ﺑﻪ ﺿﻢ ﺷﯿﻦ و ﺳﮑﻮن واو و ﮐﺴﺮ ﻧﻮن و ﺳﮑﻮن ﯾﺎي ﻣﺜﻨﺎة ﺗﺤﺘﺎﻧﯿﻪ و زاي ﻣﻌﺠﻤﻪ ﻟﻐﺖ ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ و ﺷﻮﻧﻮز و ﺳﯿﺎه داﻧﻪ ﻧﯿﺰ و ﺑﻪ ﻋﺮﺑـﯽ ﺣﺒﮥ اﻟﺴﻮدا و ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺳـﻨﻮ و دﯾﺴـﻘﻮرﯾﺪوس ﺷـﻨﻮن ﮔﻔﺘـﻪ و ﺑـ ﻪ ﻫﻨﺪي ﮐﻠﻮﻧﺠﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﺑ ﻪ ﻓﺘﺢ ﮐﺎف و ﺿﻢ ﻻم و ﺳﮑﻮن واو و ﺧﻔـﺎي
ﻧﻮن و ﮐﺴﺮ ﺟﯿﻢ و ﯾﺎي آﺧﺮ ﺣﺮوف ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ آن ﺗﺎزه ﻓﺮﺑ ﻪ داﻧﻪ ﺗﻨـﺪ ﺑﻮي آﻧﺴﺖ . ﻣﺎﻫﯿﺖ آن :ﺗﺨﻢ ﻧﺒﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﺷﺒﯿﻪ ﺑـ ﻪ رازﯾﺎﻧـﻪ و از آن درازﺗـﺮ و ﺑﺎرﯾﮏ ﺗﺮ و ﮔﻞ آن زرد ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺳﻔﯿﺪي و ﺑـﻨﻔﺶ ﻧﯿـﺰ ﻣـﯽ ﺷـﻮد و ﺑﺮگ آن ﺷﺒﯿﻪ ﺑ ﻪ ﺑﺮگ زﺑﺎن در ﻗﻔﺎ و ﺗﺨﻢ آن در ﻏﻼﻓـﯽ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ﻏﻼف ﺑﺰراﻟﺒﻨﺞ و ﺗﺨﻢ آن ﻗﺮﯾﺐ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﯿﺴﻮن و ﺳﯿﺎه ﺗﻨﺪ ﺑـﻮ و ﻣﻐﺰ آن ﺳﻔﯿﺪ و ﻗﻮت آن ﺗﺎ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ . ﻃﺒﯿﻌﺖ آن :در ﺳﯿﻢ ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص آن :ﻣﺴﺨﻦ و ﻣﺠﻔﻒ رﻃﻮﺑﺎت و ﻣﻨﻀـﺞ و ﻣﻘﻄـﻊ اﺧﻼط و ﺟﺎﻟﯽ و ﻣﺪر ﺷﯿﺮ و ﺑﻮل و ﺣﯿﺾ و ﻣﺴﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ زﻧـﺪه و ﻣﺮده و ﻣﺸﯿﻤﻪ و ﺗﺮﯾﺎق ﺳﻤﻮم ﺑﺎرده ﺷﺮﺑﺎً و ﺑﺨﻮراً و ﺣﻤﻮﻻً ﺑﺎ دﻫـﻦ ﺳﻮﺳﻦ* .