ﺑﻪ ﻓﺘﺢ زا و ﺳﮑﻮن ﻋﯿﻦ و ﻓﺘﺢ ﻓـﺎ و را و اﻟـﻒ و ﻧـﻮن و آن را ﺑـﻪ ﺳﺮﯾﺎﻧﯽ ﮐﺮﮐﻢ و ﺟﺎوي ﺑﻪ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﯾﺎ و ﺑـﻪ ﻓﺎرﺳـﯽ ﻟﺮﮐﯿﻤـﺎس و ﺑـﻪ
ﻫﻨﺪي ﮐﯿﺴﺮ ﻧﺎﻣﻨﺪ . ﻣﺎﻫﯿﺖ آن :ﺗﺎرﻫﺎي ﮔﻠﯽ اﺳﺖ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻋﺼﻔﺮ و ﺑﺴـﯿﺎر ﺧﻮﺷـﺒﻮ و زرد ﺗﯿﺮه رﻧﮓ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺳﺮﺧﯽ و ﺑﯽ ﺧـﺎر و اول ﮔـ ﻞ آن از زﻣـﯿﻦ ﻣﯽ روﯾﺪ و ﺑﻌﺪ اﺗﻤﺎم آن ﺳﺎق و ﺑﺮگ آن و ﻃـﻮل ﺳـﺎق آن ﯾـﮏ و ﻧﯿﻢ ﺷﺒﺮ و ﺑﺮگ آن ﺷـﺒﯿﻪ ﺑـﻪ ﺑـﺮگ ﯾﺎﺳـﻤﯿﻦ و ﺑـﯿﺦ آن ﺷـﺒﯿﻪ ﺑـ ﻪ زراوﻧﺪ ﻣﺪﺣﺮج و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﺎز ﻧﺮﮔﺲ و در ﮔﻞ آن ﺗﺎرﻫـﺎ و در ﻫـﺮ ﮔﻠﯽ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺗﺎر زﻋﻔﺮان ﻣ ﯽﺑﺎﺷـﺪ و آن ﺗﺎرﻫـﺎي ﺑـﺰرگ رﻧﮕـﯿﻦ ﺧﻮﺷﺒﻮ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﺑﺎرﯾﮏ ﮐﻤﺮﻧﮓ ﮐﻢ ﺑﻮ اﺳﺖ زﻋﻔﺮان ﻧﯿﺴـﺖ و ﻣﻨﺒﺖ آن اﻣﺎﮐﻦ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ و از ﻣﺎزﻧﺪران در ده ﻣﺴﻤﯽ ﺑﻪ ﺑـﺎده ﮐﻮه ﮐﻪ ﻋﻮام ﺑﺎﮐﻮ ﻧﺎﻣﻨﺪ و اﺻﻄﻬﺒﺎﻧﺎت و ﮔـﯿﻼن و ﺷـﺎم و ﻣﺼـﺮ و ﻣﻐﺮب و ﮐﺸﻤﯿﺮ و ﻏﯿﺮﻫﺎ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﮐﺸﻤﯿﺮي ﭘﺲ اﺻـ ﻄﻬﺒﺎﻧﺎﺗﯽ ﭘﺲ ﻣﺎزﻧﺪراﻧﯽ و ﺑﺎدﮐﻮﻫﯽ ﭘﺲ از ﺟﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮ و ﺑﺎﻟﺠﻤﻠـ ﻪ ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﯿﺎر زرد ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺳﺮﺧﯽ ﺧﻮﺷﺒﻮي ﺗﺎزه آﻧﺴﺖ از ﻫﺮﺟﺎ ﮐـﻪ ﺑﺎﺷﺪ . ﻃﺒﯿﻌﺖ آن :در دوﯾﻢ ﮔﺮم و در اول ﺧﺸﮏ و ﺑﻌﻀﯽ در ﺳﯿﻢ ﮔﺮم و در دوﯾﻢ ﺧﺸﮏ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﻗﻮل اول اﺻﺢ اﺳﺖ . