بر جراحی بخش‌های مختلف بدن است. پس می تواند بهترین گزینه برای درمان شقاق باشد. اگر در حال حاضر به جراح دسترسی ندارید، می‌توانید از پزشک عمومی در تشخیص بیماری نیز کمک بگیرید.
تشخیص
کار تشخیص این عارضه با یک معاینه ساده انجام میشود. در مراحل بعدی و در صورت لزوم جهت تشخیص علت شقاق پزشک از روش های دیگری مانند کولونوسکوپی، عکسبرداری و غیره نیز استفاده می کند.
از آنجایی که شقاق با درد بسیار شدید همراه است معمولا پزشک جهت تشخیص بیماری از بی حسی موضعی برای معاینه مقعد استفاده می کند.
دیگر روشهای تشخیص این بیماری عبارتند از :
♦ کولونوسکوپی : کولونوسکوپی یک لوله باریک و طویل است که به منظور مشاهده داخل روده بزرگ انجام میشود.
♦ آنوسکوپی : این آزمایش به منظور مشاهده انتهای مقعد انجام میشود.
♦ سیگموئیدوسکوپی : این آزمایش نیز به منظور به بررسی بخش انتهایی روده یا همان سیگموئید انجام میشود.
درمان زخم مقعد
به نقل از وب سایت کلینیک نوین، برای درمان شقاق راه های متنوعی وجود دارد؛ هر یک از این درمان ها، میزان اثربخشی متفاوتی دارند. اولین خط درمان این بیماری، درمان های خانگی و دارویی است، اگر در طی ۲ هفته بیماری با این روشهای برطرف نشد، باید برای جراحی ( سنتی یا لیزر) اقدام کنید.
روشهای درمان فیشر عبارتند از :
لیزر : در این روش با استفاده از لیزر زخم شقاق برداشته میشود. لیزر سرپایی و بدون درد یا خونریزی انجام میشود.
جراحی : در این در طی عمل جراحی زخم شقاق برداشته میشود. جراحی را باید بیمارستان و تحت بیهوشی انجام داد.
داروها : برای درمان این بیماری پماد های هیدروکورتیزون، ام جی و آنتی فیشر تجویز میشود. از مصرف این پماد بیشتر از ۲ هفته اجتناب نمایید. زیرا مصرف بیش از این مدت میتواند عوارض مختلفی را در پی داشته باشد.
درمان خانگی : روشهای درمان خانگی به منظور کنترل بیماری انجام میشوند و تاثیری در رفع بیماری ندارند. این درمان ها شامل مصرف فیبر کافی، نوشیدن آب، ورزش و نشستن در آب گرم میشود.
