یونس شکرخواه
هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) یا دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند؛ حالا به یک موضوع جهانی تبدیل شده است. هوش مصنوعی در نگاه اول در مقابل هوش طبیعی انسان قرار می‌گیرد. این البته بخشی از ماجراست چرا که هوش مصنوعی عملا به سامانه‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند شبیه هوش انسان عمل کنند و واکنش‌ها و حتی تصمیم‌هایی مشابه الگوهای رفتاری هوشمند انسانی و شبیه فرایندهای تفکری و حتی شیوه‌های استدلالی انسانی از خود بروز دهند. هوش مصنوعی هم مثل هوش انسانی حالا می‌تواند شرایط پیچیده را درک کند و با شبیه‌سازی شرایط برایش راه حل بیاید.عده‌ای جمعبندی خود در قبال هوش مصنوعی را در عبارت "دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند" خلاصه کرده‌اند.
هوش مصنوعی در واقع به تبلور دانش‌ها و تکنیک‌های دست یافته تا امروز تبدیل شده است. جان مک‌کارتی دانشمند آمریکایی علوم رایانه و علوم شناختی که واژه هوش مصنوعی را در سال ۱۹۵۶ ابداع کرد، آن را دانش و مهندسی ساخت ماشین‌های هوشمند قلمداد می‌کرد که برگردان اندیشه‌ای بود مبتنی بر دستیابی به یک ماشین که شبیه هوش انسانی باشد.
هوش مصنوعی حالا یک عامل هوشمند سامانه‌ای است که محیط اطراف خو را می‌شناسد، آن را تحلیل می‌کند و در برابرش واکنش نشان می‌دهد و بر اساس داده‌های بزرگی (بیگ دیتا) که دارد به پردازش پرداخته و با تکیه بر الگوریتم‌هایی که استخراج می‌کند تصمیم می‌گیرد و دست به عمل می‌زند. نکته مهم اینجاست که ظرفیت انباشت داده‌ها و قدرت پردازش آن‌ها در هوش مصنوعی در قیاس با هوش انسانی به طرز سرسام‌آوری بیشتر است؛ آنقدر بیشتر که هنوز تجربه خیالی آن هم برای انسان معاصر یک رویاست. چندی پیش گوگل مجبور شد دو سرور خود را از مدار خارج کند چرا که آن دو سرور بی‌آنکه کسی از آن‌ها خواسته باشد به تماس با یکدیگر پرداخته بودند بی‌آنکه کسی از زبان و از علت و نوع ارتباط ان‌ها سر در بیاورد.
برای انکه به اهمیت موضوع هوش مصنوعی پی ببرید بد نیست بدانید که یونسکودر مارس 2020 یک گروه تخصصی را مامور تهیه یک پیش نویس کرد تا ملاحظات مرتبط با اخلاقیات هوش مصنوعی را تهیه کند. این پیش‌نویس اکنون آماده شده است و کارشناسان درسطح جهانی در حال ارزیابی واژگان آن (وردینگ) هستند.
هوش مصنوعی چه پیامدهای مثب و منفی خواهد داشت؟ تاثیرات مثبت و منفی این هوش بر جان و اندیشه انسان چیست؟ می‌شود بدن‌ها را هک کرد؟ اندیشه‌ها را چطور؟ تاثیرات هوش مصنوعی بر برابری انسان‌ها بر تنوع فرهنگی و اجتماعی چیست؟ آیا الگوریتم‌های برخاسته از هوش مصنوعی پدیده‌هایی انحصاری و غیر شفاف خواهند بود؟ تاثیر هوش مصنوعی بر آزادی و حریم خصوصی از چه قرار خواهد بود؟
بگذارید با یک پرسش بومی و تلخ به پایان ببرم: رسانه‌ها و نهادهای آکادمیک ایرانی در ترسیم موقعیت و وضعیت کنونی و در پیش‌بینی پیامدهای پدیده هوش مصنوعی در کجای این سپهر قرار دارند؟
