ﺑﻪ ﺿﻢ ﮐﺎف و ﺳﮑﻮن ﻧﻮن و ﺿﻢ دال و را ي ﻣﻬﻤﻠﺘﯿﻦ ﻟﻐﺖ ﻋﺮﺑﯽ اﺳﺖ و ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻗﯿﺒﻮﻃﯿﺴﺮون و ﺑﻪ ﺳﺮﯾﺎﻧﯽ ﻟﯿﺎﻧﻮ و ﺑﻪ روﻣﯽ ﺳﯿﻔﺮوس ﻧﺎﻣﻨﺪ . ﻣﺎﻫﯿﺖ آن :ﻋﻠﮏ و ﺻﻤﻎ ﺷﺠﺮي اﺳﺖ ﺧﺎردار ﺑﻪ ﻗﺪر دو ذرع و ﺑﺮگ و ﺗﺨﻢ آن ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﺑﺮگ و ﺗﺨﻢ ﻣﻮرد و ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﻠﺨﯽ و ﻣﻨﺒﺖ آن ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻬﺎ و ﺑﻼد ﺷﺠﺮ و ﻋﻤﺎن و ﯾﻤﻦ و در ﺳﺮﻃﺎن ﺻﻤﻎ آن را اﺧﺬ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و از آن آﻧﭽﻪ ﻣﺴﺘﺪﯾﺮاﻟﺸﮑﻞ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺳﺮﺧﯽ اﺳﺖ ﮐﻨﺪر ذﮐﺮ و آﻧﭽﻪ ﺳﻔﯿﺪ ﺳﺴﺖ اﺳﺖ اﻧﺜﯽ و ﺗﺎزه آن را ﮐﻪ در اﻧﺒﺎﻧﻬﺎ ﺣﺮﮐﺖ داده ﻣﺪور ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪﺣﺮج و ﭘﻮﺳﺘﻬﺎي رﻗﯿﻖ و ﺑﺎ ﺻﻔﺎﯾﺤﯽ آن را ﮐﻪ از ﺳﺎﯾﯿﺪن ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺸﺎر ﮐﻨﺪر و آﻧﭽﻪ از ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺎﯾﺤﯽ آرد ﺑﺎﺷﺪ دﻗﺎق ﮐﻨﺪر ﻧﺎﻣﻨﺪ و ﻗﻮت آن ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ آن ﺗﺎزه ﻧﺮم ﺧﺎﻟﺺ ذﮐﺮ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮ آن ﺳﻔﯿﺪ و زود ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﭼﻮن ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد داﺧﻞ آن ﭼﺴﺒﻨﺪه و زرد و ﻃﻼﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻼﻣﺖ ﺧﺎﻟﺺ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ زود ﺑﺎ آﺗﺶ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﺧﻼف ﻣﻐﺸﻮش آن زﯾﺮا ﮐﻪ آن را ﻣﻐﺸﻮش ﺑﻪ ﺻﻤﻎ ﻋﺮﺑﯽ و ﺻﻤﻎ ﺻﻨﻮﺑﺮ ﻣ ﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺻﻤﻎ ﻋﺮﺑﯽ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد و ﺻﻤﻎ ﺻﻨﻮﺑﺮ دود ﻣ ﯽﮐﻨﺪ و ﻧﯿﺰ راﯾﺤﻪ اﺻﻠﯽ آن ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ راﯾﺤﻪ ﻣﺼﻄﮑﯽ اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﻗﺸﺎر آن را ﻣﻐﺸﻮش ﺑﻪ ﻗﺸﺮ ﺻﻨﻮﺑﺮ و ﻗﺸﺮ ﺗﻨﻮب ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ از داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﻫﺮ دو اﺳﺖ و اﮐﺜﺮ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ ﻗﺸﺎر آﻧﺴﺖ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻗﺸﺎر آن ﺛﺨﯿﻦ ﭼﺴﺒﻨﺪه ﺗﺎزه اﻣﻠﺲ آﻧﺴﺖ و ﻃﺮﯾﻖ اﺳﺘﻌﻤﺎل آن آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎه در ﻣﻌﺎﺟﯿﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاب و ﯾﺎ ﻋﺮق رازﯾﺎﻧﻪ و ﯾﺎ ﻋﺮق دارﭼﯿﻨﯽ ﺑﺨﯿﺴﺎﻧﻨﺪ و داﺧﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و در ﻣﺮاﻫﻢ در ﺳﺮﮐﻪ ﺑﺨﯿﺴﺎﻧﻨﺪ زﯾﺮا ﮐﻪ ﺗﺎزه آن ﺳﺎﯾﯿﺪه ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ در ﺑﻌﻀﯽ ﺑﻼد ﻫﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ رﺳﺪ و رﻧﮓ آن اﻧﺪك ﯾﺎﻗﻮﺗﯽ و ﺑﻪ رﻧﮓ ﺑﺎدﻧﺠﺎن اﺳﺖ . ﻃﺒﯿﻌﺖ آن :ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ در اول دوﯾﻢ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺧﺸﮏ در اول و ﻗﺸﻮر آن ﺗﺎ ﺳﯿﻢ ﺧﺸﮏ . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص آن :ﺑﺎ ﻗﻮت ﻣﺠﻔﻔﻪ و ﻗﺎﺑﻀﻪ و ﻣﻨﻀﺠﻪ و ﺟﺎﻟﯿﻪ ﮐﻤﯽ و ﺑﯽ ﻟﺬع و ﺣﺎﺑﺲ ﺧﻮن و اﮐﺜﺎر آن ﻣﺤﺮق دم. *اﻋﻀﺎءاﻟﺮأس و اﻟﺼﺪر *ﻣﻨﻘﯽ روح ﺣﯿﻮاﻧﯽ و دﻣﺎﻏﯽ و ﻣﺤﻠﻞ رﯾﺎح و ﺣﺎﺑﺲ ﺳﯿﻼن ﺧﻮن ﻇﺎﻫﺮ اﻋﻀﺎ و ﺣﺠﺐ دﻣﺎﻏﯽ و ﻧﻔﺚ اﻟﺪم و ﻣﻘﻮي دل و ﻗﻮت ﺣﺎﻓ ﻈﻪ و ﺟﺎﻟﺐ و ﻣﺠﻔﻒ رﻃﻮﺑﺎت دﻣﺎﻏﯽ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ ﻣﺼﻄﮑﯽ و ﺻﺎف ﮐﻨﻨﺪه آواز و راﻓﻊ ﺧﻔﻘﺎن و ﺑﺎ ﺻﻤﻎ ﻋﺮﺑﯽ راﻓﻊ ﺑﺪﺑﻮﯾﯽ ﺧﯿﺸﻮم و ﻋﺴﺮاﻟﻨﻔﺲ و ﺳﺮﻓﻪ ﻣﺰﻣﻦ رﻃﻮﺑﯽ و رﺑﻮ و ﺑﺎ ﻋﺴﻞ جهت نسیان با مویزجوصعتر جهت ثقل زبان شربا و مضغا و ﺿﻤﺎد آن ﺑﺎ ﻧﻄﺮون و ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ ﻗﺮوح رﻃﺒﻪ ﺳﺮ و ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ آن و ﺗﻘﻮﯾﺖ دﻧﺪان و ﻟﺜﻪ و ﺑﺎ زﻓﺖ ﺟﻬﺖ ﺷﺪخ ﻋﺎرض در ﮔﻮش و ﭼﻮن ﯾﮏ ﻣﺜﻘﺎل آن را در آب ﺑﺨﯿﺴﺎﻧﻨﺪ و ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ از آن آب ﻫﺮ روز ﺻﺒﺢ ﻧﺎﺷﺘﺎ ﺟﻬﺖ رﻓﻊ زﯾﺎدﺗﯽ ﺑﻠﻐﻢ و ﺑﻼدت و ﻧﺴﯿﺎن ﻣﺠﺮب و اﮐﺘﺤﺎل آن ﺟﻬﺖ ﺟﻼي ﺑﺼﺮ و ﻗﺮﺣﻪ ﭼﺸﻢ و ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪه آن و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺧﻮن ﻣﻨﺠﻤﺪ در آن و ﻣﺪه ﺗﺤﺖ ﻗﺮﻧﯿﻪ و ﻇﻔ ﺮه و ﺳﺮﻃﺎن و دﻣﻌﻪ و ﺳﻼق و ﺑﯿﺎض و ﺟﺮب و ﺣﮑﻪ و ﻇﻠﻤﺖ آن ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ ﻋﺴﻞ و ذرور آن ﺟﻬﺖ ﻗﺮوح ﺧﺒﯿﺜﻪ ردﯾﻪ آن و ﺑﺎﻟﺠﻤﻠﻪ از اﮐﺒﺮ ادوﯾﻪ اﻣﺮاض ﻋﯿﻦ اﺳﺖ ﺧﺼﻮص ﻇﻔﺮه ﺳﺮخ ﻣﺰﻣﻦ و ﻗﻄﻮر آن ﺑﺎ ﺧﻤﺮ ﺣﻠﻮ ﺟﻬﺖ درد ﮔﻮش و ﺿﻤﺎد آن ﺑﺎ ﻗﯿﻤﻮﻟﯿﺎ و روﻏﻦ ﮔﻞ ﺟﻬﺖ اورام ﺣﺎره ﭘﺴﺘﺎن و داﺧﻞ ادوﯾﻪ ﻣﺸﺮوﺑﻪ ﻗﺼﺒﻪ رﯾﻪ ﮐﺮده ﻣ ﯽﺷﻮد* .اﻋﻀﺎءاﻟﻐﺬاء *آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺑﺎ ﺷﮑﺮ ﺟﻬﺖ ﺿﻌﻒ ﻣﻌﺪه و ﺗﺤﻠﯿﻞ رﯾﺎح ﻏﻠﯿﻈﻪ و ﺗﺠﻔﯿﻒ رﻃﻮﺑﺎت و ﺗﺴﺨﯿﻦ و اﺳﺘﻤﺴﺎك آن و ﺟﻮدت ﻫﻀﻢ و ﺣﺒﺲ ﻗﯽ و ﺧﻠﻔﻪ و ذرب و ذوﺳﻨﻄﺎرﯾﺎ و ﻧﺰف اﻟﺪم ﻣﻘﻌﺪه و ﺑﻮاﺳﯿﺮ و رﺣﻢ و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻧﯿﻢ درم آن ﺑﺎ وزن آن ﻧﺎﻧﺨﻮاه ﺟﻬﺖ زﺣﯿﺮ ﺑﻠﻐﻤﯽ ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻓﺘﯿﻠﻪ ﺳﺮﺷﺘﻪ آن ﺑﺎ ﺷﯿﺮ در ﻣﻘﻌﺪه ﻣﺎﻧﻊ اﻧﺘﺸﺎر ﻗﺮﺣﻪ آن. *اﻟﺤﻤﯿﺎت *ﺟﻬﺖ ﺣﻤﯿﺎت ﺑﻠﻐﻤﯿﻪ . *اﻻورام و اﻟﺒﺜﻮ ر* ﺿﻤﺎد آن ﺑﺎ ﻃﯿﻦ ﻗﯿﻤﻮﻟﯿﺎ و روﻏﻦ ﮔﻞ ﺟﻬﺖ ورم ﮐﺮم ﭘﺴﺘﺎن زﻧﺎن ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻔﺎس و داﺧﻞ ادوﯾﻪ اﺿﻤﺪه ﻣﺤﻠﻠﻪ اورام اﺣﺸﺎ ﮐﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻪ و زﻓﺖ ﺟﻬﺖ وﺟﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻣﺮﻣﯿﻘﯿﺎ ﻧﺎﻣﻨﺪ از آن اﺣﺴﺎس