محسن مولایی نسب
مدیرعامل شرکت زنجیره تامین هوشمند انرژی/یونش www.yonesh.com
هم‌زمان با رشد تجارت الکترونیک و افزایش میل مردم به خرید اینترنتی، اهمیت لجستیک بیشتر خودش را نشان داده است .لجستیک مدیریت جریان اقلام فیزیکی بین “نقطه منبع” و “نقطه مصرف” به منظور رفع نیازهای مشتریان است.لست مایل دلیوری یکی از مراحل این پروسه‌ی لجستیک و بخشی است که تحویل کالا به مشتری نهایی صورت میگیرد.
تحویل در مقصد نهایی (Last Mile Delivery) در محیط تجارت الکترونیک در حال حاضر به عنوان گران ترین، ناکارآمدترین و آلوده کننده ترین بخش زنجیره لجستیک محسوب می شود(Gevaers و همکاران، ۲۰۱۴). با وجود اینکه رونق تجارت الکترونیک به گسترش بازارهای تحویل سریع منجر شده است، هنوز چالش های عمده ای در تحویل نهایی کالا به مشتری وجود دارد. ظهور مدل های کسب و کار جدیدی مبتنی بر حمل و تحویل سوخت به مشتری نهایی در سالهای اخیر با توجه به نوع و ماهیت بازار سوخت و انرژی ، حجم بزرگ و رو به رشدی از حمل و تحویل فراورده های مختلف نفتی به مصرف کننده نهایی از طریق تجارت الکترونیک را به وجود خواهد آورد.
بخش های زنجیره تامین بنزین و فرآورده های نفتی
در زنجیره تامین بنزین و فرآورده های نفتی ، 2 مرحله‌ی مهم وجود دارد که یکی از آنها فرست مایل دلیوری نام دارد و دیگری با نام لست مایل دلیوری شناخته میشود. منظور از فرست مایل دلیوری که در اول زنجیره تامین قرار میگیرد، کارهایی است که برای بهینه کردن مراحل مربوط به دریافت فرآورده های نفتی از پالایشگاهها و انبار های نفت و رساندن آنها به یک مرکز توزیع مانند انبارهای نفت و یا پمپ های بنزین انجام میشود. اما مرحله‌ی بعدی که لست مایل دلیوری نام دارد و هدف اصلی ما در این نوشته است، به تمام اعمالی گفته میشود که برای رساندن بنزین یا فرآورده های دیگر نفتی به دست مشتری نهایی انجام میشود. به بیان دقیق‌تر، هدف اصلی ما در لست مایل دلیوری، رساندن فرآورده به دست مشتری در سریع‌ترین زمان ممکن است.
در صورتی که فرست مایل را پالایشگاهها تا انبارهای نفت بدانیم، لست مایل فعالیتی است که در مرحله بعد تا پمپ های بنزین صورت میگیرد .اما در حقیقت این به صورت واقعی معنای تحویل نهایی به مشتری را نمیدهد چون مشتری باید باز هم زمان و هزینه ای را صرف کند تا سوخت مورد نیاز خود را در جایگاهها تحویل بگیرد.
در مدل های کسب و کار فروش فرآورده های نفتی متکی بر تجارت الکترونیک ،با وجود اینکه تمام مراحل لجستیک از زمان تحویل گرفتن فرآورده از تولید کننده تا زمان تحویل دادن آن به جایگاههای سوخت مهم هستند، آخرین مرحله که به خروج کالا از مرکز توزیع نهایی و رسیدن آن به دست مشتری مربوط میشود اهمیت بیشتری دارد و معمولا پرهزینه‌ترین و زمان‌برترین مرحله در زنجیره تامین است. دلیل چالشی بودن این مرحله، زیاد بودن تعداد بسته‌های فرآورده است که معمولا کوچک (بین 30 تا 40 لیتر ) هستند و پیک ارسال باید در طول مسیر توقف‌های فراوانی داشته باشد.
