تفکر تفسیری یکی از انواع تفکر است که به ما کمک میکند تا یک موضوع یا شرایط خاص را به درستی تفسیر کنیم. استفاده از فرایند تفکر تفسیری موجب میشود که ما دچار قضاوتها و پیشداوریها نشویم و دقیقاً متوجه شویم که موضوع مورد نظر به چه چیزی اشاره میکند.
در نوشتار آشنایی با ابزار سرّی شبکه مسائل به صورت جزئی این تفکر را معرفی کردیم؛ در این نوشتار توضیح کاملتری را به شما ارائه میکنیم.
تفکر تفسیری با یک لیوان آب!
همه ما داستان توجه به نیمه پر لیوان را شنیدهایم؛ اگر یک لیوان که نصف آن از آب پر شده است، روبهروی شما باشد، شما چه چیزی را می بینید: نیمه پر لیوان یا نیمه خالی لیوان را؟
در مواجهه با یک تغییر در زندگی شخصیتان شما چه چیزی را میبینید: مشکلات جدید یا راههای جدید برای رشد و توانمند شدن خودتان؟
تفکر تفسیری به شما کمک میکند تا همه واقعیت را ببینید! چه بسا که ما به دلیل گرفتار شدن به پیش فرضها، نتوانیم موضوع را به خوبی تحلیل کنیم و خلاقیت لازم در تعامل با مسأله را از دست بدهیم.
برای درک بهتر این مثالها به تصاویر زیر دقت کنید:
اما تفکر تفسیری جلوی فیلتر شدن ناخودآگاه اطلاعات را میگیرد و به شما کمک میکند تا شرایط واقعی را به وضوح مشاهده نمایید.
ریشه اختلاف نظرهای شما با دیگران در کجاست؟
ریشه بسیاری از اختلاف نظرهای شما با دیگران در این است که هر یک از شما، از زاویه نگاه متفاوتی به یک موضوع ثابت نگاه می کنید. به کمک تفکر تفسیری، شما میتوانید یک موضوع را از جهات مختلف مورد بررسی قرار دهید و از زاویه دید دیگران نیز آن را بررسی کنید. در این صورت دیگر دچار اختلاف نظر با دیگران نخواهید شد!
داستان فیل و کوران را شنیدهاید؟
مولانا ضعف در تفکر تفسیری را در یکی از داستانهایش به زیبایی به تصویر کشیده است. احتمالاً تاکنون این داستان را شنیدهاید:
فیلی را در یک اتاق تاریک قرار دادند، سپس چند نفر را به آن اتاق فرستادند و خواستند که این افراد توصیف کنند که چه چیزی در اتاق قرار دارد. هر یک از این افراد قسمتی از بدن فیل را لمس کرد و برداشت متفاوتی از آن کرد. یک نفر گفت درون اتاق یک ستون بود (پای فیل)، نفر دیگر میگفت که در آنجا یک بادبزن بود (گوش فیل) و ...
تفکر تفسیری به شما کمک میکند که فیل را به طور کامل ببینید!
سؤالات اصلی تفکر تفسیری
استفاده از تفکر تفسیری آسان است! کافی است از خودتان سوالاتی را بپرسید که این تفکر را برای شما فعال میکند.
در جدول پایین لیست سوالات فعال کننده تفکر تفسیری را مشاهده میکنید:
5 قدم تا تفکر تفسیری
پرسشهای تفکر تفسیری را در قالب 5 قدم زیر میتوان بر روی هر موضوعی بررسی کرد.
قدم اول:
باید برای خودمان روشن کنیم که با چه موضوعی مواجه هستیم و سعی کنیم، با عباراتی روشن به آن اشاره کنیم.
قدم دوم
باید ببینیم که موضوع مورد نظر ما، چه ابعاد و زوایایی دارد و از منظرهای مختلف، به چه صورت قابل اشاره است. مثلا از خود بپرسیم:
به این موضوع از چه زوایایی میتوان نگاه کرد؟
افرادی که جهان بینی متفاوتی با ما دارند به این موضوع به چه صورت مینگرند؟
چه ابعاد و زوایایی وجود دارد که تا به حال به آنها توجه نکردهایم؟
خوب است که این مرحله را با اطرافیانمان در میان بگذاریم و پاسخهای آنها را نیز بشنویم تا زوایای دید جامعتری داشته باشیم.
قدم سوم
واژگان دیگری که میتوان برای معانی و ابعاد و منظرهایی که در قدم دوم بیان شد استفاده کرد را بررسی میکنیم. از خود میپرسیم:
چه اسامی برای این موضوع میتوان گذاشت؟
هر یک از این عناوین میتواند چه واژگانی بر آن دلالت کند؟
قدم چهارم
واژگانی که در قدم سوم بیان شد، واکاوی میشود. میتوانیم به معانی آنها در لغت نامهها مراجعه کنیم و ببینیم که این واژگان برای چه معانی دیگری استفاده شده است و چه واژگان دیگری میتواند جایگزین آنها باشد.
