مستندات دسترسی پذیری

دسترسی پذیری (A11y) توی توسعه‌ی فرانت‌اند از اون موضوعاتیه که همه قبول داریم مهمه… ولی همیشه عقب میندازیمش.

من توی ریفکتور کامل دسترسی‌پذیری محصول بزرگ و در حال توسعه در پرس‌لاین، با الگوها و مشکلاتی روبه‌رو شدم که قبل از اون اصلاً دیده نمی‌شدند.

وقتی با اسکرین‌ریدر روشن و فقط با کیبورد سراغ محصول خودت می‌روی، چیزهایی رو می‌بینی که قبلاً اصلاً متوجهشون نبودی.

عناصر تعاملی که بی‌صدا از کار می‌افتن.
مودال‌هایی که باز می‌شن اما هیچ اعلامی ندارن.
دکمه‌هایی که ظاهر بی‌نقصی دارند اما اسکرین ریدر حتی متوجه دکمه‌ها نمیشه.

این ریفکتور شد نقطه‌ی عطف ما.
برای همین بعد از تموم شدنش، تصمیم گرفتم تمام نکات رو تبدیل کنم به یک راهنمای ساده و عملی برای توسعه‌دهنده‌های فرانت‌اند.

لینک داک: https://github.com/zahramirkazemi/Documentations/tree/main/accessibility
(این ریپو پایانی نداره و احتمالا مداوم به‌روزرسانی می‌شه. اگر برات مفید بود، خوشحال می‌شم یک ⭐ بدی!)

🗺️ داخل این داکیومنت چه خبره؟ — یک نقشه‌ی کاربردی برای توسعه‌دهنده‌ها

اگر فولدر accessibility رو توی ریپوی نگاه کنید، می‌بینید ساختارش کاملاً مطابق با شکل واقعی برخورد ما با مسأله طراحی شده: منطقی، مرحله‌ای و مقیاس‌پذیر.

داخلش بخش‌های زیر رو پیدا می‌کنید:

• ساختار Semantic و HTML درست: از تگ‌های درست و هدینگ‌های منظم تا لندمارک‌هایی مثل header،‌ nav و main که فهم DOM رو برای اسکرین‌ریدر ممکن می‌کنن.

• ناوبری با کیبورد و مدیریت فوکوس: همه‌ی کنترل‌ها باید با کیبورد قابل دسترسی باشن: ترتیب تب، فوکوس واضح، skip link‌ها و…

• ARIA و ویژگی‌های دسترسی: در جاهایی که Semantic HTML کافی نیست(مثلاً کامپوننت‌های داینامیک) روش صحیح استفاده از role و state و propertyهای ARIA. (فقط «به اندازه‌ی لازم»، نه به‌عنوان چسب موقت.)

• رنگ، کنتراست و دسترسی بصری: نسبت کنتراست، تایپوگرافی خوانا، تم‌های قابل‌دسترس و کمک به کاربران کوررنگ.

• فرم‌ها، لیبل‌ها و مدیریت ارورها: ورودی‌ها با لیبل درست، پیام‌های خطا قابل درک برای اسکرین‌ریدر، و ترتیب تب منطقی.

• تست و اتوماسیون: ادغام تست‌های A11y توی بیلد یا PRها: با ابزارهایی مثل axe و Lighthouse، به‌علاوه تست‌های دستی با کیبورد و Screen Reader.

در یک جمله: این ساختار نشون می‌ده ما دسترسی رو یک «فیچر اضافه» نمی‌بینیم، بلکه بخشی از هویت یک کدبیس سالمه.

♿ چرا دسترسی‌پذیری مهمه؟

علاوه بر اینکه «درستش اینه»، فواید عملی زیادی هم داره:

• شمولیت و برابری: کاربرانی با محدودیت بینایی، اختلالات حرکتی، یا وابسته به کیبورد/اسکرین‌ریدر باید بتونن مثل همه از پورسلاین استفاده کنن.

• تجربه‌ی کاربری بهتر برای همه: کنتراست بهتر، ساختار معنایی درست، فوکوس واضح و ناوبری استاندارد حتی برای کاربران عادی هم تجربه‌ی بهتری ایجاد می‌کنه.

• نگهداشت طولانی‌مدت: وقتی کد تمیز و معنایی نوشته شده باشه، پایدارتره، کمتر هک نیاز داره، و توسعه‌دهنده‌های بعدی هم راحت‌تر باهاش کار می‌کنن.

• مسئولیت حرفه‌ای و استانداردها: با افزایش آگاهی و قوانین، رعایت WCAG دیگه یک انتخاب نیست — یه استاندارده.

✨ جمع‌بندی — فراتر از کد، تغییر نگرش

نوشتن UI فقط چیدن پیکسل‌ها کنار هم نیست، ساختن یک تجربه‌ی انسانی‌ه.
برای مدت‌ها، دسترسی‌پذیری یک «اپشن کاربردی» بود.
اما تجربه‌ی من توی پورسلاین یک چیز رو روشن کرد:

دسترسی‌پذیری یک ویژگی نیست، یک مسئولیت است.

انتشار این داک‌ها تلاشی کوچک برای کمک به یک حرکت بزرگ‌تره. اینکه وب برای همه قابل استفاده باشه.

اگر به کیفیت، تجربه‌ی کاربری و فراگیر بودن اعتقاد داری، امیدوارم این ریپو رو مطالعه کنی.

اگر این مطلب برات مفید بود، لطفا لایک کن—تا توسعه‌دهنده‌های بیشتری به محتوای دسترسی‌پذیری برسن.
و خوشحال می‌شم تجربه‌ها یا چالش‌های شما رو بشنوم؛ کامنت بذارید تا از هم یاد بگیریم. 💬💛