چه مشکلاتی بر سر راه لست مایل دلیوری بنزین و فرآورده های نفتی وجود دارد؟
ایجاد مدل کسب و کار تحویل بنزین در محل مشتری منجر به افزایش تعداد مشتری‌هایی شده است که انتظار دارند بنزین مورد نیاز آنها سریع و با هزینه ارسال کم به دست‌شان برسد. حالا اگر خریدار در هنگام رسیدن پیک به آدرس در محل حضور نداشته باشد، تمام بهینه‌سازی‌های انجام شده از نظر زمان و هزینه به هدر خواهد رفت. به علاوه بسیاری از مشتریان این سرویس، انتظاراتی دیگری هم دارند که در میان آنها سرعت ارسال، پایبندی به زمان، دقت در قوانین، کیفیت،ایمنی و بیمه از باقی انتظارات اولویت بالاتری دارند.
مسئله اصلی این است که از یک سو نهاد های ناظر مانند شرکت پخش فرآورده های نفتی و مشتریان انتظار دارند فرآورده با سرعت مناسب و ایمنی بالا توزیع شود و از سوی دیگر، شرکت‌های لجستیک فرآورده های نفتی تمایل دارند این کار را با حداقل هزینه‌های مربوط به وسایل حمل و نقل، سوخت، نیروی انسانی، فناوری و موارد این‌گونه انجام دهند. بنابراین اگر یک شرکت استارتاپ لجستیکی در حوزه سوخت و فرآورده نفتی بخواهد لست مایل دلیوری را با کیفیت بالایی به مشتریان خود ارائه کند، باید برای این نیازها و مشکلات، جواب‌های مناسبی داشته باشد.
یک نکته مهم دیگر این است که شرکت های ارائه دهنده خدمات لست مایل دلیوری بنزین و فرآورده های نفتی دیگر مانند گازوئیل به دنبال این هستند که در ضمن کم کردن از هزینه‌های لجستیک، تجربه‌ی بهتری را از سوختگیری به مشتری ارائه دهند؛ زیرا تمرکز و بهینه کردن این فرآیند باعث افزایش سوددهی شرکت و بهبود رضایت مشتریان آن میشود. جلب رضایت حداکثری مشتری و وفادار کردن او در حوزه انرژی ، خواهند توانست رشد و پیشرفت کسب‌وکار را تضمین کنند. به همین دلیل طراحی یک تجربه جدید و لذت بخش در سرویس توزیع سوخت بسیار اهمیت دارد .
همانطور که گفته شد نقش کلیدی لجستیک فراهم کردن به موقع و موثر تحویل کالا است. وقتی مشتری رضایت داشته باشد، خرید خود را تکرار میکند و به مشتری دائمی تبدیل میشود و این دقیقا یکی از اصلی ترین شاخص های کلیدی رشد و توسعه کسب و کارهای نوپا است . با این روش شرکت های تجارت الکترونیک مشتریان بیشتری برای خریدهای آتی خواهند داشت و رشد آنها تضمین میشود.در خصوص فرآورده های نفتی بخصوص بنزین ، فراهم کردن و تحویل دادن به موقع و ایمن در نرخ بازگشت مشتری تاثیر بسیار مهمی دارد.
یکی از راه حل های اساسی برای شرکت های لجستیک فرآورده های نفتی استفاده از نرم افزارهای ویژه‌ای برای مدیریت مسائل مربوط به لجستیک در گام تحویل نهایی است .چالش های شهر های بزرگ و پر ترافیک در حوزه لست مایل دلیوری به صورت داینامیک تغییر میکند و این پویایی سیستم ترافیک و پراکندگی درخواست ها در شهر های بزرگ برای انرژی و به خصوص بنزین و فرآورده های نفتی باعث به وجود آمدن پیچیدگی زیاد میشود. پیچیدگی زیاد منجر به خطای مکرر انسانی شده و شاخص های اصلی یعنی تحویل به موقع و ایمن فرآورده را تحت الشعاع خود قرار میدهد .با کمک الگوریتم های پیش رونده و الگوریتم های یادگیرنده میتوان با استفاده از فناوری هوش مصنوعی مسائل مربوط به ردیابی ناوگان توزیع، مشکلات مربوط به موقعیت مکانی و الگوریتم های پیچیده مسیر یابی ، نگرانی های سطح موجودی قابل توزیع و قیمت گذاری خدمات توزیع را تا حد زیادی برطرف نمود.
ادامه دارد....
