ﺑﻪ ﻓﺘﺢ راي ﻣﻬﻤﻠﻪ و اﻟﻒ و ﮐﺴـﺮ زاي ﻣﻌﺠﻤـﻪ و ﻓـﺘﺢ ﯾـﺎي ﻣﺜﻨـﺎة ﺗﺤﺘﺎﻧﯿﻪ و اﻟﻒ و ﻓﺘﺢ ﻧﻮن و ﺟﯿﻢ ﻣﻌﺮب رازﯾﺎﻧﻪ ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ و ﻧﯿـﺰ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎدﯾﺎن و ﺑﻪ روﻣﯽ ﺷﻤﺎر و ﺑﻪ ﻫﻨﺪي ﺳﻮﻧﻒ ﺑـﻪ ﻓـﺘﺢ ﺳـﯿﻦ ﻣﻬﻤﻠﻪ و داﻻن ﺑﺰرگ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﻨﺪ . ﻣﺎﻫﯿﺖ آن :ﺑﻪ زردي اﺳﺖ ﻣﻌﺮوف و دو ﻧﻮع ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑﺴـﺘﺎﻧﯽ و ﺑﺮّي ﺑﺴـﺘﺎﻧﯽ را ﻣـﺎرﺛﻮن و ﺑـﺮّ ي را اﻗﻮﻣـﺎرﺛﻮن ﮔﻮﯾﻨـﺪ ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ آن ﺑﺴﺘﺎﻧﯽ آﻧﺴﺖ . ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺴﺘﺎﻧﯽ آن :در اول ﺳﯿﻢ ﮔﺮم و در آﺧـﺮ اول ﺧﺸـﮏ و ﺑﻘﺮاط ﮔﺮم در دوﯾﻢ و ﺧﺸﮏ در اول داﻧﺴﺘﻪ و ﺗﺨﻢ آن ﮔﺮم ﺗـﺮ از ﺑﺮگ آن و ﺑﯿﺦ آن ﻗﻮ يﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ اﺟﺰاي آن . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص: ﻣﺠﻤﻮع آن ﻣﻔﺘﺢ ﺳـﺪد ﻣﺠـﺎري ﺳـﯿﻨﻪ و ﮐﺒـﺪ و ﮔﺮده و ﻣﺜﺎﻧﻪ و ﻣﺴﮑﻦ اوﺟﺎع آﻧﻬﺎ ﮐـﻪ از ﺑـﺮودت ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣﻘـﻮي ﺑﺎﺻﺮه و ﻣﻌﺪه و ﻣﺤﻠﻞ رﯾﺎح و اﺧﻼط ﻏﻠﯿﻈﻪ و ﻣﻮﻟﺪ ﺷﯿﺮ و زﯾـﺎده ﮐﻨﻨﺪه آن ﺧﺼﻮﺻـﺎً ﺗـﺎزه آن ﻣـﺪر ﺑـﻮل و ﺣـﯿﺾ و ﺗﺮﯾـﺎق ﺳـﻤﻮم ﺣﯿﻮاﻧﯽ و ﻣﺠﻔﻒ ﻗﻮي و ﺑﺎ ﻗﻮت ﻗﺎﺑﻀﻪ و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻃﺒـﯿﺦ ﺗﺨـﻢ آن ﺟﻬﺖ ﺧﻔﻘﺎن و ﻏﺸﯽ ﺑﺎ ﮔﻞ ﮔﺎوزﺑـﺎن ﻣﺠـﺮب و ﺑـﺎ ﭘﺮﺳﯿﺎوﺷـﺎن و اﻧﺠﯿﺮ ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻓﻪ و رﺑﻮ و ﻋﺴـﺮ ﻧﻔـﺲ و ﺑـﺎ ادوﯾـﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻪ و ﺑـﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ رﯾﺎح ﻏﻠﯿﻈﻪ و درد ﭘﻬﻠﻮ و ﺗﻬﯿﮕـﺎه و ﻗـﻮﻟﻨﺞ و رﻓﻊ رﻃﻮﺑﺎت رﻗﯿﻘﻪ و ﻏﻠﯿﻈﻪ و ﭼﺴﺒﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﻌﺪه و ﻏﺜﯿـﺎن و دﻓـﻊ ﺑﻠﻐﻢ ﺣﺎﻣﺾ و ﺑﺪرﻗﻪ ﻗﻮت ادوﯾﻪ و اﯾﺼﺎل آﻧﻬﺎ ﺑـ ﻪ اﻃـﺮاف ﺑـﺪن و رﻓﻊ اﺳﻬﺎل ﻣﺰﻣﻦ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺑـﺎ زﯾـﺮه ﺳـﺒﺰ ﺟﻬـﺖ رﻓـﻊ اﺳـﻬﺎل و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻌﺪه و ﺑﺎ ﻋﺴﻞ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﻬﺎي ﮐﻬﻨﻪ ﻣﻔﯿﺪ و ﺑﺎ آب ﺳﺮد در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺒﻬﺎ ﻣﺴﮑﻦ ﻏﺜﯿﺎن و اﻟﺘﻬﺎب ﻣﻌﺪه و ﻃﺒـﯿﺦ آن ﺑﺎ ﺷﺮاب ﯾﺎ ﻏﯿﺮ آن ﺟﻬﺖ ﮔﺰﯾﺪﮔﯽ ﺟﺎﻧﻮران ﺳـﻤﯽ ﭼـﻮن ﮐـﮋ دم و زﻧﺒﻮر و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﻬﺎ و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﯾﮏ درم آن ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻔﻮف ﺟﻬﺖ دﻓﻊ ﺣﺮﻗﺖ ﻣﻌﺪه ﺣﺎدث از ﺑﻠﻐﻢ ﺣﺎﻣﺾ ﺑـﻪ ﻧﺸـﻒ و ﺗﺒﺨﯿـﺮ و ﺑـ ﺎ اﺧﺮاج آن از ﻣﮑﺎن ﺧﻮد و ﺑﺎ ادرار ﺑﻪ ﺑﻮل و ﺧﻮردن ﺳﻔﻮف آن ﺑـﺎ ﮔﻠﻘﻨﺪ ﺳﺮﺷﺘﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻌﺪه و رﻓﻊ رﻃﻮﺑﺎت و ﺑﻼﻏﻢ آن و ﺑـﺎ ﺷﯿﺮه آن ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺧﺼﻮص اﻧﺪك ﮔﺮم ﻧﻤﻮده و ﻣﺎﻟﯿﺪن ﺳـﻔﻮف آن ﺑﺮ ﺷﮑﻢ اﻃﻔﺎل ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﻧﻔـﺦ و درد آن ﻣﻔﯿـﺪ و از ﺣﻀـﺮت آدم ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻨﻘﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻫﺮ ﺳﺎل در اول ﻧﺰول آﻓﺘـﺎب ﺑـ ﻪ ﺑﺮج ﺣﻤﻞ ﺗﺎ وﻗﺖ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﻪ ﺑﺮج ﺳﺮﻃﺎن ﻫﺮ روز ﯾـﮏ درم ﺗﺨـﻢ رازﯾﺎﻧﻪ را ﺑﺎ ﻫﻢ وزن آن ﺷﮑﺮ ﺳﻔﻮف ﻧﻤـﻮده ﺗﻨـﺎول ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ در آن ﺳﺎل اﺻﻼً ﻣﺮﺿﯽ ﻋﺎرض ﺧﻮرﻧﺪه آن ﻧﮕﺮدد و ﻋﺼـﺎره ﺑـﺮگ ﺗـﺎزه آن ﺟﻬﺖ ﺣﺪت ﺑﺼﺮ و ﺑﻌﻀﯽ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮي و ﺗـﺎزﮔﯽ ﻧـﺰد آﺗـﺶ ﻣ ﯽدارﻧﺪ ﭼﻮن از آن رﻃﻮﺑﺘﯽ ﺑﺮآﯾـﺪ آن را ﺟﻤـﻊ ﻣـﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ ﺑـ ﺮاي ﭼﺸﻢ ﻓﻌﻞ آن اﺑﻠﻎ اﺳﺖ از ﻋﺼﺎره آن ﮐﻪ آب آن را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﺸﮏ ﻧﻤﻮده در ﭼﺸﻢ ﮐﺸﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﯾﺎ ﺑﺎ ادوﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻪ و ﭼـﻮن آب ﺗﺎزه آن را ﺑﺮ آﺗﺶ ﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ دو ﺳﻪ ﺟﻮﺷﯽ ﺑﺨﻮرد ﮐـﻒ آن را ﺑـﺎ ﻋﺴﻞ و ﺳﮑﺒﯿﻨﺞ و ﯾﺎ ﺑﯽ ﺳﮑﺒﯿﻨﺞ در ﭼﺸﻢ ﮐﺸﻨﺪ ﺟﻬـﺖ ﻣﻨـﻊ ﻧـﺰول آب و ﺗﻘﻮﯾﺖ روﺷﻨﺎﯾﯽ آن ﻧﺎﻓﻊ و ﭼﻮن ﻋﺼﺎره ﺑﺮگ ﺗﺎزه آن را ﺑـﺎ زﻫﺮه ﻗﻠﯿﻮاج در ﺷﯿﺸﻪ ﮐﺮده ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ در آﻓﺘﺎب ﺑﯿﺎوﯾﺰﻧـﺪ اﮐﺘﺤـﺎل ﺑﺪان ﻣﺎﻧﻊ ﻧﺰول آب و راﻓﻊ ﺿﻌﻒ ﺑﺎﺻﺮه و اﻧﺘﺸـﺎر اﺳـﺖ و ﻃـﻼي ﺑﯿﺦ آن ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ ﮔﺰﯾﺪن ﺳﮓ دﯾﻮاﻧﻪ ﻧﺎﻓﻊ و ﺻﻤﻎ آن در اﻓﻌﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺼﺎره آﻧﺴﺖ و ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎﺻﺮه و ﻧـﺰول آب در ﭼﺸـﻢ ﻧﺰد ﻓﺮود آﻣﺪن و ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺘﯿﺖ ﺣﺼﺎت ﻧﺎﻓﻊ . ﻣﺼﻠﺢ آن ﺻـﻨﺪل و ﺳـﮑﻨﺠﺒﯿﻦ و ﺑﻄـﯽ اﻟﻬﻀـﻢ و ، ﻣﻀﺮ ﻣﺤﺮورﯾﻦ ﻣﺮﺧﯽ ﻣﻌﺪهﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ :از ﺗﺨﻢ آن ﺗﺎ ﯾﮏ ﻣﺜﻘﺎل و دو ﻣﺜﻘﺎل ﻧﯿـﺰ و از ﺑـﯿﺦ آن در ﻣﻄﺒﻮﺧﺎت دو ﻣﺜﻘﺎل ﺗﺎ ﺳﻪ ﻣﺜﻘﺎل . ﺑﺪل آن :ﺗﺨﻢ ﮐﺮﻓﺲ اﺳﺖ
