ﺑﻪ ﻓﺘﺢ ﺳﯿﻦ و ﺳﮑﻮن ﻣﯿﻢ و ﮐﺴﺮ ﺳﯿﻦ ﻣﻬﻤﻠﻪ و ﻣـﯿﻢ و ﻣﺸـﻬﻮر ﺑـﻪ ﮐﺴﺮ ﻫﺮ دو ﺳﯿﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻟﻐﺖ ﺣﺒﺸﻪ ﺟﻠﺠﻼن و ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﮐﻨﺠـﺪ و ﺑﻪ ﻫﻨﺪي ﺗﻞ ﺑﻪ ﮐﺴﺮ ﺗﺎ ي ﻣﺜﻨﺎة ﻓﻮﻗﺎﻧﯿﻪ ﻧﺎﻣﻨﺪ .
ﻣﺎﻫﯿﺖ آن :ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ آن ﺳﻔﯿﺪ ﺗﺎزه ﭼﺮب ﺑﺎﻟﯿﺪه آن اﺳﺖ ﻗﻮت آن ﺗﺎ دو ﺳﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و در اﮐﺜﺮ ﺑﻼد ﺧﺒﺎزان ﻣﻘﺸﺮ آن را ﺑﺮ روي ﻧﺎن ﻣﯽ ﭘﺎﺷﻨﺪ و ﺣﻠﻮاﯾﯿـﺎن از آن ﺣﻠـﻮا ﻣـﯽ ﺳـﺎزﻧﺪ و روﻏﻦ آن ﮐﻪ دﻫﻦ اﻟﺤﻞ ﺑﻪ ﺣﺎ ي ﻣﻬﻤﻠﻪ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮل و ﻣﻌـﺮوف و در اﮐﺜﺮ ادﻫﺎن و ﻣﺮاﻫﻢ داﺧﻞ اﺳﺖ و در ﺑﻌﻀﯽ ﺣﻼوي ﻧﯿﺰ داﺧـﻞ ﻣ ﯽﮐﻨﻨﺪ زود ﻣﺘﻐﯿﺮ و ﻣﺘﮑﺮج و ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻟﺰوﺟﺖ و ﻏﻠﻈﺘﯽ ﮐﻪ دارد و ﺑﺰر روﻏﻦ ﻧﺎﮔﺮﻓﺘﻪ آن ﺧﺼﻮص ﮐﻪ ﻣﻘﺸﺮ ﻧﮑـﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ دﯾﺮﺗﺮ و ﻣﻘﺸﺮ آن زودﺗﺮ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد . ﻃﺒﯿﻌﺖ آن :در آﺧﺮ اول ﮔﺮم و ﺗﺮ و ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﻟﺰﺟﻪ و در دوﯾﻢ ﮔﺮم و ﺗﺮ ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ. اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص آن :ﻣﻐﺮي و ﻣﻔﺘﺢ و ﺻﺎﻟﺢ اﻟﮑﯿﻤﻮس ﻗﻠﯿﻞ اﻟﻐـﺬا و ﻣﺴﻤﻦ ﺑﺪن و ﻣﻠﯿﻦ ﺻﻮت و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺣﻠﻖ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﻏﺮوﯾﺘـﯽ ﮐـﻪ دارد و ﻣﺼﻠﺢ اﺧﻼط ﺳﻮﺧﺘﻪ و ﻣﻮاد ﺳﻮداوﯾﻪ و ﻣﻠﯿﻦ اﻣﻌﺎ و ﻣﻘﻌﺪه و ﻣﺤﻠﻞ اورام ﺣﺎره و آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺑﺎ ﺷﺮاب ﺟﻬﺖ ﮔﺰﯾﺪن ﻋﻘـﺮب و اﻓﻌﯽ و ﺑﺎ ﻫﻢ وزن آن ﺷﮑﺮ و ﺧﺸﺨﺎش و ﻧﺼـﻒ آن ﻣﻐـﺰ ﺑـﺎدام ﻣﻘﺸﺮ و ﻋﺸﺮ آن ﺑﯿﺦ اﺑﯿﺾ ﮐﻪ ﻫﺮ روز از ﻣﺠﻤﻮع آن ﯾـﮏ اوﻗﯿـﻪ ﺗﻨﺎول ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﻓﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮدن ﺑﺪن و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎه ﻣﺠـﺮب و ﻣﻮﻟـﺪ ﭘﯿﻪ ﮔﺮده و ﺷﯿﺮه ﮐﻮﺑﯿﺪه آن ﺑﺎ ﻧﺒﺎت ﺟﻬـﺖ رﻓـﻊ ﺳـﻮزش ﻣﻌـﺪه و ﻣﺮي و ﺗﺮش ﺷﺪن رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻌﺪه ﺳﻮداوي و ﺣﺮﻗـﺖ و ﻟـﺬع ادوﯾـﻪ ﻣﺸﺮوﺑﻪ و ﺧﻠﻂ ﺣﺎد و ﺷﺮب ﺷﺮاب و ﺟﻬﺖ ﺗﻠﯿﯿﻦ ﻣﻌﺪه و اﻣﻌـﺎ و دﻓﻊ ﺳﻨﮓ ﮔﺮده ﺑﻪ ﺷﺮط ﻣﺪاوﻣﺖ ﺑﺮ آن ﻣﺪﺗﯽ ﻧﺎﻓﻊ و ﺧـﻮردن دو درم آن ﺑﺎ ﯾﮏ درم ﮔﺮدﮐـﺎن ﺳـﻮﺧﺘﻪ ﺟﻬـﺖ ﻗﻄـﻊ ﺧـﻮن ﺑﻮاﺳـﯿﺮ ﻣﺠﺮب و آﺷﺎﻣﯿﺪن آب ﻃﺒﯿﺦ آن ﺑﺎ ﻧﺨﻮد ﻣﺪرﺣﯿﺾ و ﻣﺴﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ و ﭼﻮن دو اوﻗﯿﻪ آب ﻃﺒﯿﺦ آن را ﺑﺎ ﺷﺮاب و ﻧﻘﯿﻊ ﻣﻮﯾﺰ ﯾﮏ اوﻗﯿـﻪ و ﻧﯿﻢ روﻏﻦ ﮐﻨﺠﺪ و ﻧﯿﻢ اوﻗﯿﻪ اﻧﯿﺴـﻮن ﻧﺎﺷـﺘﺎ ﺑﻨﻮﺷـﻨﺪ ﺟﻬـﺖ رﻓـﻊ ﺧﺎرش دﻣﻮي و ﺑﻠﻐﻤﯽ و درﺷﺘﯽ ﺟﻠﺪ و ﺷﻘﺎق ﻣﺠﺮب داﻧﺴـﺘﻪ اﻧـﺪ و ﺑﺎ ﻓﺎﻧﯿﺬ اﻧﻔﻊ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺑﺎ ﻧﻘﯿﻊ ﺻـﺒﺮ و زﺑﯿـﺐ و ﻟﻌـﻮق آن ﺟﻬـﺖ ﺳﺮﻓﻪ و اﻣﺮاض ﺳﯿﻨﻪ و ﻗﺮوح ﺷﺶ ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﺎ ﺑﺰر ﮐﺘﺎن ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎه و ازدﯾﺎد ﻣﻨﯽ و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺳﺎﯾﯿﺪه آن ﺑﺎ ﺷﺮاب ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﻗﻮﻟﻨﺞ و ﻗﻮﻟﻮن و ﮔﺰﯾﺪن ﻣﺎر ﺷﺎﺧﺪار . اﻟﻤﻀﺎر :ﺑﻄﯽ اﻟﻬﻀﻢ و ﻣﺼﻠﺢ آن ﺑﺮﯾﺎن ﻧﻤﻮدن و ﺑﺎ ﻋﺴﻞ و ﯾـ ﺎ ﻣـﺮي ﺧﻮردن ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺤﺪا ر آن اﺳﺖ و ﺑﻪ دﺳـﺘﻮر ﺑـﺎ ﻗﺸـﺮ آن و ﻣﻮرث ﺑﺪﺑﻮﯾﯽ دﻫﺎن ﺧﺼـﻮص ﮐـﻪ از آن در ﺑـﯿﻦ دﻧـﺪاﻧﻬﺎ ﺑﻤﺎﻧـﺪ و ﻣﺼﺪع و ﻣﺼﻠﺢ آن ﻋﺴﻞ . ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ آن :ﭘﻨﺞ درم. ﺑﺪل آن :ﺗﺨﻢ ﮐﺘﺎن و ﺿﻤﺎد آن ﻣﺤﻠـﻞ اورام و ﻣﻠـﯿﻦ ﺟﻠـﺪ ﺑـﺪن و راﻓﻊ آﺛﺎر ﺳﯿﺎﻫﯽ و وﺷﻢ اﺧﻀﺮ و ﺳﻄﺒﺮي ﻋﺼﺐ و ﻗﻮﻟﻨﺞ و ﮔﺰﯾﺪن ﻣﺎر ﺷﺎﺧﺪار و ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ آﺗﺶ و ﺑﻌﺪ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﻪ زودي ﻣﺎﻧﻊ آﺑﻠـﻪ و ﺗﺴﮑﯿﻦ وﺟﻊ و اﻟﻢ آن و ﻧﻄﻮل آب ﺑﺮگ آن ﺑﺎﻋﺚ درازي ﻣﻮي و ﺳﯿﺎﻫﯽ آن و راﻓﻊ ﺟـﻮش ﺳـﻮداوي و ﺳـﺮ و ﺿـﻤﺎد ﻣﻄﺒـﻮخ آن ﺑـﺎ ﺷﺮاب ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ورم ﭼﺸﻢ و ﺿﺮﺑﺎن آن ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﯿﺦ آن را ﭼـﻮن در آب ﺑﺠﻮﺷــﺎﻧﻨﺪ و ﺳــﺮ و ﻣــﻮ را ﺑــﺎ آن ﺑﺸــﻮﯾﻨﺪ ﺑﺎﻋــﺚ درازي و ﺳﯿﺎﻫﯽ ﻣﻮي و راﻓﻊ ﻧﻤﻮﺳﺖ و اﺑﺮﯾﻪ آن اﺳﺖ و روﻏﻦ آن را اﮔﺮ از ﮐﻨﺠﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﻘﺸﺮ ﺑﺮﯾﺎن ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ آن را دﻫﻦ اﻟﺤﻞّ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺘﺢ ﺣـﺎي ﻣﻬﻤﻠﻪ و ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻻم و ﻟﺰوﺟﺖ اﯾـﻦ زﯾـﺎده اﺳـﺖ و اﮔـﺮ از ﻣﻘﺸـﺮ ﺑﺮﯾﺎن اﺧﺬ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﻟﺰوﺟﺖ آن ﮐﻤﺘﺮ و ﭼﻮن آن را ﻧﺮم ﺑﮑﻮﺑﻨﺪ و ﺑـﺎ آب ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮب ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﮔـﺮم ﺷـﻮد و روﻏـﻦ آن ﺟـﺪا ﮔـﺮدد ﺑﺮدارﻧﺪ رﻃﻮﺑﺖ آن ﻏﺎﻟﺐ و آﻧﭽﻪ ﺳﺎﯾﯿﺪه در آب ﺟـﻮش دﻫﻨـﺪ ﺗـﺎ روﻏﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد آن را ﻃﺒـﯿﺦ ﻧﺎﻣﻨـﺪ و ﺳـﺎ ﯾﯿﺪه و ﮐﻮﺑﯿـﺪه آن را ﺑﺪون اﺳﺘﺨﺮاج روﻏﻦ رﻫﺸﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ارده ﮔﻮﯾﻨـﺪ و در ﺣﺮف اﻟﺮاء ﻣﺬﮐ ﻮر ﺷﺪ. ﻃﺒﯿﻌﺖ روﻏﻦ آن :در دوﯾﻢ ﮔﺮم و ﺗﺮ و ﺗﺎ ﻫﻔـﺖ ﺳـﺎل ﻗـﻮت آن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص روﻏﻦ آن :آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺑﺎ ادوﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻪ ﻣﻔـﺘﺢ و ﻣﻠﯿﻦ و ﻣﺮﻃﺐ و ﻣﺴﻤﻦ و راﻓﻊ اﺣﺘﺮاﻗﺎت ﺣـﺎدث از ﺧﻠـﻂ ﺣـﺎد و ﺿﯿﻖ اﻟﻨﻔﺲ و ﺳﻌﺎل ﯾﺎﺑﺲ و ﻗﺮﺣﻪ رﯾـﻪ و ﺗﺸـﻨﺞ ﯾـﺎﺑﺲ ﻗـﻮي ﺗـﺮ از ﮐﻨﺠﺪ و در ﺣﺮﻗﮥ اﻟﺒﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻨﺠﺪ و در ﻣﺰوره ﻫﺎي ﻣﺮﺿـﯽ ﺑﻌـﺪ از دﻫﻦ ﻟﻮز و ﻓﺴﺘﻖ ﻧﺎﻓ ﻊﺗﺮﯾﻦ ادﻫﺎن و ﻗﻄﻮر ﺟﻮﺷﺎﻧﯿﺪه آن ﺑـﺎ ﻓﻠﻔـﻞ ﺳﻔﯿﺪ و ﻣﺼﻄﮑﯽ ﺟﻬﺖ ﮔﺸﻮدن ﺳﺪه ﮔﻮش و ﻃـﻼي آن ﺑـﺎ ﺳـﻔﯿﺪه ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﻼﺑﺎت و اورام ﭼﺸﻢ و ﻏﯿﺮ آن و ﺑﺎ روﻏﻦ زﯾﺘﻮن و زرده ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ورم ﭼﺸﻢ و ﺑﺎ ﺑﺰرﻗﻄﻮﻧﺎ ﺟﻬﺖ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺧﺎرش ﺑﺪن و ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ آﺗﺶ و ﺟﺮاﺣﺘـﯽ ﮐـﻪ از ﻧـﻮره ﺑﻪ ﻫﻢ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻟﯿﺪن ﻗﯿﺮوﻃﯽ آن ﺑﺮ ﺻﻮرت ﺟﻬﺖ ﻧﯿﮑـﻮﯾﯽ و ﺻﻔﺎ و ﺑﺮاﻗﯽ و ﻧﺮﻣﯽ آن ﻣﻔﯿﺪ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر از ﮐﻨﺠﺪ و ﺟﻠـﻮس در آن ﺟﻬﺖ اﮐﺜﺮ اﻣـﺮاض ﯾﺒﺴـﯽ ﻣﺎﻧﻨـ ﺪ ﺗﺸـﻨﺞ و ﻏﯿـﺮ آن و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺗﺪﻫﯿﻦ ﺑﺪان ﻣﮑﺮر و اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﭘﺎرﭼﻪ ﺗﺮ ﮐﺮده ﺑﺪان ﺑـﺮ ﻋﻀـﻮ و ﯾـﺎ اﻋﻀﺎ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺗﺪﻫﯿﻦ آن ﺟﻬﺖ زﺧﻢ ﺟﺪري و ﺳـﻮﺧﺘﮕﯽ آﺗـﺶ ﻧﺎﻓﻊ . ﻣﻀﺮ ﺳﻮداوي ﻣﺰاج و ﺑﻄﯽ اﻟﻬﻀﻢ و ﻣﺮﺧـﯽ ﻣﻌـﺪه و ﻣﻔﺴـﺪ دﻣـﺎغ ﻣﺼـﻠﺢ آن ﺟﻮﺷـﺎﻧﯿﺪن آن ﺑـﺎ ، ﺿﻌﯿﻒ و ﻗﺮﯾﺐ اﻻﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺮا ﭘﯿﺎز و ﯾﺎ ﺑﺎ اﻧﺪك ﺧﻤﯿﺮ و آﺷـﺎﻣﯿﺪن آن ﺑـﺎ آب ﻟﯿﻤـﻮ و آﺑﮑﺎﻣـﻪ و اﻣﺜﺎل آن و ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از آن. ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ آن :ﺗﺎ دو درم ﺑﺪل آن :روﻏﻦ ﺑﺎدام ﺷـﯿﺮﯾﻦ اﺳـﺖ و ﺟـﻮارش ﺳﻤﺴـﻢ و ﺣﻠـﻮا و ﺳﻔﻮف آن در ﻗﺮاﺑﺎدﯾﻦ ﻣﺬﮐﻮر ﺷﺪ و ﻋﺼﺎره ﻧﺒﺎت آن ﺟﻬـﺖ ازاﻟـﻪ اﺑﺮﯾﻪ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ
