ﺑﻪ ﻓﺘﺢ ﺧﺎ و ﺳﮑﻮن را و ﻓﺘﺢ دال ﻣﻬﻤﻠﺘﯿﻦ و ﻻم ﺑﻪ ﻫﻨﺪي راﯾﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ . ﻣﺎﻫﯿﺖ آن :ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﺑﺮگ آن ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﺑﺮگ ﺗﺮب و ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از آن و ﺧﺸﻦ و اﻧﺪك ﺗﻨﺪ ﺑﻮي و ﺳﺎق آن ﻣﺮﺑﻊ و ﮔﻞ آن زرد و ﺗﺨﻢ آن ﻣﺪور و ﺳﺮخ و ﺗﻨﺪ ﻃﻌﻢ و ﺑﺮّي و ﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﻣ ﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮّي آن را ﺑﻪ ﻋﺮﺑﯽ ﺣﺮﺷﺎ و ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯽ ﻗﺠﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ و ﺑﺮگ آن رﯾﺰه ﺗﺮ از ﺑﺮگ ﺑﺴﺘﺎﻧﯽ و ﺗﺨﻢ آن ﻣﺪور و ﺳﺮخ و ﺑﺮگ ﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﺑﺮّي و ﻧﻮع ﺳﻔﯿﺪ آن را ﺣﺮف اﺑﯿﺾ و ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﭙﻨﺪ و ﺳﭙﻨﺪان ﻧﺎﻣﻨﺪ و ﻧﻮع ﻏﯿﺮ ﺗﺨﻢ ﻣﺪور ﺳﺮخ ﺗﻨﺪ ﻃﻌﻢ را ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯽ ﮐﮑﺞ ﮔﻮﯾﻨﺪ و از ﻣﻄﻠﻖ آن ﻣﺮاد ﺑﺰرگ ﺳﺮخ رﻧﮓ ﺗﺎزه ﺑﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺑﮑﻮﺑﻨﺪ رﻧﮓ آن زرد و ﺑﺎ دﻫﻨﯿﺖ و ﺣﺪت ﺑﺎﺷﺪ و
ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻮع اﺳﺖ . ﻃﺒﯿﻌﺖ آن: در ﭼﻬﺎرم ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص آن: ﺟﺎﻟﯽ و ﺟﺎذب اﺧﻼط از ﻋﻤﻖ ﺑﺪن و ﻣﺤﻠﻞ رﻃﻮﺑﺎت دﻣﺎﻏﯽ و ﻣﻌﺪه و ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀﺎ و ﻫﺎﺿﻢ و ﻣﻔﺘﺢ ﺳﺪد و ﻣﺪر ﻓﻀﻼت* .اﻣﺮاض اﻟﺮأس و اﻟﻤﻌﺪه و اﻟﮑﺒﺪ و اﻟﻄﺤﺎل و ﻏﯿﺮﻫﺎ * ﺟﻬﺖ اﻣﺮاض ﺑﺎرده دﻣﺎﻏﯿﻪ و رﯾﺤﯿﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﯿﺜﺮﻏﺲ و ﻓﺎﻟﺞ و اﺳﺘﺮﺧﺎ و درد ﺳﺮ ﺑﺎرد و ﺗﻔﺘﯿﺢ ﺳﺪه ﻣﺼﻔﺎت و ﺗﺴﮑﯿﻦ ﻧﺰﻻت ﺑﺎرده و ﺗﺰﮐﯿﻪ ﺣﻮاس و ذﮐﺎي ذﻫﻦ و ﺗﻘﻮﯾﺖ اﺷﺘﻬﺎ و زﯾﺎدﺗﯽ آن و ﺗﺴﮑﯿﻦ درد ﺟﮕﺮ ﺑﺎرد و ﺳﭙﺮز و ﺿﻤﺎد آن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﻌﺪ از ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﻮي آن ﺑﺎ آﻫﻦ ﺟﻬﺖ ﻟﯿﺜﺮﻏﺲ و ﻧﺰﻟﻪ ﺑﺎرد و ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺑﺮ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﺟﻬﺖ ﺻﺪاع و ﺳﺪ ﻧﺰﻻت ﭘﯽ در ﭘﯽ و ﺗﺴﮑﯿﻦ وﺟﻊ ﺟﮕﺮ و ﻃﺤﺎل و ﺳﻌﻮ ط آن ﻣﻮرث ﻋﻄﺴﻪ و ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺒﺎه ﻣﺼﺮوع و ﺻﺎﺣﺐ ﻏﺸﯽ و اﺧﺘﻨﺎق رﺣﻢ و اﻧﮑﺒﺎب آن ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺘﯿﺢ ﺳﺪه ﮔﻮش و اﮐﺘﺤﺎل آن ﺑﺎ آب و ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ ﻏﺸﺎوه و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﭘﻠﮏ ﭼﺸﻢ و ﻗﻄﻮر آب ﻣﻄﺒﻮخ آن ﺑﺎ ﻋﺴﻞ در ﭼﺸﻢ ﺟﻬﺖ ﺷﺒﮑﻮري و در ﮔﻮش و دﻧﺪان ﺟﻬﺖ ﺗﺴﮑﯿﻦ ﺿﺮﺑﺎن و درد آن ﻫﺮ دو ﻧﺎﻓﺾ و ﭼﻮن ﺗﺨﻢ ﺗﺎزه آن را ﺑﮑﻮﺑﻨﺪ و ﻋﺼﺎره آن را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﺸﮏ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ اﮐﺘﺤﺎل آن ﺟﻬﺖ اﻣﺮاض ﻋﯿﻦ و رﻓﻊ ﺗﺨﯿﻼت ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﭼﻮن داﺧﻞ ادوﯾﻪ ﻋﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻓﺘﯿﻠﻪ آن ﺑﺎ اﻧﺠﯿﺮ در ﮔﻮش ﺟﻬﺖ درد آن و دوي و ﻃﻨﯿﻦ و ﻏﺮﻏﺮه ﺳﺎﯾﯿﺪه آن ﺑﺎ ﻣﺎءاﻟﻌﺴﻞ ﺟﻬﺖ ورم ﺗﺤﺖ زﺑﺎن و ﺛﻘﻞ و اﺳﺘﺮﺧﺎي آن و درد دﻧﺪان و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﺼﺒﻪ رﯾﻪ ﻣﺰﻣﻨﻪ و ﻣﻀﻎ آن ﺟﻬﺖ اﺧﺮاج ﺑﻼﻏﻢ از دﻫﺎن و ﻟﻄﻮخ آن ﺟﻬﺖ ﺗﺴﮑﯿﻦ ﺿﺮﺑﺎن و درد دﻧﺪان داﯾﻢ ﺑﯽ ورم ﻣﺠﺮب در ﺳﺎﻋﺖ و ﭼﻮن ﺑﺎ ﻋﺴﻞ و ﯾﺎ ﭘﯿﻪ و ﯾﺎ ﻣﻮم ﺑﺎ آﺗﺶ ﮔﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻪ زﯾﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﺮ ﺻﻮرت و ﭼﺸﻢ ﺑﻤﺎﻟﻨﺪ رﻧﮓ رو را ﺻﺎف ﮐﻨﺪ و ﮐﻤﻨﮥ اﻟﺪم را زاﯾﻞ ﺳﺎزد و آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ رﺑﻮ و ﺳﻌﺎل رﻃﻮﺑﯽ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎه و ﺑﺎ ﭘﻮدﻧﻪ و ﺷﺮاب ﺟﻬﺖ اﺧﺘﻨﺎق رﺣﻢ و اﺧﺮاج ﮐﺮم ﻣﻌﺪه و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺟﺮﯾﺶ آن ﺑﺎ آب ﺟﻬﺖ ﺗﺐ ﺑﻠﻐﻤﯽ و ﺳﻮداوي دوري ﺣﺎدث از ﺧﻠﻂ ﻏﻠﯿﻆ ﻟﺰج و ﺿﻤﺎد آن ﺑﺎ اﻧﺠﯿﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﻘﺮس و ﻋﺮق اﻟﻨﺴﺎء و داءاﻟﺜﻌﻠﺐ و ﺟﺬب ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺟﻠﺪ و ﺗﺴﮑﯿﻦ وﺟﻊ ﺑﺎرد رﯾﺤﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اورام ﺑﻠﻐﻤﯽ ﻣﺰﻣﻦ از ﻫﺮ ﻋﻀﻮ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﺮب ﻣﺘﻘﺮح و ﻗﻮﺑﺎي ﻣﺰﻣﻦ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺑﺎ ﮐﺒﺮﯾﺖ و ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ و ﺑﺎ ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ و ﮐﺮﻧﺐ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺧﻨﺎزﯾﺮ ﻋﺠﯿﺐ اﻟﻨﻔﻊ و ﺑﺎ ادوﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ اورام ﺻﻠﺒﻪ و ﺳﻮداوﯾﻪ و ﺑﺮص و ﺑﺎ روﻏﻦ ﺑﺮ ﻗﻀﯿﺐ ﺟﻬﺖ ﻧﻌﻮظ ﻣﺠﺮب و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺗﺨﻢ آن ﻧﯿﻢ درم ﻧﺎﺷﺘﺎ ﺑﺎ ﺷﺮاب زﮐﯽ ﻣﻘﻮي ﺑﺎه و ﻣﻨﺸﻂ و ﺧﻮردن ﻣﺨﻠﻮط آن ﺑﺎ ﻧﺎن و ﯾﺎ ﺷﺮاب ﺟﻬﺖ اﺧﺮاج ﮐﺮم ﻣﻌﺪه و ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن آن ﺑﺎ ﻣﺮاﻫﻢ ﺟﺎذﺑﻪ و ﺟﺮﺑﯿﻪ ﻧﺎﻓﻊ و ﭼﻮن ﮔﯿﺎه ﺗﺎ زه آن را و ﯾﺎ ﺗﺨﻢ آن را ﺑﺎ ﻃﻌﺎم ﺑﺨﻮرﻧﺪ ﻃﻌﺎم را ﻫﻀﻢ و ﻣﻌﺪه را ﮔﺮم ﮔﺮداﻧﺪ و ورم ﻃﺤﺎل را ﺗﺤﻠﯿﻞ دﻫﺪ و ﺧﻮردن ﻣﺴﻠﻮق و ﺑﺮگ ﺗﺎزه آن و ﯾﺎ ﺗﺨﻢ آن ﺑﺎ ﭼﻐﻨﺪر و ﺧﺒﺎزي ﺑﺮّي ﭘﯿﺶ از ﻗ ﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻄﯿﻊ ﺑﻠﻐﻢ و ﻣﻬﯿﺎ ﮔﺮداﻧﯿﺪن از ﺑﺮاي دﻓﻊ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﺴﻠﻮق آن ﺑﺎ ﭼﻐﻨﺪر و ﺟﻬﺖ ﺻﺮع و ﺳﺪر ﻋﺎرض از ﺑﻠﻐﻢ ﻧﺎﻓﻊ و ﮐﺎﻣﺦ ﻣﻌﻤﻮ ل از آن ﺣﺎد ﺣﺮﯾﻒ و ﻣﺤﺮق و ﺟﺎﻟﯽ ﺑﻠﻐﻢ ﺑﻪ ﻗﻮت و ﺗﺴﺨﯿﻦ ﻣﻌﺪه و ﮐﺒﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ و ﺑﺴﯿﺎر ﻫﻢ و ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ اﻏﺬﯾﻪ ﻏﻠﯿﻆ ﺗﻨﺎول ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و داﻓﻊ ﺿﺮر آن ﮐﺎﺳﻨﯽ و ﺑﺎدام و ﺳﺮﮐﻪ اﺳﺖ و ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﯿﺎرات ﮔﻔﺘﻪ ﮐﻪ ﻗﻮﺑﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ زاﯾﻞ ﻧﮕﺮدد ﭼﻮن ﺑﻌ ﺪ از ﺣﻤﺎم ﺧﺮدل را ﺳﺎﯾﯿﺪه و ﻗﻮﺑﺎ را ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﺧﺸﻨﯽ آن ﻣﻘﺪار ﺑﻤﺎﻟﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮن آﻟﻮد ﮔﺮدد ﭘﺲ ﺑﺮ آن ﺑﻤﺎﻟﻨﺪ زرداب ﺑﺴﯿﺎري از آن ﺟﺎري ﺷﻮد و ﺻﺤﺖ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺨﻮر آن ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﯾﺰاﻧﯿﺪن ﺣﺸﺮات و ﻫﻮام و رازي ﮔﻔﺘﻪ رﯾﺨﺘﻦ آن در ﺳﻮراخ ﻣﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻫﻼك آﻧﺴﺖ . ﺑﺪل آن :دو وزن آن ﺣﺐ اﻟﺮﺷﺎد و ﺣﺮﻣﻞ . ﻣﺼﻠﺢ آن ﮐﺎﺳﻨﯽ و روﻏﻦ ﺑﺎدام ، ﻣﻀﺮ ﻣﺤﺮورﯾﻦ و ﻣﻮرث ﺗﺸﻨﮕﯽ و ﺳﺮﮐﻪ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ در ﺗﺪاوي ﺑﺎ ﻧﻤﮏ ﻫﻨﺪي و ﺑﺎ ﺑﻮره ارﻣﻨﯽ ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ و زﯾﺎده از ﺳﻪ درﻫﻢ ﮐﻮﺑﯿﺪه ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ آﻧﺴﺖ و ﭘﻨﺞ درﻫﻢ ﻏﯿﺮ ﮐﻮﺑﯿﺪه آن ﺑﻪ ﺣﺴﺐ اﻣﺮاض و اﻣﺰﺟﻪ و ازﻣﻨﻪ و اﻣﮑﻨﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻨﻤﺎﯾﻨﺪ و ﭼﻮن در آب اﻧﮕﻮر ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ ﻣﻨﻊ ﺟﻮﺷﯿﺪن آن ﮐﻨﺪ و در ﮔﯿﻼﻧﺎت ﺳﺮﮐﻪ ﺷﯿﺮﯾﻦ از آن ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣ ﯽدﻫﻨﺪ و روﻏﻦ آن ﮐﻪ ﮐﻮﺑﯿﺪه ﺑﻪ دﺳﺘﻮر روﻏﻦ ﺑﺎدام اﺳﺘﺨﺮاج آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺘﯿﺢ ﺳﺪه ، ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﻐﺎﯾﺖ ﻣﻠﻄﻒ و ﻣﺤﻠﻞ اﻋﺼﺎب و رﻓﻊ ﻧﺴﯿﺎن و ﻓﺎﻟﺞ و اوﺟﺎع ﺑﺎرده ﻣﺰﻣﻨﻪ و ﺗﺒﻬﺎي ﻣﺰﻣﻨﻪ و اﺧﺘﻨﺎق رﺣﻢ و ﻗﻄﻮر آن ﺟﻬﺖ ﺛﻘﻞ ﺳﺎﻣﻌﻪ و ورم ﺑﺎرد ﮔﻮش و ﻃﻼي آن ﺟﻬﺖ درد دﻧﺪان و اﺧﺘﻨﺎق رﺣﻢ و دردﻫﺎي ﮐﻬﻨﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اورام ﺻﻠﺒﻪ و ﺳﺎﯾﺮ اورام ﺑﺎرده ﻧﺎﻓﻊ . ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ آن :ﺗﺎ ﺳﻪ درﻫﻢ اﺳﺖ