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص آن :ﻣﻔﺮح ﻗﻮي و ﻣﻘﻮي ﺣﻮاس و ﻣﻐﺮي و ﻣﻨﻀـﺞ و ﻣﺤﻠﻞ و ﻣﺼﻠﺢ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺧﻠﻂ ﺑﻠﻐﻤﯽ و ﻣﺎﻧﻊ و ﺣﺎﻓﻆ آن از ﺗﻐﯿﯿـﺮ و ﻓﺴﺎد و ﻣﺪر ﺑﻮل و ﺑﺎ ﻗﻮت ﻗﺎﺑﻀﻪ و ﻣﺤﺮك ﺑﺎه و ﻣﻘﻮي ﺟـﻮﻫﺮ روح ﺣﯿﻮاﻧﯽ و ﺟﮕـﺮ و اﺣﺸـﺎ و آﻻت ﺗـﻨﻔﺲ و ﻣـﻮرث ﻧﺸـﺎط و ﺿﺤﮏ و ﻣﻨﻘﯽ ﮔﺮده و ﻣﺜﺎﻧﻪ و ﺑﺸﺮه و رﺳـﺎﻧﻨﺪه ﻗـﻮت ادوﯾـﻪ ﺑـ ﻪ ﻗﻠﺐ و ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀﺎ و ﻣﻔﺘﺢ ﺳﺪه دﻣﺎغ و ﺟﮕـﺮ و ﺳـﭙﺮز و آﺷـﺎﻣﯿﺪن ﯾﮏ ﻣﺜﻘﺎل آن ﺟﻬﺖ ﻋﺴﺮ وﻻدت ﻣﺠﺮب و ﻫﺮ روز ده ﻗﯿـﺮاط آن ﺟﻬﺖ ازاﻟﻪ ﺳﭙﺮز و ﺑﺎ ﻣﯿﭙﺨﺘﺞ ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﺧﻤﺎر و ﺑـﺎ ﻋﺴـﻞ ﺟﻬـﺖ رﯾﺰاﻧﯿﺪن ﺣﺼﺎت و ﺑﺎ ادوﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻪ ﺟﻬـﺖ درد رﺣـﻢ و ﻣﻘﻌـﺪه و اﺳﺘﺸﻤﺎم آن ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺳﺎم و ﺷﻮﺻﻪ ﻧﺎﻓﻊ و ﻣﻨﻮم و اﮐﺘﺤﺎل آن ﺟﻬﺖ ﺟﻼي ﺑﺼﺮ و دﻣﻌﻪ و ﻏﺸﺎوه و زرﻗﺖ ﻋﺎرض از اﻣﺮاض و ﺳـﻼق و ﺟﺮب و ﻗﺮﺣﻪ ﭼﺸﻢ و ﻧﻄﻮل آن ﺟﻬﺖ ﺻﺪاع ﺷﺪﯾﺪ و ﺑﯽ ﺧـ ﻮاﺑﯽ و ﺿﻤﺎد آن ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻊ ﺳﯿﻼن رﻃﻮﺑﺎت و ﻧﻮازل ﺑـ ﻪ ﭼﺸـﻢ و ﺗﺴـﮑﯿﻦ ﺟﻤﺮه و ورم ﺣﺎر ﮔﻮش و درد ﺳﺮ ﺑﺎرد و رﻓﻊ ﺑـﯽ ﺧـﻮاﺑ ﯽ و ﻃـﻼي آن ﺑﺎ ﻓﺮﻓﯿﻮن ﺟﻬﺖ ﻧﻘﺮس و ﻣﻔﺎﺻﻞ و ذرور آن ﺟﻬﺖ ﻧﺰف اﻟﺪم و ﺣﻤﻮل آن ﺟﻬﺖ درد رﺣﻢ و ﻣﻘﻌﺪه . ﻣﻀـ ﺮ ﮔـﺮ ده و ﻣﻀـﻌﻒ اﺷـﺘﻬﺎ و ﻣﻐﺜـﯽ ) و ﺑـﻪ ﺟﻬـﺖ اﺿـﺮار ﺑـﻪ ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﻧﺼﺒﺎب ﺳﻮدا ﺑﻪ ﻣﻌﺪه و ﻣﻘﻮي ﻣﻌـﺪه اﺳـﺖ ١(ﺣﻤﻮﺿﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ آﻧﮑﻪ در آن ﻗﻮت راﯾﺤﻪ و ﻗﺎﺑﻀـﻪ اﺳـﺖ و ﻣﺼـﺪع و ﺑـﺎ ﻣﺼﻠﺢ ، ﺷﺮاب ﻣﺴﮑﺮ و ﻣﺪاوﻣﺖ آن ﻣﮑﺪر ﺣﻮاس و ﻣﻀﺮ اﻋﺼﺎب آن اﻧﯿﺴﻮن و ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ . ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ آن :ﺗﺎ دو درم و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺳﻪ درم آن ﮐﺸﻨﺪه اﺳـﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺮﯾﺢ ﻣﻔﺮط و اﺻﻠﯽ ﻧﺪارد زﯾﺮا ﮐﻪ اﯾـﻦ ﻣﻘـﺪار آن را اﯾـﻦ اﺛـﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺼﻠﺢ و داﻓﻊ ﺿﺮر آن اﺷﯿﺎي ﻗﺎﺑﻀﻪ روح اﺳﺖ و ﺑﺎﻟﺨﺎﺻﯿﺖ . ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺗﺎر آن در اﺣﻠﯿﻞ ﺑﺎﻋﺚ ادرار ﺑﻮل ﺑﻨﺪ ﺷﺪه و ﮔﻔﺘﻪ اﻧـﺪ ﭼﻮن دو درم آن را ﺑﺎ آب ﺳﺮﺷﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮدﮐﺎن ﻣﺪور ﺳـﺎﺧﺘﻪ در آن ﺳﻮراخ ﮐﺮده ﺑﺮ ﺷﮑﻢ ﺣﺎﻣﻠﻪ ﺗﻌﻠﯿﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﻋﺴﺮ وﻻدت و اﺧﺮاج ﻣﺸﯿﻤﻪ زﻧﺎن و ﻣﺎدﯾﺎن ﺑﺎﻟﺨﺎﺻﯿﺖ ﻣﺠﺮب . ﺑﺪل آن :ﺑﻪ وزن آن ﻗﺴﻂ و ﻣﺜﻞ آن داﻧﻪ اﺗـﺮج و رﺑـﻊ آن ﺳـﻨﺒﻞ و ﺳﺪس آن ﺳﻠﯿﺨﻪ اﺳﺖ و دﻫﻦ آن ﮐـﻪ ﭘﻨﺠـﺎه ﻣﺜﻘـﺎل آن را در ﺳـﻪ رﻃﻞ و ﻧﯿﻢ روﻏﻦ ﮐﻨﺠﺪ و ﯾﺎ روﻏﻦ زﯾﺘﻮن ﭘﻨﺞ روز ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ و ﻫـﺮ روز ﺑﺮ ﻫﻢ زﻧﻨﺪ ﭘﺲ ﺻﺎف ﮐﺮده ﻧﮕﺎﻫﺪارﻧـﺪ اﻓﻌـﺎل و ﺧـﻮاص آن ﻣﻠﯿﻦ ﻋﺼﺐ و ﺻـﻼﺑﺖ رﺣـﻢ و ﻣﻨـﻮم و ﻣﺤﻠـﻞ و ﺗـﺪﻫﯿﻦ ﺑﯿﻨـﯽ و ﺳﻌﻮط آن ﺟﻬﺖ ذات اﻟﺠﻨﺐ و ﻃﻼي آن ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻘﯿﻪ ﻗﺮوح رﺣـﻢ و ﻗﺮوح ﺧﺒﯿﺜﻪ ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀـﺎ و ﺣﻤـﻮل آن ﺑـﺎ ﻣـﻮم و ﻣﻐـﺰ اﺳـﺘﺨﻮان ﺟﻬﺖ ﻗﺮﺣﻪ رﺣﻢ ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﺮگ ﮔﯿﺎه آن ﺟﻬﺖ اﻟﺘﯿﺎم ﺟﺮاﺣﺖ ﺗـﺎزه و ﻣﻨﻊ رﯾﺨﺘﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ اﻋﻀﺎ ﻣﻔﯿـﺪ و ﺛﻔـﻞ روﻏـﻦ آن را ﺑـﻪ ﯾﻮﻧـﺎﻧﯽ ﻗﺮﻗﻮﻣﻌﻤﺎ ﻧﺎﻣﻨﺪ و ﻗﺮﻗﻮﻣﻌﻤﺎ ﻧﯿﺰ در ﺣـﺮف اﻟﻘـﺎف ﺧﻮاﻫـﺪ آﻣـﺪ و ﺟﻮارش زﻋﻔﺮان و دواءاﻟﮑﺮﮐﻢ و دﻫﻦ آن و ﻗﺮص و ﻣـﺮﻫﻢ آن در ﻗﺮاﺑﺎدﯾﻦ ﻣﺬﮐﻮر ﺷﺪ