ﺑ ﻪ رﻓﺘﻦ ﻣﻮرﭼﻪ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺑﺪن و از ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺧﺪر اﺳﺖ و ﺟﻬﺖ ﻗﻠﻊ ﻗﻮﺑﺎ و ﺛﻮاﻟﯿﻠﯽ ﮐﻪ آن را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻣﺮﻣﯿﻘﯿﺎ ﻧﺎﻣﻨﺪ و آن اﺣﺴﺎس ﺑ ﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻮرﭼﻪ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﻀﻮ و ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ داﺧﺲ و ﺑﺎ زﻓﺖ ﺟﻬﺖ ﺷﮑﺎف ﻋﻀﻞ* .اﻟﻘﺮوح و اﻟﺠﺮوح *ﺟﻬﺖ ﭼﺴﺒﯿﺪن و اﻧﺪﻣﺎل ﺟﺮاﺣﺎت ﻋﻤﯿﻘﻪ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺟﺮاﺣﺎت ﺗﺎزه و ﻗﺎﻃﻊ ﻧﺰف اﻟﺪم آن و اﻧﺘﺸﺎر ﻗﺮوح ﺧﺒﯿﺜﻪ و ﺑﺎ ﭘﯿﻪ ﺑﻂ ﺟﻬﺖ ﻗﻮﺑﺎ و ﺑﺎ ﭘﯿﻪ ﺧﻨﺰﯾﺮ و ﯾﺎ ﭘﯿﻪ ﺑﻂ ﺟﻬﺖ ﻗﺮوح ﺑﺎ آﺗﺶ ﺳﻮﺧﺘﻪ و ﻗﺮوح اﻃﺮاف و ﺷﻘﺎق ﻋﺎرض از ﺳﺮﻣﺎ* .اوﺟﺎع اﻟﻤﻔﺎﺻﻞ *ﺑﺎ روﻏﻦ زﯾﺘﻮن و ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ اوﺟﺎع ﻣﻔﺎﺻﻞ و اوﺟﺎع ﺑﺎرده اﺳﺘﺨﻮان ﮐﻪ ﻣﺰﻣﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ روﻏﻦ ﮐﻨﺠﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﻼﺑﺎت* .اﻟﺒﺎه *آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺑﺎ زرده ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻧﯿﻢ ﺑﺮﺷﺖ و ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎه و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﯽ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ ﺟﻮز ﺑﻮا و ﺑﺴﺒﺎﺳﻪ* .اﻟﺰﯾﻨ ﻪ* ﺑﺎ روﻏﻦ ﻣﻮرد ﻣﺎﻧﻊ رﯾﺨﺘﻦ ﻣﻮي اﺳﺖ . ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ آن :ﻧﯿﻢ درم . اﻟﻤﻀﺎر :اﮐﺜﺎر آن ﻣﺤﺮق ﺧﻮن و ﺑﻠﻐﻢ و ﻣﺼﺪع ﻣﺤﺮورﯾﻦ و ﻣﻮرث ﻣﺼﻠﺢ آن ﺑﺮﻧﺞ ﻓﺎرﺳﯽ و ﺷﮑﺮ .ﻣﻘﺪار ، ﺟﻨﻮن و ﺟﺬام و ﺑﻬﻖ ﺳﯿﺎه زﯾﺎده آن ﺷﺮاب و ﺳﺮﮐﻪ ﮐﺸﻨﺪه . ﺑﺪل آن :ﻣﺼﻄﮑﯽ و ﻗﺸﺎ ر و آن و ﺗﺪﻫﯿﻦ ﺑﺪان راﻓﻊ وﺑﺎ اﻣﺎ ﻗﺸﺎر آن در دوﯾﻢ ﮔﺮم و در ﺳﯿﻢ ﺧﺸﮏ