اﻋﻀﺎءاﻟﺼﺪر و اﻟﻐﺬاء و اﻟﻨﻔﺺ و ﻏﯿﺮﻫـﺎ *ﺟﻬـﺖ ﺳـﺮﻓﻪ ﺑﺎرده و درد ﺳﯿﻨﻪ و و اﻧﺘﺼﺎب ﻧﻔﺲ و ﻗﯽ اﻟﻤﺪه و ﻏﺜﯿﺎن و اﺳﺘﺴﻘﺎ و ﯾﺮﻗـﺎن و ﺳـﭙﺮز و ﻗـﻮﻟﻨﺞ رﯾﺤـﯽ ﺷـﺮﺑﺎً و ﺿـﻤﺎداً ﻧـﺎﻓﻊ و ﻣـﺪاوﻣﺖ ﺧﻮردن آن ﻫﺮ ﺻﺒﺎح ﻣﺪر ﺑﻮل و ﺣﯿﺾ و ﺷﯿﺮ و ﺑـﺎ روﻏـﻦ ﺟﻬـﺖ ﺳﺮخ ﮐﺮدن رﺧﺴﺎره و ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺑﺸﺮه و ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻪ ﺟﻬﺖ اﺧﺮاج اﻗﺴﺎم ﮐﺮم ﻣﻌﺪه ﺷﺮﺑﺎً و ﺿﻤﺎداً و ﯾﮏ ﻣﺜﻘﺎل ﺗﺎ دو درم آن ﺗﺎ ﺳـﻪ درم ﺑـ ﺎ آب ﻧﯿﻢ ﮔﺮم ﺟﻬﺖ ﺳﮓ دﯾﻮاﻧﻪ ﮔﺰﯾـﺪه و رﺗـﯿﻼ و ﺑـﺎ ﺳـﮑﻨﺠﺒﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺗ ﺐ رﺑﻊ ﺑﻠﻐﻤﯽ ﮐﻬﻨﻪ و ﺑﺎ آب و ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ ﻧﻔﺲ اﻻﻧﺘﺼـﺎب و ﺗﻔﺘﯿﺖ ﺳﻨﮓ ﮔﺮده و ﻣﺜﺎﻧﻪ و ﺗﺒﻬﺎي ﻣﺰﻣﻨﻪ و ﺑـﺎ ﻧﻄـﺮون ﺟﻬـﺖ ﻋﺴﺮاﻟﺒﻮل و ﺳﻮﺧﺘﻪ آن ﺟﻬﺖ ﺑﻮاﺳﯿﺮ ﺧﺼﻮﺻـﺎً ﮐـﻪ ﺑـﺎ رب ﻣـﻮرد ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ ﺑﯿﻌﺪﯾﻞ و ﺑﻮﯾﯿﺪن ﺧﺎم آن و ﯾﺎ در ﺳﺮﮐﻪ ﺧﯿﺴﺎﻧﯿﺪه آن ﯾـﮏ ﺷﺐ در ﺻﺮه ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺳﻌﻮط در ﺳﺮﮐﻪ ﺧﯿﺴﺎﻧﯿﺪه آن ﯾﮏ ﺷﺐ و ﺻﺒﺢ ﺳﺎﯾﯿﺪه ﺟﻬﺖ درد ﺳﺮ ﺑﺎرد ﻣﺰﻣﻦ و ﺗﻔﺘﯿﺢ ﺳﺪه ﺧﯿﺸـﻮم و زﮐﺎم و ﻧﺰﻟﻪ و ﻟﻘﻮه ﺑﻐﺎﯾﺖ ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﯿﻌﺪﯾﻞ و ﭼﻮن ﻫﻔﺖ ﻋﺪد داﻧﻪ آن را در ﺷﯿﺮ زﻧﺎن ﺑﺨﯿﺴﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ﺑﺴﺎﯾﻨﺪ و در ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﯾﺮﻗﺎن داﺷﺘﻪ و ﭼﺸﻤﻬﺎي او زرد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻮر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﻐﺎﯾـﺖ ﻧﺎﻓﻊ و زاﯾﻞ ﺳﺎزد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻗﻮت ﺗﻔﺘﯿﺤﯽ ﮐﻪ دارد و ﺳﻌﻮط ﻣﺴﺤﻮق آن ﺑﺎ دﻫﻦ اﯾﺮﺳﺎ ﺟﻬﺖ اﺑﺘﺪاي ﻧﺰول آب در ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﻪ دﺳـﺘﻮر ﺑﺎ اﮐﺘﺤﺎل اﺳﺘﻌﻤﺎل آن ﺟﻬﺖ ﻧﺰول در اﺑﺘﺪا و ﮐﻤﺎد ﮔـﺮم ﮐـﺮده آن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻬﺖ زﮐﺎم و ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ رﯾﺎح ﺳﺮﯾﻊ اﻻﺛﺮ و ﻣﻀﻤﻀﻪ ﻣﻄﺒﻮخ آن ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﭼﻮب ﺻﻨﻮﺑﺮ ﺟﻬـﺖ درد دﻧﺪان ﺑﺎرد و ﺿﻤﺎد آن در ﭘﯿﺶ ﺳـﺮ ﺟﻬـﺖ ﻣﻨـﻊ و ﺳـﺪ ﺗﻨـﺎﻟﯽ ﻧﺰﻻت ﻣﺰﻣﻨﻪ و رﻓﻊ درد ﺳﺮ ﺑﺎرد و ﺗﻔﺘﯿﺢ ﺳﺪه ﺧﯿﺎﺷﯿﻢ و ﺑﺎ ﺳـﺮﮐﻪ ﺧﻤﺮ و ﯾﺎ اﻧﮕﻮري ﺟﻬﺖ ﺛﺂﻟﯿﻞ و رﻓـﻊ ﺧـﺎل و ﺗﻘﺸـﺮ ﺟﻠـﺪ و درد ﻣﻔﺎﺻﻞ و ﺑﻬﻖ و ﺑﺮص و ﺳﻌﻔﻪ و ﻗﻮﺑﺎ و ﺑﺎ ﺑﻮل اﻃﻔﺎل ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿـﻞ اورام ﺻﻠﺒﻪ و ﺛﻮاﻟﯿﻞ و ﺧﺎل ﻣﺠـﺮب و ﺑـﺎ آب ﺣﻨ ﻈـ ﻞ ﺗـﺮ ﮐـﻪ ﺑـﺮ اﻃﺮاف ﻧﺎف ﻃﻼ ﮐﻨﻨﺪ ﺟﻬﺖ اﺧﺮاج ﺣﺐ اﻟﻘﺮع ﻗﻮي اﻻﺛﺮ و ﺑـﺎ آب ﺷﯿﺢ ﺟﻬﺖ اﺧﺮاج ﺣﯿﺎت ﺑﻪ ﻗﻮت ﺗﻤﺎم و ﺳﺎﯾﯿﺪه آن ﺑﺎ ﺧﻮن اﻓﻌﯽ و ﯾﺎ ﺧﻮن ﺧﻔﺎش و ﯾﺎ ﺧﻮن ﺧﻄﺎف ﺟﻬﺖ وﺿـﺢ ﺑﻐﺎﯾـﺖ ﻣـﺆﺛﺮ و ﺑـﺎ
ﻣﺨﺰن اﻻدوﯾﻪ 504 ﻋﺴﻞ و روﻏﻦ ﺟﻬﺖ درد رﺣﻢ و وﺟﻊ آن در ﺣﯿﻦ ﻧﻔﺎس و ﺑﺎ روﻏﻦ ﮔﻞ ﺳﺮخ ﺟﻬﺖ اﻧﻮاع ﺟﺮب و ﺿﻤﺎد ﺳﻮﺧﺘﻪ آن ﺑﺎ ﻣﻮم ﮔﺪاﺧﺘـﻪ و روﻏﻦ ﺳﻮﺳﻦ و ﯾﺎ ﺣﻨﺎ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻫﺮ دو ﺑﺮ ﺳﺮ ﺻـﺎﺣﺐ ﻗـﺮع ﮐـﻪ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﮐﻞ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﻣﻔﯿﺪ و ﻣﺎﻧﻊ رﯾﺨﺘﻦ ﻣﻮي آن و روﯾﺎﻧﻨﺪه آﻧﺴـﺖ ﺑﻪ ﺷﺮط ﻣﺪاوﻣﺖ و ﺿـﻤﺎد اﻧـﺪك ﺑﺮﯾـﺎن ﮐﻮﺑﯿـﺪه آن ﺑـﺎ ﮔـﻼب ﺟﻬﺖ زﺧﻢ ﻫﺎي ﺳﻮداوي ﺳﺎق ﭘﺎ ﻣﺠﺮب و ﺑـﺎ ﺑـﻮل ﺻـﺒﯿﺎن ﺟﻬـﺖ ﻗﺮوح ﺷﻬﺪﯾﻪ ﺳﺮ و ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺮوح ﺑﺎرده رﻃﺒﻪ و ﻗﻄﻮر ﺑﻮ داده ﮐﻮﺑﯿـﺪه ﺟﻮش داده آن ﺑﺎ روﻏﻦ زﯾﺘﻮن و ﺻﺎف ﮐﺮده ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﻗﻄﺮه در ﺑﯿﻨﯽ ﺟﻬﺖ رﻓﻊ زﮐﺎم ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻄﺴـﻪ ﺑﺴـﯿﺎر ﺑﺎﺷـﺪ ﻣﺠـﺮب و ﺑـﺎ روﻏﻦ ﺣﺒﮥ اﻟﺨﻀﺮا در ﮔﻮش ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺘﯿﺢ ﺳﺪه و رﻓـﻊ رﯾـﺎح و درد آن ﻧﺎﻓﻊ و دﺧﺎن آن ﮔﺮﯾﺰاﻧﻨﺪه ﻫﻮام و اﮐﺜﺎر ﺷﺮﺑﺖ ﺷـﻮﻧﯿﺰ ﻣـﻮرث . ﻣﺼﻠﺢ آن در ﺳﺮﮐﻪ ﺧﯿﺴﺎﻧﯿﺪن آن ، ﺧﻨﺎق ﻣﺤﺮورﯾﻦ و ﺳﺪر . ﻣﺼﻠﺢ آن ﮐﺜﯿﺮا ، ﻣﻀﺮ ﮔﺮده ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ آن :ﺗﺎ دو درم در ﻣﺒﺮودﯾﻦ و در ﻣﺤﺮورﯾﻦ ﺗـﺎ ﻧـﯿﻢ درم و ﺑﺪل آن اﻧﯿﺴﻮن و ﻧﺼﻒ وزن آن ﺗﺨﻢ ﺷـﺒﺖ و روﻏـﻦ آن ﺑـﺎ روﻏﻦ زﯾﺘﻮن و ﮐﻨﺪر ﺟﻬﺖ اﻋﺎده ﺑﺎه ﻣﺄﯾﻮﺳﯿﻦ ﺷﺮﺑﺎً و ﻃﻼء ﻣﺠﺮب داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ و روﻏﻦ آن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺮع ﻣﻌﮑﻮس ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻃـﻼء ﺑـﺮ اﻋﻀﺎي ﺗﻨﺎﺳﻞ و ﮐﻤﺮ ﺟﻬﺖ آوردن ﻧﻌﻮظ ﺑﯿﻌﺪﯾﻞ و راﻓـﻊ دردﻫـﺎي ﺑﺎرده و ﺳﺴﺘﯽ اﻋﺼﺎب و ﺳﺪه آن و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺑﺎ اﺷـﯿﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻪ ﺟﻬﺖ اﻣﻮر ﻣﺬﮐﻮره ﺳﺮﯾﻊ اﻻﺛﺮ و ﻗﺮﺷﯽ ﮔﻔﺘـﻪ ﻧﺒـﺎت آن را ﭼﻮن در ﻏﺪﯾﺮ اﻧﺪازﻧﺪ ﻣﺎﻫﯿﺎن آن ﺑﺎﻻي آب آﯾﻨﺪ و ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻧـﻮﻋﯽ از ﺗﺪﺑﯿﺮ آن ﻗ ﯽ ﮐﺮدن و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺷﯿﺮ و ﺳﺎﯾﺮ ، آن ﺧﻨﺎق و ﻏﺜﯿﺎن آورد ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﮐﻨﺪش ﺧﻮرده اﺳﺖ .