قدم پنجم
میدانهای معنایی واژگانی که انتخاب کردهایم، بررسی میکنیم. به عنوان مثال بررسی میکنیم که:
مترافادت و متضادهای واژگان پیشین چیست؟
واژگانی که با آنها قرابت معنایی دارند، چه واژگانی هستند؟
وقتی شما این واژه را میشنوید به یاد چه مفاهیمی میافتید؟
این واژگان معمولا کنار چه واژگانی استفاده میشود؟
معادل این واژگان در علوم دیگر چیست؟
در آیات و روایات چه واژگانی به این واژگان نزدیک هستند؟
اگر این واژه را در موتورهای جستجو کنم، با چه نتایجی مواجه میشوم؟
موتورهای جستجو از این واژه چه میفهمند؟
از این واژه و پیامدهایش از منظرهای مختلف سنی و علمی و شغلی و محیطی، چه تبیینهایی وجود دارد؟
از این واژه چه معانی دیگری میتوان قصد کرد؟ (مشترک معنوی و لفظی)
در زبانهای مختلف چه الفاظی برای این واژگان وجود دارد؟
با سپری کردن این پنج مرحله که برگرفته از مباحث معنا شناسی و میدانهای معنایی و نگاه تحلیلی فلسفی است، از زوایای گوناگون با حذف پیش فرضها با مسأله مواجه میشویم.
بررسی یک نمونه
برای اینکه برخی از آثار تفکر تفسیری به صورت ملموس و کاربردی حس شود، مناسب است که در این قسمت یک نمونه را به صورت جزئی یا تفصیلی بررسی کنیم.
فرض کنید ما با مسأله پژوهش مواجه هستیم. ابتدا از این مسأله چه در ذهن دارید؟ قبل از اینکه نمودار زیر را بررسی کنید، مراحل تفکر تفسیری را در مورد پژوهش انجام دهید.
اگر نمودار بالا را که حاصل تفکر تفسیری است مرور کنید، خواهید دید که چه قدر دیدگاه انسان نسبت به موضوع پژوهش باز میشود و چه قدر به زوایای گوناگون آن، واقف میشود.
یادگیری تفکر تفسیری چه تاثیری روی زندگی شما دارد؟
نباید به بحث تفکر تفسیری به دید صرفا یک تعداد سؤال و یک بخش از مراحل پژوهش نگاه کرد بلکه در واقع تفسیری در متن زندگی ما، در مسائل گوناگون خودش را نشان میدهد.
کسی که تفکر تفسیری قوی ندارد، ممکن است در مواجهه با مشکل مالی، خیلی سریع از آن مصیبت برداشت کند ولی با تفکر تفسیری قوی، شاید فرد به مسأله مالی از زاویه فرصت یا تهدید یا یک مسأله خانوادگی یا امتحان الهی یا حتی یک مسأله سیاسی نگاه کند.
در مواجهه با یک دعوا، ممکن است، شخص به آن به دید یک اختلاف سلیقه یا کینه یا نتیجه کارهای سابق یا یک امتحان یا یک مصیبت نگاه کند. وقتی شخصی تفکر تفسیری قوی دارد، در مواجهه با پدیدهها از زوایای مختلف نگاه میکند و برای هر یک از آنها برنامه مخصوص به آن را میریزد.
نقش تفکر تفسیری در نوشتن پایان نامه چیست؟
در نوشتار جامع صفر تا صد نوشتن پایان نامه ارشد و دکتری فرمول جامع تندپژوهی را معرفی کردیم که به شما کمک میکند در کمترین زمان و با بیشترین کیفیت، پایان نامه ارشد یا رساله دکتری خودتان را بنویسید.
یکی از ارکان فرمول تندپژوهی، استفاده از ابزار شبکه مسائل است؛ تفکر تفسیری نیز یکی از شاخههایی است که در ابزار شبکه مسائل مور استفاده قرار میگیرد.
بنابراین، یادگیری تفکر تفسیری نفش مهمی در افزایش سرعت و کیفیت انجام یک پروژه پژوهشی ایفا میکند.
یک تمرین برای تقویت تفکر تفسیری
انجام دادن این تمرین میتواند ذهن شما را برای استفاده از ابزارهای تفکر تفسیری در آینده آمادهتر بکند:
با تفکر تفسیری، 5 مشکل و موضوع در زندگی خودتان را بررسی کنید؛ موضوعاتی مثل بدرفتاری همسر،نداشتن پول، ورشکستگی، عدم قبولی در کنکور، تحصیل و یا ازدواج.
