روش های محاسبه بهای تمام شده (Costing methods)
یکی از عمده مسائلی که بسیاری از شرکت ها با آن دچار مشکل هستند بهایابی درست کالاهای خود است. این موضوع در بازار های رقابتی از اهمیت بالایی برخوردار است, در این نوع بازار ها زمانی که یک شرکت قیمت کالای خود را برای عرضه به بازار باید اعلام کند چالش آن داشتن مزیت رقابتی با کالای مشابه است. در این شرایط اگر درک درستی از قیمت تمام شده آن محصول در دسترس نباشد بی تردید قیمت فروش آن نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و جای هیچگونه مانوری باقی نخواهد گذاشت که در این شرایط قیمت فروش محصول شما مناسب نبوده و به طبع شرکت بازار خود را از دست خواهد داد. بهای تمام شده دقیق علاوه بر حفظ بازار تاثیر بسزایی در سود و زیان شرکت نیز خواهد داشت. هرچه بهای تمام شده کالای فروش رفته یک شرکت دقیق تر باشد سود و زیان آن نیز دقیق تر خواهد بود و از این رو می توان ارزیابی بهتری از عملکرد شرکت داشت و راه های بهتری برای بهبود آن اندیشید. در ادامه چند روش از سیستم های بهای تمام شده مرسوم در دنیا را مورد بررسی قرار خواهیم داد که هر شرکت مناسب با نوع فعالیت خود می تواند از آن ها استفاده کند.
این روش به خصوص در کشور ما بسیار روش مرسوم و مورد استفاده ای است و بسیاری از شرکت ها و افراد از این روش برای بدست آوردن قیمت تمام شده محصول خود استفاده می کنند. یکی از دلایلی که از روش بسیار مورد استقبال قرار گرفته است سهولت در انجام آن است به طوریکه قیمت مواد مستقیم به علاوه دستمزد مستقیم به علاوه سربار ساخت یا به عبارتی هزینه های غیر مستقیم ساخت , قیمت تمام شده محصول را به ما می دهند. برای مثال اگر یک شرکت محصولی را تولید کند موادی اولیه که برای تولید محصول به کار می رود و همچنین دستمزد افرادی که برای تولید آن محصول کار میکند به عنوان هزینه های مستقیم محصول شناسایی می شوند. به هر حال یک شرکت هزینه های متعددی در راستای تولید متحمل می شود که به عنوان هزینه های عمومی کارخانه تلقی میگردد که بخش عمده ای از فرآیند تولید محصول را تشکیل میدهند. این موارد را هرینه های غیر مستقیم یا سربار ساخت می نامند, مانند:هزینه اجاره محل، هزینه استهلاک ماشین آلات، هزینه های آب و برق و گاز، هزینه های اداری و تشکیلاتی و … که در برخی شرکت ها این هزینه ها از هزینه های مستقیم خود محصول بیشتر می شوند.
اما مشکلی که در این روش وجود دارد این است که ممکن است نتوان به راحتی این هزینه های غیر مستقیم را به محصولات تسهیم کرد. در این روش هزینه های غیر مستقیم یا سربار به تعداد تولید هر محصول تسیهم میشود که این روش ممکن است عدد دقیقی از بهای تمام شده محصول را ارائه نکند چرا که ممکن است یک محصول کا ر بیشتری بر روی آن صورت گرفته و تعداد کمتری از آن تولید شده ولی طبق این روش بخش کمتری از سربار به آن تعلق میگیرد. بسیاری از شرکت ها قیمت محصولات خود را با استفاده از این روش و اضافه کردن درصدی به عنوان حاشیه سود تعیین میکنند. این حالت شاید برای برای شرکت هایی که به صورت قرار دادی کار میکنند و تعداد و قیمت فروش هر محصول به صورت استاندارد مشخص است مناسب باشد.
برای رفع مشکلاتی که در بالا مطرح شد می توان از هزینه یابی جذبی در این روش استفاده کرد. این روش به ما کمک میکند تا هزینه های سربار شرکت را به صورت عادلانه بین محصولات تسهیم کنیم که شامل سه مرحله تخصیص، تسهیم و جذب سربار میشود.
در مرحله تخصیص هزینه هایی که می توان به مراکز هزینه اختصاص داد را تخصیص میدهیم و سایر هزینه ها مثل هزینه نگهبانی کارخانه یا هزینه های آب و برق و گاز به سربار عمومی کارخانه تخصیص داده می شود.
برای تسهیم مراکز هزینه باید مبناهایی را معین کنید که بتوان با توجه به آن هزینه ها را تسهیم کرد مثل ساعت کار ماشین آلات، مساحت محیط، ساعت کار مستقیم و … بعداز تسهیم سربار محصولات, کل هزینه های سربار باید بین این مبناها تقسیم شود.
در مرحله پایانی هزینه یابی جذبی باید هزینه به محصولات جذب شوند که برای این کار باید از نرخ جذب سربار استفده کرد.برای محسابه نرخ جذب سربار به صورت زیر عمل میکنیم:
مبنای بودجه شده هر فعالیت/سربار برآورد شده = نرخ جذب سربار
پس از انجام این کار با استفاده از نرخ بدست آمده هزینه های مربوطه را بین محصولات تقسیم میکنیم و بدین ترتیب سربار ساخت دقیق تری خواهیم داشت و می توان گفت بهای تمام شده با دقت بیشتری محسابه شده است.
روش هزینه یابی جذبی برای شرکت هایی که چند محصول تولید میکنند مفید خواهد بود و استفاده از آن نتیجه بهتر و دقیق تری را در اختیار ما خواهد گذاشت. در خاتمه امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.البته لازم به توضیح است که سایر روش ها در مقالات دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در صورت نیاز به خدمات مشاوره در این حوزه با همکاران ما در تیم حسابگو تماس بگیرید و اطمینان داشته باشید که بهترین خدمات صورت نیاز به در انتظار شماست.
